Wikipedia

STS Lwów

polski żaglowiec szkolny
(Przekierowano z Żaglowiec Lwów)

STS Lwów – polski żaglowiec szkolny z okresu międzywojennego, trzymasztowy bark, zbudowany w 1868 roku. Poprzednio pływał jako brytyjski Chinsura, włoski Luco i holenderski Nest. Pierwszy polski statek szkolny, znany w literaturze jako „kolebka nawigatorów”.

Lwów
Ilustracja
model żaglowca
Poprzednie nazwy

Chinsura,
Lucco, Nest

Bandera

 Polska

Port macierzysty

Gdańsk

Armator

SM w Tczewie

Dane podstawowe
Materiał

stal

Historia
Stocznia

G. R. Cloover and Co
Birkenhead, Anglia

Data wodowania

25 kwietnia 1868

Data oddania do eksploatacji

1868

Data wycofania ze służby

1938

Dane techniczne
Liczebność załogi

175 (35 osób załogi stałej + 140 uczniów)

Długość całkowita (L)

85,1 m

Długość linii wodnej

79 m

Szerokość (B)

11,4 m

Zanurzenie (D)

6,9 m

Pojemność

1293 BRT RT

Ożaglowanie
Typ ożaglowania

bark trzymasztowy

Powierzchnia ożaglowania

1500 m²

Wysokość masztów

42

Liczba masztów

3

Napęd mechaniczny
Silnik

2 x silnik żarowy Kromhout

Moc silnika

360 KM

Prędkość maks.

pod żaglami – do 12,5 w
na silniku – 6 w.

Multimedia w Wikimedia Commons

Historia i rejsy edytuj

Statek został zwodowany 25 kwietnia 1868 roku[a]. Zbudowany w Anglii w stoczni G. R. Cloover & Co. w Birkenhead jako statek towarowo-pasażerski, jeden z pierwszych stalowych żaglowców, był pierwotnie 3-masztową fregatą o nazwie „Chinsura” pływającą do Indii i Australii. Nazwa została nadana od fabryki cygar nad Gangesem[1]. Pierwszymi armatorami byli T. i J. Brocklebankowie z Liverpoolu, a matką chrzestną była panna Brocklebank[1]. 21 maja 1868 roku „Chinsura” wyszła w dziewiczą podróż do Kalkuty, a 18 września wyruszyła z powrotem do Liverpoolu[1].

Od 1883 r. żaglowiec pod włoskim armatorem pływał jako "Lucco". W 1915 r. stał się własnością holenderskiego armatora, który kupił uszkodzoną w wyniku sztormu jednostkę i przetaklował ją na bark o nazwie „Nest”.

Zakupiony latem 1920 za 247 000 dolarów dla nowo powstającej Szkoły Morskiej w Tczewie został przebudowany na statek szkolny z celowym pozostawieniem części ładowni.

4 września 1921 r. na żaglowcu, w obecności wiceprezydenta miasta Lwowa, Leonarda Stahla, i wiceministra Henryka Strasburgera, podniesiono banderę, którą uszyły mieszkanki Lwowa[2].

Kapitanem „Lwowa” był m.in. sławny z książki Znaczy Kapitan kpt. Mamert Stankiewicz. Jako pierwsza jednostka pod polską banderą „Lwów” w swych podróżach szkolno-handlowych odwiedził szereg portów Bałtyku, Morza Północnego, Śródziemnego, Czarnego, oraz Atlantyku, wszędzie robiąc wrażenie wyglądem swoim i załogi, godnie reprezentując odrodzoną Polskę, a jego załoga była w wielu portach zapraszana przez miejscowe władze na specjalnie dla niej wydawane przyjęcia. 13 sierpnia 1923 r. jako pierwszy polski statek przekroczył równik w trakcie rejsu do Brazylii. „Lwów” musiał sam zarabiać na swoje utrzymanie, stąd trasy jego podróży układały się w zależności od przeznaczenia otrzymanego do przewozu ładunku (tramping).

