Śledź oceaniczny

Śledź oceaniczny, śledź atlantycki, śledź pospolity, śledź (Clupea harengus) – gatunek ławicowej ryby morskiej z rodziny śledziowatych.

Śledź oceaniczny
Clupea harengus
Linnaeus, 1758
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	promieniopłetwe
Rząd	śledziokształtne
Rodzina	śledziowate
Rodzaj	Clupea
Gatunek	śledź oceaniczny
Synonimy
Clupea alba Yarrell, 1829 Clupea atlanticus Schnakenbeck, 1931 Clupea britannicus Schnakenbeck, 1931 Clupea caledonicus Schnakenbeck, 1931 Clupea cimbricus Schnakenbeck, 1931 Clupea elongata Lesueur, 1818 Clupea frisius Schnakenbeck, 1931 Clupea halec Mitchill, 1814 Clupea harengus atlanticus Schnakenbeck, 1931 Clupea harengus britannicus Schnakenbeck, 1931 Clupea harengus caledonicus Schnakenbeck, 1931 Clupea harengus cimbricus Schnakenbeck, 1931 Clupea harengus frisius Schnakenbeck, 1931 Clupea harengus harengus Linnaeus, 1758 Clupea harengus islandicus Schnakenbeck, 1931 Clupea harengus ivernicus Schnakenbeck, 1931 Clupea harengus membras Linnaeus, 1761 Clupea harengus membras Wulf, 1765 Clupea harengus norvegivus Schnakenbeck, 1931 Clupea harengus scandicus Schnakenbeck, 1931 Clupea harengus scoticus Schnakenbeck, 1931 Clupea harengus septemtrionalis Schnakenbeck, 1931 Clupea islandicus Schnakenbeck, 1931 Clupea ivernicus Schnakenbeck, 1931 Clupea leachii Yarrell, 1832 Clupea membras Wulf, 1765 Clupea minima Storer, 1839 Clupea norvegivus Schnakenbeck, 1931 Clupea scandicus Schnakenbeck, 1931 Clupea scoticus Schnakenbeck, 1931 Clupea septemtrionalis Schnakenbeck, 1931 Cyprinus esca Walbaum, 1792 Rogenia alba Valenciennes, 1847
Kategoria zagrożenia (CKGZ)
najmniejszej troski
Zasięg występowania

Blisko spokrewniony ze śledziem pacyficznym. Obydwa gatunki – powszechnie określane nazwą śledź – miały olbrzymie znaczenie gospodarcze stanowiąc główny cel połowów w rybołówstwie morskim. W wyniku przełowienia w latach 90. XX wieku liczebność poszczególnych populacji znacznie się zmniejszyła, jednak nadal śledzie są bardzo ważnymi rybami użytkowymi.

Zasięg występowania

Śledź atlantycki zasiedla wody strefy umiarkowanej i chłodnej północnego Atlantyku od Oceanu Arktycznego do kanału La Manche i Morza Bałtyckiego. Ryby te żyją w toni wodnej na głębokościach do 250 m. Przebywają w dużych grupach zwanych ławicami. W Morzu Bałtyckim występuje podgatunek śledzia atlantyckiego, śledź bałtycki (C. h. membras), zwany też sałaką.

Charakterystyka

Ciało silnie bocznie spłaszczone, wrzecionowate, o długości ok. 30 cm (maksymalnie do 45 cm), grzbiet zielononiebieski, brzuch i boki srebrzyste. Niewielki otwór gębowy z dobrze uzębionym lemieszem, głowa bezłuska. Płetwa ogonowa głęboko wcięta, widlasta. Nasada płetwy grzbietowej jest położona przed nasadą płetw brzusznych, co różni śledzia od bardzo podobnego szprota, u którego układ tych płetw jest odwrotny. Linia boczna śledzia atlantyckiego nie jest widoczna, łuski łatwo wypadają. Pęcherz pławny jest połączony z przewodem pokarmowym i dodatkowym przewodem prowadzącym w okolicę odbytu, z otoczeniem zewnętrznym, co umożliwia szybkie wypuszczenie powietrza.

