Żagwica listkowata
Żagwica listkowata (Grifola frondosa (Dicks.) Gray) – gatunek grzybów z rodziny żagwiowatych (Polyporaceae)[1].
| ||
| ||
| Systematyka | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | grzyby | |
| Typ | podstawczaki | |
| Klasa | pieczarniaki | |
| Rząd | żagwiowce | |
| Rodzina | żagwiowate | |
| Rodzaj | żagwica | |
| Gatunek | żagwica listkowata | |
| Nazwa systematyczna | ||
| Grifola frondosa (Dicks.) Gray Nat. Arr. Brit. Pl. (London) 1: 643 (1821) | ||
.jpg)
Systematyka i nazewnictwoEdytuj
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Grifola, Meripilaceae, Polyporales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1785 r. James Dickson nadając mu nazwę Boletus frondosus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1821 r. Samuel Frederick Gray, przenosząc go do rodzaju Grifola[1].
Synonimów naukowych posiada ponad 30[2].
Nazwa polska pojawiła się w pracy Stanisława Domańskiego i in. w 1967 r[3]. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako huba siedź, huba gałęzista, żagiew gałęzista, żagiew krzaczasta, żagiew cykoriokształtna, wielogłówka listkowata[4].
MorfologiaEdytuj
Jednoroczne, duże do bardzo dużych, o średnicy od 20 do 60 cm, krzaczkowato rozgałęzione, złożone z wielu łopatkowatych kapeluszy wyrastających ze wspólnego pnia. Pojedyncze kapelusze językowate lub półokrągłe, płaskie, 4-10 cm średnicy, cienkie, kruche, o orzechowej, żółtooliwkowej barwie. Brzegi kapeluszy nierówne, powycinane, promieniście pomarszczone.
2-3 mm długie, białawe, zbiegające po trzonie. Pory drobne, około 0,5 mm średnicy[5].
Cienki, do 0,5 cm gruby, biały, mięsisty. Zapach przyjemny, grzybowy, smak łagodny[5].
Bezbarwne, szeroko owalne, z jednej strony nieco spłaszczone[5].
Występowanie i siedliskoEdytuj
W Polsce żagwica listkowata jest rzadka. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status V – zagrożony wymarciem[6]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Austrii, Belgii, Czechach, Niemczech, Danii, Estonii, Litwie, Norwegii, Holandii, Szwecji, Finlandii[4]. Od 2014 r. w Polsce jest objęta ochroną częściową grzybów[7].
Rośnie na korzeniach i u podstawy pni i martwych drzew, głównie dębów. Owocniki pojawiają się w sierpniu i wrześniu. Podobnie jak wachlarzowiec olbrzymi występuje na siedliskach antropogenicznych[5].
ZnaczenieEdytuj
Pasożyt. Grzyb jadalny[8], młode owocniki są bardzo smaczne i aromatyczne, jednakże ze względu na ochronę częściową, w Polsce jej zbieranie jest niezgodne z prawem. Starsze owocniki robią się łykowate i niestrawne[8]. Grzyb leczniczy: reguluje ciśnienie krwi, poziom glukozy, insuliny, cholesterolu. Pomaga też w leczeniu otyłości. Stosuje się go jako środek towarzyszący przy leczeniu raka i AIDS. Jest jednym z niewielu gatunków grzybów wielkoowocnikowych wykorzystywanych w medycynie[5].
Gatunki podobneEdytuj
- Żagiew wielogłowa (Polyporus umbellatus), której owocniki są osadzone na trzonkach centralnie, a ich barwa jest jaśniejsza, biaława do jasnoochrowej.
- Wachlarzowiec olbrzymi (Meripilus giganteus), którego owocniki są dużo większe i szersze, złożone z większych kapeluszy. Poza tym pojawia się on na wielu gatunkach drzew, podczas gdy żagwica listkowata niemal wyłącznie na dębach.
- jodłownica górska (Bondarzewia mesenterica), która rośnie u podstawy jodeł i odznacza się dużymi, kanciastymi i nierównymi porami, a jej owocniki podobnie jak u wachlarzowca, zbudowane są z większych i bardziej rozłożystych kapeluszy.
PrzypisyEdytuj
- ↑ a b c Index Fungorum (ang.). [dostęp 2013-11-12].
- ↑ Species Fungorum (ang.). [dostęp 2013-11-12].
- ↑ Domański S., Orłoś H., Skirgiełło A. Żagwiowate II (Polyporaceae pileateae), szczecinkowcowate II (Mucronosporaceae pileateae), lakownicowate (Ganodermataceae), bondarcewiowate (Bondarzewiaceae), boletkowate (Boletopsidaceae), ozorkowate (Fistulinaceae), In: J. Kochman, A. Skirgiełło (eds.), Grzyby (Mycota) 3: Podstawczaki (Basidiomycotes). Bezblaszkowce (Aphyllophorales). PWN, 1967, Warszawa, pp. 398+ Pls XXXiX (in Polish)
- ↑ a b Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e Narkiewicz Czesław: "Grzyby chronione Dolnego Śląska", Jelenia Góra, Wydawnictwo Muzeum Przyrodniczego, 2005, ISBN 83-89863-20-0
- ↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
- ↑ Dz.U. z 2014 r. poz. 1409 – Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów
- ↑ a b Ladislav Hagara, Ottova encyklopedie hub, wyd. 1. české vyd, Praha: Ottovo nakladatelství, 2015, s. 299, ISBN 978-80-7451-407-4, OCLC 903090511 [dostęp 2019-10-30].