Żółtko
Żółtko, deutoplazma – substancja zapasowa w komórce jajowej, stanowiąca materiał budulcowy i odżywczy dla rozwijającego się zarodka[1][2][3][4][5]. Jest lepkim, gęstym płynem z zawieszonymi, mikroskopowej wielkości, ziarenkami, płytkami lub kulkami[3]. Składa się m.in. z: białek[1][2][3][4] (witellogenin)[4], węglowodanów[1][2][3][4] (głównie glikogenu)[2][3], lipidów[1][2][4] (głównie fosfolipidów[1], np. lecytyny[6]), soli mineralnych oraz niektórych witamin[2][3]. Powstaje w procesie witelogenezy[7][8].
Żółtko u różnych grup zwierząt różni się składem chemicznym[3], barwą (np. u ptaków jest żółte – stąd nazwa)[2][3], wielkością (u ptaków duże, u ssaków natomiast bardzo małe)[2][3] oraz rozmieszczeniem[3].
Głównym składnikiem żółtek jest lecytyna należąca do fosfolipidów. Organizmy zasobne w żółtko zwane są polilecytalnymi. Są to głównie owady, gady, ptaki. Ssaki łożyskowe są oligolecytalne. Ilość żółtka i sposób jego rozmieszczenia w komórce ma wpływ na bruzdkowanie. Zawieszone ono jest w jaju za pomocą chalaz stanowiących elastyczne, białkowe skrętki, a samo żółtko jest otoczone błoną witelinową. Na kulce żółtka rozwija się zarodek. Embrion po spożytkowaniu całego pokarmu zawartego w żółtku wypełnia całe wnętrze jaja[potrzebny przypis].
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e żółtko. W: Encyklopedia Biologia. Agnieszka Nawrot (red.). Kraków: Wydawnictwo GREG, s. 592. ISBN 978-83-7327-756-4.
- ↑ a b c d e f g h żółtko, [w:] Słownik tematyczny. Biologia, cz. 2, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011, s. 188, ISBN 978-83-01-16530-7.
- ↑ a b c d e f g h i j żółtko. [w:] Słownik terminów biologicznych PWN [on-line]. [dostęp 2017-03-31].
- ↑ a b c d e żółtko, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2017-03-31].
- ↑ Encyklopedia Audiowizualna Britannica: Biologia. Poznań: Wydawnictwo Kurpisz S.A., 2006, s. 158. ISBN 978-83-60563-11-3.
- ↑ lecytyny. W: Encyklopedia Biologia. Agnieszka Nawrot (red.). Kraków: Wydawnictwo GREG, s. 287. ISBN 978-83-7327-756-4.
- ↑ witellogeneza, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2017-03-31].
- ↑ witelogeneza, [w:] Słownik tematyczny. Biologia, cz. 2, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011, s. 175, ISBN 978-83-01-16530-7.