Żurawiowe

Żurawiowe
	Gruiformes
	Bonaparte, 1854
	; Przedstawiciel rzędu – koronnik szary (Balearica regulorum)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	żurawiowe
Rodziny
	zobacz opis w tekście
	zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Żurawiowe^[2] (Gruiformes) – rząd ptaków z podgromady ptaków nowoczesnych Neornithes. Obejmuje gatunki prowadzące naziemny tryb życia, zamieszkujące stepy, pustynie i półpustynie, bagna oraz lasy tropikalne. Występują na wszystkich kontynentach oprócz Antarktydy^[3], wiele jako gatunki reliktowe. Stanowią grupę silnie zróżnicowaną, co powoduje, że niektóre rodziny bywają klasyfikowane w innych rzędach, a ich systematyka jest powodem kontrowersji.

Charakterystyka edytuj

Żurawiowe znacznie różnią się między sobą pod względem budowy, kształtu ciała i barwy upierzenia. Najmniejsze, np. karliczka ważą zaledwie 40 g, największe natomiast, wśród nich żuraw indyjski, osiągają do 23 kg masy ciała. Chruściele to nieduże, niskie, przez większość czasu ukrywające się wśród roślin zwierzęta. Część przedstawicieli rzędu prowadzi wodny lub ziemno-wodny tryb życia. Część gatunków bardzo dobrze lata, choć inne mają małe skrzydła i są słabymi lotnikami (np. chruściele) lub są wręcz nielotami. Inne przystosowały się do wodnego trybu życia i są dobrymi pływakami. Wspólną cechą żurawiowych jest brak wola.

Odżywianie się edytuj

Żurawiowe są wszystkożercami: w skład ich pokarmu wchodzą zarówno rośliny, jak i owady, pierścienice, małże, mięczaki, skorupiaki, gryzonie, gady, płazy czy ryby. Niektóre gatunki żerują na polach uprawnych, jedząc kukurydzę, sorgo i inne zboża.

Rozmnażanie się edytuj

W zależności od gatunku żurawiowe są monogamiczne lub poligamiczne. U większości przedstawicieli występują złożone rytuały godowe, np. widowiskowe tańce żurawi, które łączą się w pary na całe życie. Gniazda ptaki te tworzą na ziemi, na kępach roślin, zbiornikach wodnych lub na drzewach. W zależności od gatunku liczba jaj w zniesieniu wynosi od 1 do 17. Inkubacja trwa 12–30 dni. Żurawiowe są zagniazdownikami.

Podział systematyczny edytuj

Do rzędu zaliczane są następujące rodziny^[2]:

Nadrodzina: Ralloidea Rafinesque, 1815

Rallidae – chruściele
Sarothruridae – kusokurki
Heliornithidae – perkołyski

Nadrodzina: Gruoidea Vigors, 1825

Psophiidae – gruchacze
Aramidae – bekaśnice
Gruidae – żurawie

Do żurawiowych zaliczane są także wymarłe rodziny:

Dawniej do żurawiowych zaliczano też madagaskarniki (Mesitornithidae), kagu (Rhynochetidae), słonecznice (Eurypygidae), dropie (Otididae)^[2], kariamy (Cariamidae)^[4]^[5], a niekiedy także przepiórniki (Turnicidae)^[2]^[5], jednak badania wykazały, że nie są one z żurawiowymi blisko spokrewnione. Obecnie umieszcza się je odrębnych, monotypowych rzędach, a przepiórniki zalicza się do rzędu siewkowych (Charadriiformes)^[2].

Filogeneza edytuj

Kladogram według Tree of Life Web Project^[6]

Gruiformes

	Gruidae

	Aramus guaranua

?Psophiidae

	Heliornithidae

	Sarothruridae

Rallidae

Przypisy edytuj

↑ Gruiformes, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rząd: Gruiformes Bonaparte, 1854 - żurawiowe (wersja: 2020-04-11). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-04-09].
↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Finfoots, flufftails, rails, trumpeters, cranes, Limpkin. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-04-09]. (ang.).
↑ P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rząd: Cariamiformes Wagler, 1830 - kariamy (wersja: 2015-02-09). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-04-09].
↑ ^a ^b Gruiformes. IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-10)]. (ang.).
↑ Harshman, John: Gruiformes. Tree of Life Web Project. [dostęp 2009-04-18]. (ang.).

Bibliografia edytuj

Dimitrij Strelnikoff: Wielka encyklopedia zwierząt. T. 11. Oxford Educational, s. 35. ISBN 978-83-7425-656-8.

[itis-1] Gruiformes, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Mielczarek&Kuziemko-2] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rząd: Gruiformes Bonaparte, 1854 - żurawiowe (wersja: 2020-04-11). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-04-09].

[ioc-3] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Finfoots, flufftails, rails, trumpeters, cranes, Limpkin. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-04-09]. (ang.).

[Mielczarek&Kuziemko1-4] P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rząd: Cariamiformes Wagler, 1830 - kariamy (wersja: 2015-02-09). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-04-09].

[ibc-5] Gruiformes. IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-10)]. (ang.).

[tolweb-6] Harshman, John: Gruiformes. Tree of Life Web Project. [dostęp 2009-04-18]. (ang.).

[2]

[3]

[1]

[4]

[5]

[6]