Świny (województwo dolnośląskie)
Świny (niem. Schweinhaus) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie jaworskim, w gminie Bolków, na Pogórzu Kaczawskim w Sudetach, przy drodze krajowej nr 3.
| wieś | |
 Zamek Świny (ruiny) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
319 m n.p.m. |
| Liczba ludności (III 2011) |
268[2] |
| Strefa numeracyjna |
75 |
| Kod pocztowy |
59-420[3] |
| Tablice rejestracyjne |
DJA |
| SIMC |
0189552 |
Położenie na mapie gminy Bolków  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu jaworskiego  | |
 50°56′23″N 16°06′45″E/50,939722 16,112500[1]
| |
Podział administracyjny
edytuj| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0189569 | Dolinka | przysiółek |
W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie jeleniogórskim.
Nazwa
edytujW 1945 roku wieś nosiła nazwy Chlewiska, Świnka[6].
Historia
edytujPierwotnie znajdował się tutaj kasztelański gród (późniejszy Zamek Świny) oraz osada służebna. Gród pełnił funkcję administracyjno-wojskową. Wymieniono go raz pierwszy po łacinie w kronice Kosmasa w 1108 r. we fragmencie oppidium Svini in Poloniae czyli "osiedle warowne Świny w Polsce"[7]. Potem w dokumencie papieża Hadriana IV wzmiankowany jako gród kasztelański Zpini. Od połowy XIII w., w wyniku ominięcia grodu przez szlaki handlowe, znaczenie osady zmalało, doszło do ograniczenia funkcji grodów, jedyną funkcją Świn pozostała funkcja wojskowa. W tym czasie gród upada na rzecz Bolkowa.
W 1946 r. rozpoczęły się przymusowe wysiedlenia ludności niemieckiej. 23 lipca 1946 r. razem z mieszkańcami Gorzanowic i Wolbromka mieszkańcy Świn byli eskortowani do Jawora, stamtąd zostali przetransportowani do Brakel w Westfalii.
Kalendarium
edytuj- X-XI wiek – wzniesiono gród obronny, strzegący traktu z Czech do Polski
- 1108 – wzmianka u czeskiego kronikarza Kosmasa o tutejszym zamku
- 1155 – bulla papieża Hadriana IV wspominała o tutejszej kasztelanii, jednak gdy powstał Zamek w Bolkowie jej funkcja kasztelanii została utracona
- 1203 – gród kasztelański
- XIII wiek – książę Bolko II świdnicki przekazał zamek rycerskiemu rodowi Świnków, który od miejsca przyjął nazwisko Schweinichen, zaś miejscowość nazwano Schweinhaus. W posiadaniu rodu von Schweinichen majątek i zamek pozostają do 1702.
- XVIII wiek: właścicielami zamku i folwarku są kolejno rodziny von Schweinitz, von Churschwandt i von Schlabrendorff.
- XIX wiek: w połowie tego wieku zamek i folwark przechodzą do rodziny hr. Hoyos von Sprinzenstein, przy której zamek pozostaje do 1941.
- 1842 – we wsi znajduje się folwark, młyn wodny, wiatrak, gorzelnia, szkoła ewangelicka, cegielnia
- XX wiek: w roku 1927 hr. Alojzy Hoyos sprzedaje dobra rycerskie Schweinhaus na parcelację. Zamek i 114 ha lasu pozostają własnością Hoyosów. W roku 1941 zamek wraz z 14 ha lasu zostaje sprzedany państwu. Co do pozostałych 100 ha lasu zostaje zawarta umowa przedwstępna, mają być w roku 1945 sprzedane państwu rzekomo jako rewir myśliwski dla Hermanna Göringa, do czego już nie dochodzi ze względu na rozwój sytuacji wojennej.
Zabytki
edytuj
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są obiekty[8]:
- kościół filialny pw. św. Mikołaja z drugiej połowy XIV w., przebudowywany w nst. wiekach do XVIII w.
- cmentarz przykościelny, nieczynny, z XIV-XIX w.
- zamek w ruinie, z XIII-XIV w.[9] przebudowany w XV w. i w 1620 r.
inne obiekty:
- pomnik poległych lub zaginionych niemieckich żołnierzy ze Świn i okolic z czasów I wojny światowej (wzniesiony 1936)
- pomnik 900 lat Świn, wzniesiony 2008
Szlaki turystyczne
edytuj
czerwony – Szlakiem Zamków prowadzący z Bolkowa do Bolkowa przez wsie: Wolbromek, Kłaczyna, Świny, Gorzanowice, Jastrowiec, Lipa, Muchówek, Radzimowice, Mysłów, Płonina, Pastewnik Górny, Wierzchosławice.
niebieski – Szlakiem Zamków prowadzący z Bolkowa do Bolkowa przez wsie: Świny, Wolbromek, Sady Dolne, Sady Górne, Nagórnik, Półwsie, Wierzchosławice.
Przypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 14 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 138506
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1277 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Słownik geografii turystycznej Sudetów, tom 7 Pogórze Kaczawskie, red. Marek Staffa, Wydawnictwo I-BiS, Wrocław 2002, ISBN 83-85773-47-9 s. 579
- ↑ Stanisław Jastrzębski, "Jawor i okolice", Ossolineum Wrocław 1973, str. 150.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 30. [dostęp 2012-09-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].
- ↑ Łuczyński Romuald M. Zamki, dwory i pałace w Sudetach, Legnica, 2008, s. 389
Bibliografia
edytuj- Słownik geografii turystycznej Sudetów, tom 7 Pogórze Kaczawskie, red. Marek Staffa, Wydawnictwo I-BiS, Wrocław 2002, ISBN 83-85773-47-9
- Góry i Pogórze Kaczawskie. Skala 1:40.000. Jelenia Góra: Wydawnictwo Turystyczne Plan, 2004, s. 2. wyd. II. ISBN 83-88049-02-X.
Linki zewnętrzne
edytuj- Archiwalne publikacje związane z miejscowością w bibliotece Polona