Żabczyce (Białoruś)
Żabczyce (błr. Жабчыцы; ros. Жабчицы, hist. również Żabczycy) – wieś na Białorusi, w rejonie pińskim obwodu brzeskiego, około 9 km na zachód od Pińska.
 Dwór Krasickich w Żabczycach, rysunek Napoleona Ordy, 1869 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Obwód | |
| Rejon | |
| Sielsowiet | |
| Populacja (2009) • liczba ludności |
|
| Nr kierunkowy |
+375 165 |
| Tablice rejestracyjne |
1 |
Położenie na mapie obwodu brzeskiego  | |
Położenie na mapie Białorusi  | |
 52°07′49,1″N 25°58′18,0″E/52,130306 25,971667
| |
Siedziba parafii prawosławnej pw. św. Paraskiewy[1].
Historia edytuj
W XIV i XV wieku Żabczyce należały do kniaziów pińskich, Jarosławiczów, ale już w 1534 roku były własnością rodziny Olizarów, która procesowała się z Teodorem Jarosławiczem o tę własność. Królowa Bona potwierdziła prawo Olizarów do tej ziemi. Pretensję do tej własności zgłaszało również duchowieństwo: zajeżdżał je bowiem i procesował biskup łucki Cyryl Terlecki (zm. w 1607 roku), gdy posiadali ją Żurawniccy[2]. W pierwszej połowie XVII wieku właścicielami majątku byli Wołodkowicze. W 1662 roku od Wołodkowiczów dzierżawił te ziemie Samuel Brzeski, cześnik piński, z którym również procesowało się duchowieństwo ruskie o zapisy należne cerkwiom. W XVIII wieku własność majątku przeszła na Krasickich i pozostała do początku XX wieku. Pierwszym znanym właścicielem majątku z tej rodziny był Ignacy hr. Krasicki, żonaty z Eufrozyną Bożeniec-Jełowicką. Kolejnym dziedzicem był ich syn Marcin Jan, a następnym – jego syn, Artur Roman, a prawdopodobnie ostatnim z tej rodziny – jego syn, Jan Henryk[3]. Ostatnimi właścicielami części majątku przed 1939 rokiem byli Minkowscy[4], pozostała część została rozparcelowana między osadników wojskowych[3].
Wieś szlachecka położona była w końcu XVIII wieku w starostwie niegrodowym łohiszyńskim w powiecie pińskim województwa brzeskolitewskiego[5].
Po II rozbiorze Polski w 1793 roku Żabczyce, wcześniej należące do powiatu pińskiego województwa brzeskolitewskiego Rzeczypospolitej, znalazły na terenie guberni mińskiej Imperium Rosyjskiego. Po ustabilizowaniu się granicy polsko-radzieckiej w 1921 roku wieś wróciła do Polski, została siedzibą gminy Żabczyce, od 1945 roku – była w ZSRR, od 1991 roku – na terenie Republiki Białorusi. W latach 1940–1957 (z przerwą na okres, gdy była zajęta przez Niemców) wieś była siedzibą rejonu żabczyckiego.
W 1788 roku Krasiccy ufundowali w Żabczycach cerkiew unicką pod wezwaniem św. Paraskiewy. Cerkiew, od 1863 roku prawosławna[6], funkcjonuje do dziś, obecnie na terenie sąsiedniej wsi Sadowy (Садовы)[4][7].
Dawny dwór edytuj
Krasiccy wybudowali tu (prawdopodobnie również na terenie obecnej wsi Sadowy[6]) klasycystyczny, drewniany, parterowy dwór z kolumnowym gankiem, kryty czterospadowym dachem. Dwór był otoczony przez park. W 1944 roku dwór został spalony. W pozostałych zabudowaniach uruchomiono kołchoz, jednak popadały w coraz większą ruinę. Dziś nie ma po nich śladu[4].
Majątek w Żabczycach jest opisany w 2. tomie Dziejów rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej Romana Aftanazego[3].
Przypisy edytuj
- ↑ Пинское благочиние → 10. Приход храма Святой великомученицы Параскевы Пятницы д.Жабчицы Пинского района. pinskeparh.by. [dostęp 2021-02-09]. (ros.).
- ↑ Żabczyce, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 709.
- ↑ a b c Żabczyce, [w:] Roman Aftanazy, Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, wyd. drugie przejrzane i uzupełnione, t. 2: Województwa brzesko-litewskie, nowogrodzkie, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1993, s. 178–179, ISBN 83-04-03784-X, ISBN 83-04-03701-7 (całość).
- ↑ a b c Жабчыцы, Żabczyce, Жабчицы. W: Леанід Міхайлавіч Несцярчук: Замкі, палацы, паркі Берасцейшчыны. Mińsk: БЕЛТА, 2002, s. 256. ISBN 985-6302-37-4. [dostęp 2015-09-13]. (biał.).
- ↑ Вялікі гістарычны атлас Беларусі Т.2, Mińsk 2013, s. 109.
- ↑ a b Żabczyce (Sadowy) na stronie Radzima.org. [dostęp 2015-09-13].
- ↑ Жабчицы na stronie Atlas Białorusi. [dostęp 2015-09-13].