Śnieżnik (góra)

szczyt w Sudetach Wschodnich

Śnieżnik (1425[2] m n.p.m.[3]), zwany też Śnieżnikiem Kłodzkim dawniej Kładską Śnieżką[4], cz. Králický Sněžník, niem. Glatzer Schneeberg – najwyższy, graniczny szczyt po polskiej stronie w Sudetach Wschodnich i w Masywie Śnieżnika[5].

Śnieżnik
Ilustracja
Szczyt Śnieżnika od strony południowej (czeskiej)
Państwo

 Polska
 Czechy

Położenie

powiat kłodzki, Dolní Morava

Pasmo

Sudety
Masyw Śnieżnika

Wysokość

1425[1] m n.p.m.

Wybitność

654 m

Pierwsze wejście

w czasach przedhistorycznych

Położenie na mapie Sudetów
Mapa konturowa Sudetów, blisko centrum na prawo znajduje się czarny trójkącik z opisem „Śnieżnik”
Ziemia50°12′25,214″N 16°50′57,214″E/50,207004 16,849226
Mapa masywu Śnieżnika
Źródło rzeki Morawy
Ruiny wieży widokowej
Schronisko PTTK „Na Śnieżniku”
Ruiny schroniska „Liechtensteinschutzhaus”
Punkt triangulacyjny na szczycie

Charakterystyka geograficzna edytuj

Śnieżnik jest najwyższym szczytem Masywu Śnieżnika i 17. co do wysokości w całych Sudetach[5]. Jest on jedyną górą w masywie Śnieżnika, która wystaje ponad górną granicę lasu[5].

Grzbiety edytuj

Śnieżnik jest rozrogiemzwornikiem sześciu grzbietów[5]:

Europejski dział wód edytuj

Śnieżnik leży na europejskim dziale wodnym mórz Czarnego i Bałtyckiego[5]. Przebieg działu pokrywa się w obrębie szczytu z przebiegiem granicy państwowej – potoki polskiej strony spływają do Bałtyku, czeskiej – do Morza Czarnego.

Budowa geologiczna edytuj

Skały metamorficzne edytuj

Śnieżnik zbudowany jest ze skał metamorficznych. Wschodnia część góry jest zbudowana z lokalnych odmian gnejsów, zwanych śnieżnickimi i gierałtowskimi[5]. Zachodnią część tworzą metamorficzne łupki łyszczykowe[5]. Występują tu także soczewy marmurów, jak również łupków łyszczykowych z granatami, łupków kwarcowych, łupków grafitowych, amfibolitów, serpentynitów i eklogitów. Skały te należą do metamorfiku Lądka i Śnieżnika.

Rzeźba glacjalna edytuj

Na stokach Śnieżnika występują rumowiska skalne, powstałe w czasie plejstocenu w klimacie peryglacjalnym. Z tego samego okresu pochodzi nisza niwalna w południowym zboczu. W zagłębieniu tym ok. 200 m od szczytu, bierze początek Morawa, jedna z większych rzek Czech i największa rzeka Moraw.

Górnictwo edytuj

W niższych partiach Śnieżnika znajdują się sztolnie poszukiwawcze za złożami uranu.

Przyroda edytuj

Świat roślinny i zwierzęcy Śnieżnika jest najbogatszy w całych Sudetach, ponieważ przebiegają tam granice zasięgów występowania wielu gatunków – sudeckich, karpackich, alpejskich, a nawet śródziemnomorskich[5].

Piętrowy układ roślinności edytuj

Wyraźnie zaznaczony jest piętrowy układ roślinności[5]:

Te ostatnie posiadają największą wartość przyrodniczą. Występują tu licznie gatunki roślin rzadkich i chronionych oraz sztucznie wprowadzona kosodrzewina.

Fauna edytuj

Świat zwierzęcy obfituje w cenne gatunki: muflony (sztucznie wprowadzony), cietrzewie, głuszce[5]. Wśród płazów występują salamandra plamista i traszka górska, wśród gadów zaskroniec i żmija zygzakowata. Obecne są tu również endemiczne gatunki chrząszczy, błonkówek, muchówek i pajęczaków[5].

Ochrona przyrody edytuj

Dla ochrony przyrody ożywionej utworzono na Śnieżniku już w 1938 roku rezerwat przyrody, odtworzony pod polskimi rządami w 1965 roku jako ścisły. Obejmuje on część szczytową powyżej wysokości 1150 m n.p.m., jego powierzchnia wynosi 192 ha[5].

W roku 1977 utworzono Rezerwat przyrody Jaskinia Niedźwiedzia, a w 1981 Śnieżnicki Park Krajobrazowy, obejmujący Masyw Śnieżnika, Góry Bialskie i Góry Złote.

Turystyka edytuj

Historia edytuj

Śnieżnik musiał być znany turystom już pod koniec XVIII wieku – z tego okresu pochodzą pierwsze utrwalone informacje (panoramy i wzmianki pisane). Prawdziwy rozkwit turystyki rozpoczął się w 1838 roku, kiedy to Śnieżnik i jego okolice stały się własnością królewny Marianny Orańskiej[5]. Szczyt stał się modnym celem wędrówek – między innymi podziwiano na nim wschody i zachody słońca.

W 1871 roku na zlecenie księżnej zbudowano na Hali pod Śnieżnikiem schronisko, które stoi do dziś[5].

