Wikipedia

Łużna

wieś w województwie małopolskim

Łużna – wieś położona w województwie małopolskim, w powiecie gorlickim. Miejscowość, leżąca w dolinie Łużnianki, jest siedzibą gminy Łużna oraz parafii św. Marcina Biskupa. Przez Łużną przebiega droga wojewódzka nr 977.

Łużna
wieś
Ilustracja
Łużna, widok z północnej strony.
Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Powiat

gorlicki

Gmina

Łużna

Liczba ludności (2021)

3254

Strefa numeracyjna

18

Kod pocztowy

38-322[2]

Tablice rejestracyjne

KGR

SIMC

0449800

Położenie na mapie gminy Łużna
Mapa konturowa gminy Łużna, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Łużna”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Łużna”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Łużna”
Położenie na mapie powiatu gorlickiego
Mapa konturowa powiatu gorlickiego, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Łużna”
Ziemia49°42′43″N 21°03′13″E/49,711944 21,053611[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

W roku 2021 we wsi mieszkało 3254 osób, z czego 50.1% stanowiły kobiety, a 49.9%- mężczyźni.[3]


Historia edytuj

 
Kaplica cmentarna na Wzgórzu Pustki, Cmentarz wojenny nr 123. Została odbudowana.

Wacław Potocki edytuj

Właścicielem Łużnej był Wacław Potocki. Pierwotnie był arianinem, a po przejściu na katolicyzm zezwolił na wznowienie działalności parafii katolickiej oraz oddał jej kościół, który przez pewien okres był zborem braci polskich. Tu powstało wiele z jego dzieł. 9 lipca 1696 zmarł w ukochanej Łużnej.

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego edytuj

 
Cmentarz wojenny nr 122

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego z lat 80. XIX wieku podaje, że Łużna dzieliła się na Dolną i Górną. Samą wieś opisuje następująco: Ta ludna wieś (...) w okolicy podgórskiej (...) urozmaiconej niewielkiemi lasami i przerżniętej licznemi potokami, liczy 2194 mk (mieszkańców) (...) Dla rozległości zabudowań noszą części wsi osobne nazwy (...) (pisownia oryginalna). Istniały wtedy w Łużnej: parafia rzymskokatolicka, kościół parafialny, szkoła ludowa i karczma na Podlesiu. Autor wspomina również o warunkach rolnych wsi zauważając, że gleba jest średnio urodzajna, a lasy przeważnie jodłowe. W tym okresie duża część miejscowości należała do Juliana Skrzyńskiego, do którego należało łącznie 1555 morgów ziemi (na 3422 morgów).

Bitwa o wzgórze Pustki edytuj

Na terenie Łużnej odbyła się część Operacji Gorlickiej – Bitwa o wzgórze Pustki. Na Pustkach znajdowały się okopy rosyjskie. Ukryte w lesie przetrwały ogień artyleryjski i pozwoliły armii rosyjskiej stawić opór. Wojska austro-węgierskie i niemieckie zdobyły wzgórze, lecz poniosły duże straty w ludziach. W wyniku walk wieś została zniszczona.

Spis powszechny z 1921 edytuj

Według Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z 30 września 1921 w Łużnej mieszkało 2298 osób (1045 mężczyzn i 1253 kobiet). 2297 osób deklarowało narodowość polską, a 1 narodowość inną niż 4 główne narodowości[a]. 2252 osoby były wyznania rzymskokatolickiego, 7 greckokatolickiego, 1 innego chrześcijańskiego[b] i 38 mojżeszowego. W Łużnej było wówczas 438 budynków mieszkalnych i 9 innych zamieszkałych budynków[4].

