Żuraw (urządzenie dźwignicowe)
Żuraw – dźwignica wspornikowa, urządzenie do przemieszczania ciężarów na ograniczonej przestrzeni służące do przenoszenia, przesuwania, ładowania lub wyładowywania ładunku lub surowca[1][2].
NazwaEdytuj
Żuraw dawniej zwany był również w Polsce kranem od nazwy crane funkcjonującej na zachodzie Europy w wielu innych językach. W języku angieskim słowo crane również oznacza ptaka żurawia. Nazwa ta utrzymała się do przełomu XIX i XX wieku i funkcjonowała równolegle obok polskiej nazwy żuraw. Jako podstawową nazwę kran obok nazwy żuraw wymienia ją wydana w 1904 Wielka encyklopedia powszechna ilustrowana[1]. Obecnie potocznie nazywany jest również dźwigiem lub bardziej fachowo dźwignicą wspornikową od funkcji użytkowej urządzenia polegającej na dźwiganiu ciężarów[2].
BudowaEdytuj
Jest to urządzenie dźwignicowe obsługujące ograniczoną przestrzeń, stożkiem lub walcem, którego wysokość określa maksymalna wysokość podnoszenia żurawia, a promień podstawy – wysięg. Żurawie dostępne są w różnych rozmiarach od niewielkich, ręcznie napędzanych jednostek posiadających zasięg i wysokość podnoszenia rzędu paru metrów, do olbrzymich o zasięgu ponad stu metrów w obu kierunkach. Zawsze łączy je kilka wspólnych cech.
Dwoma podstawowymi elementami konstrukcji żurawia jest kolumna i wysięgnik. Kolumna w wielu przypadkach zredukowana jest do obrotowej podstawy żurawia na której zainstalowany jest wychylny wysięgnik, niekiedy o budowie teleskopowej. Na końcu wysięgnika zainstalowany jest cięgnik. Innym rozwiązaniem jest gdy kolumna przyjmuje postać wysokiej (zwykle kratownicowej) wieży. Na jej szczycie zamontowany jest wychylny wysięgnik z cięgnikiem na końcu, bądź stały (poziomy) z ruchomym cięgnikiem. Takie rozwiązanie konstrukcyjne stosowane jest w żurawiach wieżowych.
Głównym parametrem żurawia jest maksymalny moment obciążający – iloczyn maksymalnego możliwego do podniesienia przez urządzenie ciężaru w tonach oraz poziomej odległości od punktu podparcia wysięgnika mierzonej w metrach. Jego jednostką jest tonometr (Tm)[3].
RodzajeEdytuj
Istnieje wiele rodzjaów urządzenia: żuraw bramowy, żurawie samobieżne, żurawie portowe, żurawie stoczniowe, żurawie pływające oraz żurawie warsztatowe[2].
Ze względu na mobilność konstrukcji mówi się o żurawiach stacjonarnych, przenośnych, przewoźnych, pokładowych, samochodowych i samojezdnych[2].
Żuraw gąsienicowy znany z krajów socjalistycznych, sfotografowany na Węgrzech w latach 70. XX wieku
Kolejowy samobieżny żuraw parowy znajdujący się w Skansenie Maszyn Parowych przy Zabytkowej Kopalni Srebra w Tarnowskich Górach
Żuraw samojezdny na podwoziu kołowym z wysięgnikiem teleskopowym o udźwigu maksymalnym 500 t
Ośmioosiowe podwozie żurawia, o wielkości maszyny najlepiej świadczy wielkość kabiny kierowcy
Żuraw wieżowy Liebherr-710 HC-L 32/64 Litronic
_utca._Szemben_a_Korona_(Dugovics_Titusz)_t%C3%A9r_1.,_Kr%C3%BAdy-h%C3%A1z,_ma_a_Magyar_Kereskedelmi_%C3%A9s_Vend%C3%A9gl%C3%A1t%C3%B3ipari_M%C3%BAzeum_%C3%A9p%C3%BClete._H%C3%A1tt%C3%A9rben_a_Szent_P%C3%A9ter_%C3%A9s_P%C3%A1l-templom._Fortepan_53400.jpg)
PrzypisyEdytuj
- ↑ a b Sikorski 1904 ↓, s. 677.
- ↑ a b c d Surowiak 1973 ↓, s. 513.
- ↑ Obroty żurawi w górę. truck.pl. [dostęp 2011-12-16].
BibliografiaEdytuj
- Surowiak Witold: Ilustrowana encyklopedia dla wszystkich, seria ilustrowanych encyklopedii technicznych i naukowych, tom Maszyny, hasło "Żuraw, żuraw bramowy, żuraw Derricka, żuraw jednoszynowy, żuraw jezdniowy, żuraw masztowy, żuraw pływający, żuraw samochodowy, żuraw wieżowy". Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1973, s. 513-515.
- Saturnin Sikorski: Wielka encyklopedia powszechna ilustrowana, t. XXXIX, seria I, hasło "Kran czyli żóraw". Warszawa: Nakład i druk Saturnina Sikorskiego, 1905, s. 677.