Śnieżnik był tak popularny, że w latach 1895–1899 zbudowano tutaj kamienną wieżę widokową w kształcie cylindrycznej baszty[5]. Wzniesiona została z inicjatywy Kłodzkiego Towarzystwa Górskiego i miała służyć podniesieniu atrakcyjności wycieczek na szczyt. Potężna konstrukcja, nawiązująca do modnego wówczas romantycznego stylu naśladującego średniowiecze, miała 6 kondygnacji i wysokość 33,5 m. Nadano jej imię cesarza Wilhelma I i dobudowano budynek mieszczący małe schronisko[5].

W 1912 roku po czeskiej (wówczas austro-węgierskiej) stronie, w pobliżu źródeł Morawy, MSSGV oddało do użytku kolejne schronisko – Schronisko księcia Liechtensteina na Śnieżniku (Fürst Johann Liechtenstein Schutzhaus).

Po II wojnie światowej infrastruktura turystyczna zaczęła podupadać. W 1971 roku rozebrano czeskie schronisko (do dziś widoczne są fundamenty), a 11 października 1973 roku wysadzono w powietrze solidną, wbrew opiniom o złym stanie technicznym[6], lecz zaniedbaną wieżę widokową. Jej resztki przez wiele lat tworzyły kulminację na kopule szczytowej góry[5].

Dla Czechów symbolem Śnieżnika jest kamienna rzeźba słonia stojąca obok fundamentów schroniska po czeskiej stronie granicy. Rzeźbę ustawili w 1932 roku członkowie grupy artystycznej Jescher zaprzyjaźnieni z dzierżawcą schroniska Liechtensteina Oskarem Gutwinskim. Nazwa grupy miała pochodzić od odgłosu (w języku niemieckim), który wydaje kichający słoń.

26 września 2022 r. do użytku turystów została oddana w miejscu starej nowa wieża widokowa[7].

Przejście graniczne edytuj

Od połowy lat 90. XX w. dla pieszych na szczycie funkcjonowało (do 21 grudnia 2007 – dnia przystąpienia Polski i Czech do Układu z Schengen) turystyczne przejście graniczne Śnieżnik – Vrchol Kralického Snežníku.

Na szczycie znajduje się znak graniczny o numerze V/69/10.

Szlaki turystyczne edytuj

Przez szczyt Śnieżnika przechodzą szlaki turystyczne[5]:

Korona Gór Polski edytuj

Śnieżnik należy do Korony Gór Polski.

Dalekie obserwacje edytuj

Ze Śnieżnika możliwa jest obserwacja alpejskich szczytów w Austrii położonych w masywie Rax-Schneeberg-Gruppe (Alpy Styryjsko-Dolnoaustriackie) oddalonych o około 281–292 km. Zostało to dowiedzione 2 stycznia 2020 roku przez dr. hab. Krzysztofa Strasburgera[8][9] oraz potwierdzone 15 lutego 2021 roku przez Artura Robaka, Tobiasza Rangno w asyście Zbigniewa Kasprzaka[10][11][12]. Obserwacje te są obecnie (luty 2021) rekordowymi dokonaniami w tej dziedzinie w Polsce. Przy niestandardowej refrakcji atmosferycznej sfotografowano szczyty Heukuppe (2007 m) i Schneeberg (2076 m).

Zobacz też edytuj

Panorama ze Śnieżnika

Przypisy edytuj

  1. https://kgp.info.pl/wykaz-szczytow/snieznik-2/
  2. Śnieżnik – O Śnieżniku – najwyższy szczyt Sudetów Wschodnich, Masywu Śnieżnika, www.snieznik.com [dostęp 2022-09-03].
  3. Geoportal 2 | iMap, mapy.geoportal.gov.pl [dostęp 2017-11-28].
  4. Antoni Rehman: Niżowa Polska opisana pod względem fizycznogeograficznym. Lwów: Drukarnia Ludowa, 1904, s. 352.
  5. a b c d e f g h i j k l m n o p q r Słownik geografii turystycznej Sudetów. redakcja Marek Staffa. T. 16: Masyw Śnieżnika i Góry Bialskie. Warszawa: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1993, s. 343–348. ISBN 83-7005-341-6.
  6. Małgorzata Żochowska. Transgraniczna inwestycja w masywie Śnieżnika jako element zagospodarowania turystycznego. „Ziemia Kłodzka”. 2015 (258–259), s. 42, styczeń-luty 2016. Wydawnictwo Ziemia Kłodzka, Stowarzyszenie Komitet Obywatelski Ziemi Kłodzkiej, SPCzS, OKiS. ISSN 1234-9208. 
  7. Janusz Konieczniak: Raptularz górski, „Gazeta Górska” R. XXX, nr 4 (120), jesień 2022, s. 5
  8. Alpy ze Śnieżnika, Dalekie Obserwacje [dostęp 2020-02-13] (pol.).
  9. Joanna Dzikowska: Rekordowy widok. Obliczył, że z Polski da się zobaczyć Alpy. Nikt mu nie wierzył, teraz gratulują. warszawa.wyborcza.pl, 2020-02-09. [dostęp 2020-08-13].
  10. Alpy ze Śnieżnika! Dalekie Obserwacje [dostęp 2021-02-22] (pol.).
  11. Alpy widziane z Polski, 500-mm.blogspot.com, 17 lutego 2021 [dostęp 2021-02-27].
  12. Aleksandra Wiśniewska, Ich zdjęcia Alp widocznych z Polski stały się hitem. „Sporo osób próbowało przez wiele lat. Dopiero teraz się udało”, gazeta.pl, 19 lutego 2021 [dostęp 2021-02-27] (pol.).

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj