Łuskwiak zmienny
Łuskwiak zmienny, łuszczak zmienny (Kuehneromyces mutabilis (Schaeff.) Singer & A.H. Sm.) – gatunek grzybów należący do rodziny pierścieniakowatych (Strophariaceae)[1].
.jpg)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
łuskwiak zmienny |
| Nazwa systematyczna | |
| Kuehneromyces mutabilis (Schaeff.) Singer & A.H. Sm Mycologia 38(5): 505 (1946) | |
.jpg)
.jpg)
Systematyka i nazewnictwo edytuj
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Strophariaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten opisał Jacob Christian Schaeffer w 1774 r. jako Agaricus mutabilis, w 1871 Paul Kummer przeniósł go do rodzaju Pholiota jako Pholiota mutabilis[2] i pod taką nazwą głównie znany był w Polsce. W 1946 r. gatunek ten został przeniesiony do innego rodzaju Kuehneromyces i według aktualnych ustaleń Index Fungorum jest to jego prawidłowa pozycja w taksonomii grzybów[1].
- Agaricus mutabilis Schaeff. 1774
- Dryophila mutabilis (Schaeff.) Quél. 1886
- Galerina mutabilis (Schaeff.) P.D. Orton 1960
- Kuehneromyces mutabilis var. major Bon 1993
- Kuehneromyces mutabilis (Schaeff.) Singer & A.H. Sm. 1946 var. mutabilis
- Lepiota caudicina Gray 1821
- Pholiota mutabilis (Schaeff.) P. Kumm. 1871
- Pholiota mutabilis (Schaeff.) P. Kumm. 1871 f. mutabilis
Franciszek Błoński w 1890 r. utworzył dla niego polską nazwę łuskwiak zmienny. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był także jako: opieńki zmienne lub łuszczak zmienny[3]. Obecnie więc nazwy polskie są już niespójne z nazwą naukową.
Morfologia edytuj
Średnica 2–7 cm. Po deszczach cynamonowobrązowawy i śluzowaty, podczas suszy wysycha od środka do brzegów, tak że środek jest bladoochrowy, brzeg brązowawy, prążkowany. Za młodu półkolisty, z wiekiem całkiem płaski, gładki, nagi, z tępym garbkiem pośrodku[4].
Za młodu okryte osłoną, gęste. początkowo białawe, potem żółtobrunatne, w końcu rdzawobrązowe. Są ciasno ustawione i przyrośnięte do trzonu, czasami nieco zbiegają po nim[4].
O długości 5–7 cm, grubości 5–8 mm, cylindryczny, powyginany. Ma kolor podobny jak kapelusz. Jest łykowaty i wewnątrz pusty. W górnej części ma skórzasty pierścień z licznymi odstającymi łuseczkami. Poniżej pierścienia na trzonie są ciemnobrązowe kosmki, powyżej pierścienia trzon jest gładki lub delikatnie prążkowany[5].
W kapeluszu cienki, białawy, miękki i wodnisty, w trzonie twardy, rdzawobrązowy. Smak nieznaczny, zapach przyjemny, przypominający świeże, cięte drewno[6].
Rdzawobrązowy. Zarodniki o średnicy 6–7 × 4–4,5 µm, jajowate, gładkie, blado brązowe[6].
- Gatunki podobne
Bardzo podobna jest trująca hełmówka jadowita (Galerina marginata). Rozróżnić te dwa gatunki można tylko po wyglądzie trzonu (u hełmówki pokryty jest białymi kosmkami osłony, które tworzą zygzakowaty wzorek)[7]. Ponadto rośnie ona głównie na pniakach drzew iglastych[4]. Maślanka łagodna (Hypholoma capnoides) ma blaszki w niebieskawym odcieniu[4].
Występowanie i siedlisko edytuj
Występuje na całej półkuli północnej[8]. W Polsce jest pospolity[3].
Rośnie gromadnie w lasach liściastych i mieszanych, parkach i ogrodach na pniakach i obumarłych pniach (blisko ziemi) i gałęziach drzew liściastych. Owocniki pojawiają się od kwietnia do listopada. Związany jest z gatunkami drzew i krzewów: olsza szara, olsza czarna, brzoza brodawkowata, grab, leszczyna, buk, wierzba, dąb i lipa drobnolistna. Bardzo rzadko spotykany na drewnie jodły, sosny i świerka[3].
Znaczenie edytuj
Saprotrof[3]. Grzyb jadalny, nadający się do zup, sosów. Spożywać należy tylko kapelusze, ponieważ trzony są zbyt łykowate. Nie nadaje się do marynowania w occie. Zmienia kolor zupy na brązowy[8].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2013-10-09].
- ↑ a b Species Fungorum [online] [dostęp 2016-01-16] (ang.).
- ↑ a b c d Władysław Wojewoda. Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d Pavol Škubla. Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ Aurel Dermek: Grzyby. 1981. ISBN 83-217-2357-8.
- ↑ a b Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda. Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985, ISBN 83-09-00714-0.
- ↑ Andreas Gminder. Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej. 2008, ISBN 978-83-258-0588-3.
- ↑ a b Albert Pilát, Otto Ušák. Mały atlas grzybów. Warszawa: PWRiL, 1977.