Przynależność państwowa i administracyjna edytuj

Łużna należała:[5]

  •  
    Kościół św. Marcina
  •  
    Odbudowana kaplica na cmentarzu wojennym nr 123
  •  
    Cmentarz wojenny nr 120

Turystyka edytuj

Zabytki edytuj

 
Plan cmentarza nr 123 na Pustkach (Łużna)

Obiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[7]

Inne:

  • historyczne centrum wsi Łużna objęte jest strefą ochrony jako teren zabytkowych zespołów i obiektów kulturowych
  • pomniki na nagrobkach na cmentarzu parafialnym

Szlaki piesze edytuj

Wydarzenia edytuj

W Łużnej corocznie od 2010 roku odbywa się impreza w formie pikniku naukowego z oprawą artystyczną pod nazwą Pogórzańskie Atrakcje Naukowe[9]. Odbywa się ona we wrześniu w budynku Szkoły Podstawowej nr 1 w Łużnej i na stadionie sportowym w centrum miejscowości. Patronat nad wydarzeniem objął wójt Gminy Łużna oraz rektorzy krakowskich uczelni publicznych. Od 2012 partnerem przedsięwzięcia jest Województwo Małopolskie.

Organizacje edytuj

Organizacje państwowe edytuj

W Łużnej siedzibę ma leśnictwo Łużna, należące do nadleśnictwa Gorlice. Leśnictwo Łużna zarządza lasami państwowymi w gminach Łużna i Moszczenica oraz w części gminy wiejskiej Gorlice i miasta Gorlice (na zachód od drogi krajowej nr 28 z wyłączeniem Szymbarku; w tym w Gorlicach granicę stanowi droga w jej starym przebiegu, przed oddaniem do użytku obwodnicy)[10].

Organizacje społeczne edytuj

W Łużnej założono pierwszy na terenie powiatu gorlickiego i ówczesnego województwa rzeszowskiego (do którego wtedy administracyjnie należała Łużna) Klub Honorowych Dawców Krwi „Fratres”, istniejący do dziś[11].

W Łużnej działa klub sportowy LKS Łużna, którego piłkarze występują obecnie w lidzie okręgowej (grupa Nowy Sącz)[12]. W klubie istnieje również sekcja podnoszenia ciężarów.

Integralne części wsi edytuj

Integralne części wsi Łużna[13][14]
części wsi Blich, Bołdówki, Dół, Górki, Granice, Krzysztosiówki, Lisiaki, Łąki, Podbrzezie, Poddaństwo, Pogwizdów, Podlesie, Pola, Pustki, Strzylawki, Wesołów, Wyszanka, Zaborówka, Zadziele

Osoby związane z miejscowością edytuj

Osobna strona: Kategoria:Ludzie związani z Łużną.
  • Wacław Potocki – podczaszy krakowski (1678–1685), jeden z głównych twórców barokowych w Polsce, właściciel Łużnej
  • Edward Wójcikiewicz (1888–1958), porucznik artylerii Wojska Polskiego, kawaler Virtuti Militari

Zobacz też edytuj

Uwagi edytuj

  1. ↑ 4 główne narodowości podane w Skorowidzu to polska, rusińska, niemiecka i żydowska.
  2. ↑ Innego niż katolickie i ewangelickie.
  3. ↑ Tj. od momentu powstania.
  4. ↑ W latach 1939–1945 de facto Generalne Gubernatorstwo, dystrykt krakowski, powiat jasielski.

Przypisy edytuj

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 74257
  2. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 754 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  3. ↑ Wieś Łużna w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-08-03] (pol.).
  4. ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych. Tom XII. Województwo Krakowskie, Śląsk Cieszyński. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, 1925, s. 13.
  5. ↑ Dzieje Polski. Atlas ilustrowany. redakcja: dr Witold Sienkiewicz, Elżbieta Olczak.
  6. ↑ Instytut Historii PAN: Atlas historyczny Polski. Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku. Część II. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2008. ISBN 978-83-7543-071-4.
  7. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023.
  8. ↑ zde.luzna.pl.
  9. ↑ Strona Główna.
  10. ↑ Mapa interaktywna. Bank Danych o Lasach. [dostęp 2019-11-15]. (pol.).
  11. ↑ Strona Główna Stowarzyszenia.
  12. ↑ Ludowy Klub Sportowy Łużna. 90 minut. [dostęp 2018-10-08]. (pol.).
  13. ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. „Dziennik Ustaw”. Nr 29, poz. 200, s. 1867, 2013-02-15. Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. [dostęp 2014-03-09]. 
  14. ↑ TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Łużna&oldid=72543761”