Żurawiowe
Żurawiowe[2] (Gruiformes) – rząd ptaków z podgromady ptaków nowoczesnych Neornithes. Obejmuje gatunki prowadzące naziemny tryb życia, zamieszkujące stepy, pustynie i półpustynie, bagna oraz lasy tropikalne. Występują na wszystkich kontynentach oprócz Antarktydy[3], wiele jako gatunki reliktowe. Stanowią grupę silnie zróżnicowaną, co powoduje, że niektóre rodziny bywają klasyfikowane w innych rzędach, a ich systematyka jest powodem kontrowersji.
Gruiformes[1] | |||
Bonaparte, 1854 | |||
Przedstawiciel rzędu – koronnik szary (Balearica regulorum) | |||
Systematyka | |||
Domena | |||
---|---|---|---|
Królestwo | |||
Typ | |||
Podtyp | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Infragromada | |||
Rząd |
żurawiowe | ||
Rodziny | |||
|
Charakterystyka
edytujŻurawiowe znacznie różnią się między sobą pod względem budowy, kształtu ciała i barwy upierzenia. Najmniejsze, np. karliczka ważą zaledwie 40 g, największe natomiast, wśród nich żuraw indyjski, osiągają do 23 kg masy ciała. Chruściele to nieduże, niskie, przez większość czasu ukrywające się wśród roślin zwierzęta. Część przedstawicieli rzędu prowadzi wodny lub ziemno-wodny tryb życia. Część gatunków bardzo dobrze lata, choć inne mają małe skrzydła i są słabymi lotnikami (np. chruściele) lub są wręcz nielotami. Inne przystosowały się do wodnego trybu życia i są dobrymi pływakami. Wspólną cechą żurawiowych jest brak wola.
Odżywianie się
edytujŻurawiowe są wszystkożercami: w skład ich pokarmu wchodzą zarówno rośliny, jak i owady, pierścienice, małże, mięczaki, skorupiaki, gryzonie, gady, płazy czy ryby. Niektóre gatunki żerują na polach uprawnych, jedząc kukurydzę, sorgo i inne zboża.
Rozmnażanie się
edytujW zależności od gatunku żurawiowe są monogamiczne lub poligamiczne. U większości przedstawicieli występują złożone rytuały godowe, np. widowiskowe tańce żurawi, które łączą się w pary na całe życie. Gniazda ptaki te tworzą na ziemi, na kępach roślin, zbiornikach wodnych lub na drzewach. W zależności od gatunku liczba jaj w zniesieniu wynosi od 1 do 17. Inkubacja trwa 12–30 dni. Żurawiowe są zagniazdownikami.
Podział systematyczny
edytujDo rzędu zaliczane są następujące rodziny[2]:
Nadrodzina: Ralloidea Rafinesque, 1815
- Rallidae – chruściele
- Sarothruridae – kusokurki
- Heliornithidae – perkołyski
Nadrodzina: Gruoidea Vigors, 1825
Do żurawiowych zaliczane są także wymarłe rodziny:
- Psilopteridae
- Brontornithidae
- Cunampaiidae
- Opisthodactylidae
- Bathornithidae
- Hermosiornithidae
- Geranoididae
- Orthocnemidae
Dawniej do żurawiowych zaliczano też madagaskarniki (Mesitornithidae), kagu (Rhynochetidae), słonecznice (Eurypygidae), dropie (Otididae)[2], kariamy (Cariamidae)[4][5], a niekiedy także przepiórniki (Turnicidae)[2][5], jednak badania wykazały, że nie są one z żurawiowymi blisko spokrewnione. Obecnie umieszcza się je odrębnych, monotypowych rzędach, a przepiórniki zalicza się do rzędu siewkowych (Charadriiformes)[2].
Filogeneza
edytujKladogram według Tree of Life Web Project[6]
Gruiformes |
| ||||||||||||||||||||||||||||||
Przypisy
edytuj- ↑ Gruiformes, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d e Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rząd: Gruiformes Bonaparte, 1854 – żurawiowe (wersja: 2020-04-11). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-04-09].
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Finfoots, flufftails, rails, trumpeters, cranes, Limpkin. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-04-09]. (ang.).
- ↑ P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rząd: Cariamiformes Wagler, 1830 – kariamy (wersja: 2015-02-09). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-04-09].
- ↑ a b Gruiformes. IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-10)]. (ang.).
- ↑ Harshman, John: Gruiformes. Tree of Life Web Project. [dostęp 2009-04-18]. (ang.).
Bibliografia
edytuj- Dimitrij Strelnikoff: Wielka encyklopedia zwierząt. T. 11. Oxford Educational, s. 35. ISBN 978-83-7425-656-8.