Żaglowiec pływał do 1929 r. 13 lipca 1930 r. nastąpiło przekazanie bandery na „Dar Pomorza” (w tym czasie WSM przeniosła się z Tczewa do Gdyni). W trakcie służby pod polską banderą statek pokonał łącznie 65 tys. mil morskich. „Lwów” przekazany został Marynarce Wojennej i wykorzystywany był jako hulk – najpierw jako pływające koszary dla załóg okrętów podwodnych, potem magazyn, wreszcie krypa węglowa. Głosy nielicznych, aby ten zasłużony i owiany legendą statek zabetonować i przerobić na pomnik bądź muzeum nie znalazły dostatecznego poparcia. „Lwów” został w 1938 r. przekazany na złom, a rozebrany prawdopodobnie już w czasie wojny.

„Lwów” był pierwotnie malowany na czarno z białym pasem bateryjnym i imitacjami ambrazur. Pod koniec służby cały statek w części nawodnej został przemalowany na biało.

Załoga żaglowca edytuj

Komendanci (kapitanowie) edytuj

Na „Lwowie” powstał zwyczaj tytułowania dowódcy żaglowca szkolnego komendantem, a nie kapitanem. Wynikał on z faktu, że w załodze zawsze był więcej niż jeden kapitan żeglugi wielkiej (np. w pierwszej załodze byli wszyscy trzej dowódcy "Lwowa": aktualny - Tadeusz Ziółkowski oraz jego następcy: Mamert Stankiewicz jako kierownik nauki i Konstanty Matyjewicz-Maciejewicz jako starszy oficer). Ponieważ w owych czasach do oficerów nawigacyjnych innych niż kapitan tradycyjnie mówiono "panie poruczniku", zwracanie się w ten sposób do oficera będącego kapitanem było niestosowne. Aby więc odróżnić kapitana dowodzącego żaglowcem od innych służących na nim kapitanów, tytułowano go komendantem. Zwyczaj ten, oficjalnie zapisywany w dokumentach okrętowych, przeszedł potem na kolejne żaglowce Dar Pomorza oraz Dar Młodzieży i jest kultywowany do dziś, przy czym nie stosuje się go na żadnych innych polskich statkach.

 
(1921-1923)
Tadeusz Ziółkowski
 
(1924-1927)
Mamert Stankiewicz
Zdjęcie późniejsze,
jako kapitan MS Piłsudski
 
(1928-1929)
Konstanty Matyjewicz-Maciejewicz
Zdjęcie późniejsze z 1935 r.

Funkcyjni edytuj

Słuchacze Szkoły Morskiej edytuj

Inni edytuj

Galeria edytuj

Następcy edytuj

Filatelistyka edytuj

Poczta Polska wyemitowała 21 lipca 1980 r. znaczek pocztowy o nominale 2 złote przedstawiający STS Lwów. Autorem projektu znaczka był prof. Stefan Małecki. Obok żaglowca na znaczku widniał portret kpt. Tadeusza Ziółkowskiego. Znaczek pozostawał w obiegu do 31 grudnia 1994 r.[3].

Zobacz też edytuj

Uwagi edytuj

  1. ↑ W literaturze podawany jest na ogół rok 1869. Prawidłowy rok 1868 według Romański 2022 ↓ i cytowanej tam prasy z tego roku – z tego, „Liverpool Albion” z 27 kwietnia 1868 roku donosi o zwodowaniu statku w sobotę (przypadającą 25 kwietnia)

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c Romański 2022 ↓.
  2. ↑ Andrzej Azyan, Sto lat temu żaglowiec "Lwów" przepłynął równik, „Semper Fidelis”, 3 (171), wrzesień 2023, s. 20-22, ISSN 0866-9414.
  3. ↑ Marek Jedziniak: Z tradycji szkolnictwa morskiego. www.kzp.pl. [dostęp 2018-05-27]. (pol.).

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=STS_Lwów&oldid=71415011”