Świrzepa (Rapistrum Crantz) – rodzaj roślin z rodziny kapustowatych. Obejmuje dwa gatunki (świrzepa trwała R. perenne i świrzepa pomarszczona R. rugosum) występujące w południowej i środkowej Europie, południowo-zachodniej Azji i północnej Afryce. Pierwszy z wymienionych gatunków został introdukowany do pozostałej części Europy, a drugi na wszystkich kontynentach poza strefą równikową[4]. W Polsce występują oba gatunki jako przejściowo dziczejące (efemerofity)[5]. Rośliny te rosną na suchych wzgórzach, skrajach pól i dróg[6].

Świrzepa
Ilustracja
Świrzepa trwała
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

kapustowce

Rodzina

kapustowate

Rodzaj

świrzepa

Nazwa systematyczna
Rapistrum Crantz
Class. Crucif. Emend. 105. 1769
Typ nomenklatoryczny

Rapistrum hispanicum (L.) Crantz[3]

Synonimy
  • Arthrolobus Andrz. ex DC.
  • Schrankia Medik.[4]
Homonimy

Rapistrum Scop. = Neslia Desv.[4]

Morfologia edytuj

 
Łuszczynki świrzepy trwałej
Pokrój
Rośliny zielne (jednoroczne i byliny)[6], o łodygach prosto wzniesionych, rozgałęziających się od nasady lub nierozgałęzionych[7], osiągających do 90 cm wysokości, u nasady szorstko owłosione prostymi, nierozgałęzionymi, szczecinkowatymi włoskami[6].
Liście
Odziomkowe i łodygowe[7], lirowate do pierzastodzielnych lub podwójnie pierzastodzielnych, czasem też niepodzielone[6][7]. Dolne liście ogonkowe, górne siedzące[7].
Kwiaty
Drobne i krókoszypułkowe[6], zebrane w grona silnie wydłużające się podczas owocowania[7]. Działki kielicha odstające, nasady działek zewnętrznych nieco rozdęte, z kolei działki wewnętrzne w części szczytowej są kapturkowate. Płatki korony żółte, u nasady z paznokciem, w części szczytowej łopatkowato jajowate[6]. Pręcików sześć, wyraźnie czterosilnych (cztery dłuższe, dwa krótsze). Nitki nierozszerzone u nasady, pylniki jajowate do eliptycznych[7]. Miodniki cztery. Zalążnia z 2–4 zalążkami. Słupek zwieńczony znamieniem płasko główkowatym, nieznacznie dwudzielnym[6][7].
Owoce
Dwuczłonowe, gruszkowatego kształtu łuszczynki. W dolnej części walcowate, podłużnie pomarszczone, zawierające 1–2, czasem 3 nasiona. Górna część rozdęta, jednonasienna, z dzióbkiem[6].

Systematyka edytuj

Pozycja systematyczna

Rodzaj z plemienia Brassiceae z rodziny kapustowatych (Brassicaceae)[8].

Wykaz gatunków[4]

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-11-10] (ang.).
  3. Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-25].
  4. a b c d Rapistrum Crantz. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2023-01-03].
  5. Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 147, ISBN 978-83-62975-45-7.
  6. a b c d e f g h Maria Pawlus, Rapistrum Crantz, Świrzepa, [w:] Adam Jasiewicz (red.), Flora Polski. Rośliny naczyniowe, t. IV, Warszawa, Kraków: PAN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, s. 289-290, ISBN 83-01-05853-6.
  7. a b c d e f g Suzanne I. Warwick: Rapistrum Crantz. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2023-01-03].
  8. Genus Rapistrum Crantz. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2023-01-03].