Łososiowate

rodzina ryb słodkowodnych i anadromicznych półkuli północnej

Łososiowate[2] (Salmonidae) – rodzina ryb łososiokształtnych (Salmoniformes). Większość gatunków to ryby anadromiczne, spędzające część życia w wodach morskich, tarło odbywają w rzekach i strumieniach. Niektóre są słodkowodne. Mają duże znaczenie gospodarcze.

Łososiowate
Salmonidae[1]
Ilustracja
Przedstawiciel rodziny – Salmo salar
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

promieniopłetwe

Rząd

łososiokształtne

Rodzina

łososiowate

Do łososiowatych zaliczane są łososie, trocie, pstrągi, palie oraz ryby wcześniej wyodrębniane w rodzinie siejowatych (Coregonidae).

Łososiowate były dawniej zaliczane w randze podrzędu Salmonoidei (łososiowce) do ryb śledziokształtnych (Clupeiformes). Są znane ze śladów kopalnych od miocenu.

Zasięg występowania

edytuj

Półkula północna – wody przybrzeżne i lądowe Ameryki Północnej (po Meksyk), Europy, północnej Afryki (góry Algierii i Maroko) oraz Azji (po Tajwan). Introdukowana w wielu regionach poza naturalnym zasięgiem występowania (m.in. Australia, Nowa Zelandia, jezioro Titicaca w Ameryce Południowej i południowa Afryka).

Do ichtiofauny Polski zaliczono kilkanaście gatunków z tej rodziny.

Cechy charakterystyczne

edytuj
 
Łosoś szlachetny
 
Pstrąg tęczowy (Oncorhynchus mykiss)

Północnoamerykański podgatunek
pstrąga tęczowego
 
Troć (Salmo trutta)
 
Keta (Oncorhynchus keta)
  • linia boczna pełna[2]
  • krótka płetwa grzbietowa położona w połowie długości grzbietu, nad płetwami brzusznymi, w podrodzinie lipieniowatych zawiera ponad 17 promieni, u pozostałych mniej niż 17[2]
  • duży otwór gębowy wyposażony w liczne zęby – w szczękach i na kościach podniebienia
  • występuje płetwa tłuszczowa
  • łuski małe, cykloidalne
  • na skórze charakterystyczne, czarne i czerwone plamki
  • jednokomorowy pęcherz pławny połączony z przełykiem, nie ma połączenia z uchem
  • żołądek w postaci rozszerzonego jelita[2]

Wiele gatunków jest zewnętrznie bardzo do siebie podobnych, rozróżnianych po szczegółach budowy wewnętrznej, uzębieniu, kształcie szczęk itp. cechach. Tkanka tłuszczowa gatunków odżywiających się szczętkami z rodziny Euphausiidae ma barwę pomarańczową, w odróżnieniu od srebrzystobiałej tkanki większości ryb[3].

Systematyka

edytuj

Systematyka rodziny jest nieustalona. Od wielu lat prowadzone są intensywne badania zmierzające do wyjaśnienia relacji pokrewieństwa w tej grupie ryb. Większość taksonomów dzieli łososiowate na trzy podrodziny:

Wcześniej wszystkie były klasyfikowane w randze odrębnych, ale blisko spokrewnionych rodzin, następnie zostały połączone jako Salmonidae. Niektórzy autorzy proponują przywrócenie wymienionych podrodzin do rangi rodzin (m.in. Johnson i Patterson, Sanford oraz Reszetnikow)[4].

Klasyfikacja

edytuj

Rodzaje zaliczane do tej rodziny[5]:

BrachymystaxCoregonusHuchoOncorhynchusParahuchoProsopiumSalmoSalvelinusSalvethymusStenodusThymallus

Znaczenie gospodarcze

edytuj

Łososiowate są cenione ze względu na smaczne mięso o dużej zawartości tłuszczu oraz ikrę, z której produkowany jest czerwony kawior. Są poławiane gospodarczo na dużą skalę, a także sportowo – w wędkarstwie. Ryby te spożywane są w stanie świeżym, wędzone, solone oraz w konserwach.

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Salmonidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. a b c d G. Nikolski: Ichtiologia szczegółowa. Tłum. Franciszek Staff. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1970, s. 168.
  3. Wincenty Kilarski: Zarys anatomii i histologii ryb doskonałokostnych. Olsztyn: Instytut Rybactwa Śródlądowego, 2007. ISBN 978-83-60111-20-8.
  4. Joseph S. Nelson: Fishes of the World. John Wiley & Sons, 2006. ISBN 0-471-25031-7.
  5. Ron Fricke, William Neil Eschmeyer, Richard van der Laan (red.), SEARCH, [w:] Eschmeyer’s Catalog of Fishes, California Academy of Sciences, 7 czerwca 2012 [dostęp 2012-08-14] (ang.).

Bibliografia

edytuj
  • Mały słownik zoologiczny: ryby. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1976.
  • Tim M. Berra: Freshwater Fish Distribution. The University of Chicago Press, 2007. ISBN 978-0-226-04442-2.
  • Maria Brylińska: Ryby słodkowodne Polski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1986. ISBN 83-01-12286-2.
  • Froese, R. & D. Pauly: Family Salmonidae - Salmonids. FishBase. World Wide Web electronic publication. www.fishbase.org, 2009. [dostęp 2009-09-05]. (ang.).
  • Włodzimierz Załachowski: Ryby. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1997. ISBN 83-01-12286-2.