Żabianka (Gdańsk)

osiedle w Gdańsku

Żabianka (kaszb. Żabiónka, niem. Poggenkrug)[1] – część gdańskiej dzielnicy administracyjnej Żabianka-Wejhera-Jelitkowo-Tysiąclecia.

Deptak na Żabiance
Ul. Pomorska na Żabiance
Żabianka od strony Przymorza
Galeria rzeźby Alfonsa Łosowskiego nad Potokiem Oliwskim
Zieleń pomiędzy budynkami

Położenie edytuj

Żabianka położona jest nad Potokiem Oliwskim, na północnym krańcu Gdańska, graniczy z sopockim osiedlem Karlikowo. Od wschodu graniczy z innymi częściami dzielnicy administracyjnej: Osiedlem Wejhera i Osiedlem Tysiąclecia. Od południa graniczy z Przymorzem Małym a od zachodu z dzielnicą Oliwa.

Historia edytuj

Dawne nazwy: Frischwasser (XVIII wiek), Poggenkrug (1874, 1938)[2].

Najwcześniejsze dzieje osadnictwa na terenie Żabianki sięgają prawdopodobnie XVII/XVIII wieku. Wtedy to istniał na tych terenach staw, zwany Żabim Stawem. Powstała nad nim osada, która w niemieckich przekazach nosiła nazwę Poggenkrug – po polsku Żabia Karczma. Obecna nazwa powstała od pierwszego członu nazwy stawu – przymiotnika Żabi, po dodaniu doń popularnego ówcześnie formantu toponimicznego -anka. Osada była niewielkich rozmiarów, jednakże istniała tu gospoda. Od niej bierze nazwę ulica Gospody, która przebiega przez miejsce jej lokalizacji[3].

Na terenie osiedla, przy ulicy Pomorskiej 94, nad stawem zasilanym przez Potok Oliwski, znajduje się zabytkowy młyn, tzw. Dwór Günthera (niem. Günthershof). W tym budynku 7 października 1697 roku ze swoimi polskimi stronnikami spotkał się brat Ludwika XIV, książę Conti Franciszek Ludwik Burbon, wybrany 27 czerwca na sejmie elekcyjnym na króla polski[4].

Znajdowały się tu pola na gruntach wsi Jelitkowo (1794) oraz karczma na gruntach Jelitkowa (XIX wiek)[2].

Żabianka została włączona w granice administracyjne Gdańska w 1926[2].

Spółdzielnia Mieszkaniowa Osiedle Młodych przystąpiła w 1966[5] do budowy osiedla przy ul. Pomorskiej i ul. Wejhera. Osiedle, posiadające cechy wielkiego zespołu mieszkaniowego, powstało na początku lat 70. XX wieku. W połowie lat 70. został otwarty przystanek Szybkiej Kolei Miejskiej Gdańsk Żabianka; pierwotnie planowaną nazwą przystanku była Gdańsk Bitwy Oliwskiej[6]. Dziś przystanek nosi nazwę Gdańsk Żabianka-AWFiS.

W okresie PRL na osiedlu znajdował się szybowiec IS-4 Jastrząb - przedstawiciel pierwszej powojennej serii polskich szybowców akrobacyjnych, stacjonujący wcześniej na lotnisku we Wrzeszczu; a także dekoracyjna gwiazda[7].

W latach 2009-2010 została zbudowana Wieża Leszka Białego, jedenastokondygnacyjny budynek wielorodzinny przy ul. Chłopskiej[8].

Mieszkańcy edytuj

Obecnie mieszkańcy osiedla "Żabianka" zasiedlają 4210 mieszkań w 34 budynkach. Spółdzielnia prowadzi klub osiedlowy "Feluka". Krajobraz Żabianki w 1992 wzbogacił kolejny, 11-kondygnacyjny blok ze 168 mieszkaniami, wybudowany przy ul. Pomorskiej 13, gdzie wcześniej mieściła się fabryka lamp „Polam”.

Miejscem spotkań mieszkańców jest szeroki deptak łączący skrzyżowanie ulic Pomorskiej z Chłopską z przystankiem SKM Gdańsk Żabianka-AWFiS. Na terenie osiedla znajduje się wiele punktów handlowo-usługowych, dwa ośrodki zdrowia, Wyższa Szkoła Zdrowia, a także przedszkola, szkoły, kilka boisk oraz place zabaw.

Komunikacja edytuj

Na ul. Pomorskiej znajdują się linie tramwajowe, wokół osiedla przystanki autobusów miejskich, w zachodniej części przystanek SKM Gdańsk Żabianka-AWFiS. Wzdłuż południowej granicy osiedla prowadzi Potok Oliwski.

Obiekty edytuj


Przypisy edytuj

  1. F. Lorentz, Polskie i kaszubskie nazwy miejscowości na Pomorzu Kaszubskim (ISBN 83-60437-22-X) (ISBN 978-83-60437-22-3)
  2. a b c Jednostki morfogenetyczne Gdańska. [dostęp 2009-01-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-01-20)].
  3. O żabach i niedźwiedziach, czyli skąd się wzięły dziwne nazwy. trojmiasto.pl, 16 grudnia 2009.
  4. Tadeusz T. Głuszko, Król-elekt u bram miasta, „30 Dni: Gdańsk-Sopot-Gdynia-Pomorze”, 6(128), s. 36-37, ISSN 1506-6487.
  5. Piotr Celej Żabianka jako modelowe osiedle PRL. Odwiedza ją towarzysz Gierek [dostęp 02.02.2014]
  6. Historia Oliwy. trojmiasto.pl. [dostęp 2016-08-24].
  7. Piotr Celej Tych miejsc już nie ma. Mała architektura blokowisk z czasów PRL [dostęp 15.11.2013]
  8. Wieża Leszka Białego. inpro.com.pl. [dostęp 2016-08-24].
  9. LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCE "Collegium Gedanense". cg.gda.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-11-22)].
  10. KONTAKT [online], Zespół Szkół Sportowych i Mistrzostwa Sportowego [dostęp 2021-03-04] (pol.).
  11. Zespół Kształcenia Podstawowego i Gimnazjalnego Nr 8 w Gdańsku. zkpig8.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-12-09)].
  12. Ta fontanna nie działa już od 12 lat, bo nikt nie chce płacić za jej utrzymanie
  13. LILIA Gdańsk i Sopot [online] [dostęp 2021-03-15] (pol.).