Śnieżyca karpacka
Śnieżyca karpacka (Leucojum vernum var. carpathicum) – podgatunek śnieżycy wiosennej, geofit, rodzimy element flory górskiej, endemit (może raczej subendemit) wschodniokarpacki. Śnieżyca karpacka jest zasadniczo endemitem wschodniokarpackim. Występuje na Słowacji, Ukrainie, w Siedmiogrodzie. W Polsce występuje w Bieszczadach oraz nielicznie na Pogórzu Karpackim. Na Słowacji występuje jedynie w jej wschodniej części, na pograniczu Niziny Wschodniosłowackiej i pasma górskiego Wyhorlatu, gdzie w roku 1996 zostało potwierdzonych 10 stanowisk tej rośliny w powiatach Trebišov i Michalovce, najbogatsze w rezerwacie przyrody Jovsianska hrabina[3].
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek | |||
| Odmiana |
śnieżyca karpacka | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Leucojum vernum var. carpathicum Sims Bot. Mag. 45: t. 1993 1818. | |||
| Synonimy | |||
| |||
Systematyka i nomenklatura edytuj
Śnieżyca karpacka została opisana po raz pierwszy w 1818 roku jako Leucojum vernum var. carpathicum Sims. Jej pozycja taksonomiczna była kilkukrotnie rewidowana i występuje również pod synonimami: Leucojum carpathicum (Sims) Sweet (1830), Erinosma carpathica (Sims) Herb. (1837), Leucojum vernum subsp. carpathicum (Sims) K.Richt. (1890)[4].
Nazwa leucojum pochodzi od greckich słów to leucon ich – biały fiołek. Jest to jedna z najwcześniejszych kwitnących na wiosnę roślin.
Morfologia edytuj
Zasadniczo pokrojem nie różni się od śnieżycy wiosennej z wyjątkiem jednej wybitnej cechy: ma zawsze pędy dwukwiatowe.
Biologia i ekologia edytuj
Bylina, geofit. Występuje w dolinach rzek, co związane jest z transportem diaspor. Siedliskiem śnieżycy karpackiej są głównie lasy łęgowe, zwłaszcza w ich okresowo zalewanych strefach brzegowych oraz przyległe, aluwialne łąki[3]. Rośnie również w reglu, zwłaszcza na polanach reglowych. Na stanowiskach, na których ma sprzyjające warunki glebowe i wodne, występuje z reguły w licznych populacjach[3].
Zagrożenia i ochrona edytuj
Jako odmiana śnieżycy wiosennej Leucojum vernum L. objętej od 2014 roku ochroną częściową w Polsce, śnieżyca karpacka także podlega ochronie[5]. W latach 1946–2014 znajdowała się pod ochroną ścisłą[6]. Śnieżyca karpacka podlega ochronie również na Słowacji[3]. W tamtejszej "Czerwonej Księdze paproci i roślin nasiennych" (2001 r.) odmiana posiada kategorię "zagrożony" (EN)[7].
Przypisy edytuj
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-12] (ang.).
- ↑ a b c d Ladislav Palko: Rozšírenie bledule jarnej karpatskej (Leucojum vernum L. subsp. carpaticum Spring O. Schwarz) v územnej pôsobnosti Správy CHKO Vihorlat [w:] Chránené územia Slovenska nr 67 (2006 r.), s. 30-31
- ↑ Leucojum vernum var. carpathicum. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2014-11-20].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin (Dz.U. z 2014 r. poz. 1409).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Oświaty z dnia 29 sierpnia 1946 r. wydane w porozumieniu z Ministrem Rolnictwa i Reform Rolnych i z Ministrem Leśnictwa w sprawie wprowadzenia gatunkowej ochrony roślin (Dz.U. z 1946 r. nr 70, poz. 384).
- ↑ Faraková V., Maglocký Š., Marhold K.: Červený zoznam papraďorastov a semenných rastlín Slovenska (december 2001) — [w:] Baláž D., Marhold K., Urban P. (EDS.): Červený zoznam rastlín a živočíchov Slovenska, Ochr. prír. (Suppl.), 2001, s. 48-81.
Linki zewnętrzne edytuj
- Peter Mižík: LEUCOJUM VERNUM subsp. CARPATICUM (Spring) O. Schwartz – bledule jarní karpatská / bleduľa jarná karpatská. botany.cz, 2007-12-14. [dostęp 2023-04-17]. (słow.). – opis, fotografie