Pokarm

Śledzie odżywiają się planktonem – drobnymi skorupiakami i larwami ryb. Odbywają wędrówki w poszukiwaniu pokarmu. W dzień żerują bliżej dna, nocą bliżej powierzchni.

Rozmnażanie

Śledź przed osiągnięciem dojrzałości płciowej nazywany jest rybą młodocianą, tzw. matias, śledź dziewiczy – I i II stopień według skali Maiera. Dojrzałość płciową osiągają od 2–3 roku życia w przypadku śledzia bałtyckiego i do 5–8 roku u populacji oceanicznych. Samica, w zależności od wieku i wielkości, składa od 10 000 do 100 000 jaj. Ikra jest kleista i ciężka, łatwo opada na dno i przykleja się do niego. Larwy przeobrażają się przy długości 3–6 mm, po czym płyną stadami w stronę płytkich wód przybrzeżnych, gdzie pozostają do osiągnięcia wieku 6 miesięcy. Dojrzałe ryby przenoszą się w głębsze wody. Śledź atlantycki żyje 20–25 lat.

Filety ze śledzi

Znaczenie gospodarcze

Jeden z ważniejszych gatunków rybołówstwa morskiego. Popularny w zastosowaniach kulinarnych od zamierzchłych czasów dzięki łatwości przechowywania po zasoleniu. Spożywany jest również w stanie świeżym, wędzonym, po zamrożeniu, w postaci konserw i marynat.

Wartość odżywcza Śledź świeży (100 g) Wartość energetyczna 673 kJ (161 kcal) Białka 16,3 g szczegółowe informacje RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 35% 35% 35% 35% M 29% 29% 29% 29% Węglowodany 0,0 g Tłuszcze 10,7 g szczegółowe informacje Kwasy tł. nasycone 2,15 g Kwasy tł. nienasycone Jednonienasycone 5,37 g Wielonienasycone 1,87 g omega-3 1,68 g α-Linolenowy (ALA) 0,12 g AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 11% 11% 11% 11% M 7,5% 7,5% 7,5% 7,5% omega-6 0,19 g Linolowy (LA) 0,13 g AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 1,1% 1,1% 1,2% 1,2% M 0,8% 0,8% 0,9% 0,9% Woda 70,9 g szczegółowe informacje AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 2,6% 2,6% 2,6% 2,6% M 1,9% 1,9% 1,9% 1,9% Witaminy Witamina C 0 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% M 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% Tiamina (B1) 0,02 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 1,8% 1,8% 1,8% 1,8% M 1,7% 1,7% 1,7% 1,7% Ryboflawina (B2) 0,13 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 12% 12% 12% 12% M 10% 10% 10% 10% Niacyna (B3) 2,9 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 21% 21% 21% 21% M 18% 18% 18% 18% Witamina B6 0,42 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 32% 32% 28% 28% M 32% 32% 25% 25% Foliany 0,005 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 1,3% 1,3% 1,3% 1,3% M 1,3% 1,3% 1,3% 1,3% Kobalamina (B12) 0,013 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 542% 542% 542% 542% M 542% 542% 542% 542% Witamina A 0,025 mg RAE RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 3,6% 3,6% 3,6% 3,6% M 2,8% 2,8% 2,8% 2,8% Witamina D 0,019 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 127% 127% 127% 95% M 127% 127% 127% 95% Witamina E 1,07 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 7,1% 7,1% 7,1% 7,1% M 7,1% 7,1% 7,1% 7,1% Makroelementy Fosfor 219 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 31% 31% 31% 31% M 31% 31% 31% 31% Wapń 32 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 3,2% 3,2% 2,7% 2,7% M 3,2% 3,2% 3,2% 2,7% Magnez 24 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 7,7% 7,5% 7,5% 7,5% M 6,0% 5,7% 5,7% 5,7% Potas 239 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 5,1% 5,1% 5,1% 5,1% M 5,1% 5,1% 5,1% 5,1% Sód 89 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 5,9% 5,9% 6,8% 7,4% M 5,9% 5,9% 6,8% 7,4% Mikroelementy Jod 0,0243 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 16% 16% 16% 16% M 16% 16% 16% 16% Żelazo 0,9 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 5,0% 5,0% 11% 11% M 11% 11% 11% 11% Miedź 0,23 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 26% 26% 26% 26% M 26% 26% 26% 26% Cynk 1,12 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 14% 14% 14% 14% M 10% 10% 10% 10% Mangan 0,02 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 1,1% 1,1% 1,1% 1,1% M 0,9% 0,9% 0,9% 0,9% Dane liczbowe na podstawie: Wartości RDA i AI wyznaczone na podstawie danych Institute of Health

Wartość odżywcza Śledź solony (100 g) Wartość energetyczna 906 kJ (216 kcal) Białka 19,8 g szczegółowe informacje RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 43% 43% 43% 43% M 35% 35% 35% 35% Tłuszcze 15,4 g szczegółowe informacje Kwasy tł. nasycone 3,09 g Kwasy tł. nienasycone Jednonienasycone 7,73 g Wielonienasycone 2,67 g omega-3 2,4 g α-Linolenowy (ALA) 0,17 g AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 15% 15% 15% 15% M 11% 11% 11% 11% omega-6 0,27 g Linolowy (LA) 0,19 g AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 1,6% 1,6% 1,7% 1,7% M 1,1% 1,1% 1,4% 1,4% Woda 48,8 g szczegółowe informacje AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 1,8% 1,8% 1,8% 1,8% M 1,3% 1,3% 1,3% 1,3% Witaminy Witamina C 0 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% M 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% Tiamina (B1) 0,035 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 3,2% 3,2% 3,2% 3,2% M 2,9% 2,9% 2,9% 2,9% Ryboflawina (B2) 0,29 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 26% 26% 26% 26% M 22% 22% 22% 22% Niacyna (B3) 3 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 21% 21% 21% 21% M 19% 19% 19% 19% Witamina B6 0,22 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 17% 17% 15% 15% M 17% 17% 13% 13% Foliany 0,005 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 1,3% 1,3% 1,3% 1,3% M 1,3% 1,3% 1,3% 1,3% Kobalamina (B12) 0,007 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 292% 292% 292% 292% M 292% 292% 292% 292% Witamina A 0,045 mg RAE RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 6,4% 6,4% 6,4% 6,4% M 5,0% 5,0% 5,0% 5,0% Witamina D 0,0092 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 61% 61% 61% 46% M 61% 61% 61% 46% Witamina E 2,3 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 15% 15% 15% 15% M 15% 15% 15% 15% Makroelementy Fosfor 341 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 49% 49% 49% 49% M 49% 49% 49% 49% Wapń 62 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 6,2% 6,2% 5,2% 5,2% M 6,2% 6,2% 6,2% 5,2% Magnez 39 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 13% 12% 12% 12% M 9,8% 9,3% 9,3% 9,3% Potas 240 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 5,1% 5,1% 5,1% 5,1% M 5,1% 5,1% 5,1% 5,1% Sód 5930 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 395% 395% 456% 494% M 395% 395% 456% 494% Mikroelementy Jod 0,03 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 20% 20% 20% 20% M 20% 20% 20% 20% Żelazo 1,1 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 6,1% 6,1% 14% 14% M 14% 14% 14% 14% Miedź 0,17 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 19% 19% 19% 19% M 19% 19% 19% 19% Cynk 0,95 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 12% 12% 12% 12% M 8,6% 8,6% 8,6% 8,6% Mangan 0,02 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 1,1% 1,1% 1,1% 1,1% M 0,9% 0,9% 0,9% 0,9% Dane liczbowe na podstawie: Wartości RDA i AI wyznaczone na podstawie danych Institute of Health

Podgatunki

Wyróżniono następujące podgatunki śledzia oceanicznego:

• Clupea harengus harengus – śledź atlantycki
• Clupea harengus membras – sałaka, śledź bałtycki
• Clupea harengus suworowi – śledź peczorski

Zobacz też

• Ryby Polski

Bibliografia

• Clupea harengus. (ang.) w: Froese, R. & D. Pauly. FishBase. World Wide Web electronic publication. www.fishbase.org [dostęp 22 marca 2009]
• Mały słownik zoologiczny: ryby. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1976.
• Fritz Terofal, Claus Militz: Ryby morskie. Warszawa: GeoCenter, 1996. ISBN 83-7129-306-2.