10 Batalion Straży Granicznej
10 Batalion Straży Granicznej – jednostka organizacyjna Straży Granicznej w II Rzeczypospolitej.
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1922 |
| Rozformowanie |
1923 |
| Tradycje | |
| Rodowód | |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
kpt.Marian Podolski |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Formacja | |
| Podległość |
Komenda Powiatowa Straży Granicznej w Sopoćkiniach |
Formowanie i zmiany organizacyjne edytuj
Wykonując postanowienia uchwały Rady Ministrów z 23 maja 1922 roku, Minister Spraw Wewnętrznych rozkazem z 9 listopada 1922 roku zmienił nazwę „Bataliony Celne” na „Straż Graniczną”[1]. Wprowadził jednocześnie w formacji nową organizację wewnętrzną[2]. 10 batalion celny przemianowany został na 10 batalion Straży Granicznej.
10 batalion Straży Granicznej funkcjonował w strukturze Komendy Powiatowej Straży Granicznej w Sopoćkiniach, a jego dowództwo stacjonowało w Suwałkach[3]. W skład batalionu wchodziły cztery kompanie strzeleckie oraz jedna kompania karabinów maszynowych w liczbie 3 plutonów po 2 karabiny maszynowe na pluton[4]. Dowódca batalionu posiadał uprawnienia dyscyplinarne dowódcy pułku. Cały skład osobowy batalionu obejmował etatowo 614 żołnierzy, w tym 14 oficerów[5]. Z uwagi na eksterytorialne stacjonowanie, batalion odkomenderował oficera łącznikowego do starosty suwalskiego[6].
W 1923 roku batalion przekazał swój odcinek oddziałom Policji Państwowej i został rozwiązany[7].
Służba graniczna edytuj
W grudniu 1922 batalion ochraniał odcinek granicy państwowej długości 79 km od Rogożajn do Rygola /wył./[8].
Z dniem 30 kwietnia 1923 dokonano korekty obsadzenia granic. 10 batalion zajmował odcinek około 60 km od wsi Rachelany do wsi Leszkiemie przy granicy Prus Wschodnich i wystawiał 22 placówki[9].
W dniach 25-30 czerwca 1923 pododcinek ochraniany przez batalion, wraz z wyposażeniem granicznym oraz większością sprzętu, został przekazany Policji Państwowej. Większość oficerów zdecydowała się na służbę w oddziałach granicznych policji[10].
- Wydarzenia
- Komendant pododcinka granicznego Burbiszki–jezioro Gaładuś–Kalety zajął część ziem folwarku Adelin leżących poza linią demarkacyjną uznając, że prawo własności jest ważniejsze niż ustalenia komisji granicznej[11]
- 11 marca 1923 partyzanci litewscy, wsparci żołnierzami regularnej armii, napadli na placówkę 10 batalionu SG w Rachelanach, zabijając jednego żołnierza i raniąc innego[10].
- W nocy z 19 na 20 maja 1923 żołnierze dowodzeni przez kpt. Mariana Podolskiego, stoczyli zaciętą walkę o wieś Jedliszki, która nocą została zajęta przez Litwinów. W walkach zginęło 3 polskich żołnierzy, a 17 zostało rannych[10].
- Sąsiednie bataliony
- ⇔ 42 batalion Straży Granicznej – XII 1922
Kadra batalionu edytuj
- Komendanci batalionu
| stopień | imię i nazwisko | okres pełnienia służby | kolejne stanowisko |
|---|---|---|---|
| kpt. | Marian Podolski | IX 1922[12] – był XII 1922[13] |
Struktura organizacyjna edytuj
| Ordre de Bataille 10 batalionu Straży Granicznej w Suwałkach na dzień 1 grudnia 1922[13] | ||||
|---|---|---|---|---|
| kompanie | 2. Rutka-Tartak | 4. Wojtokiemie | 3. Sejny | 1. Suwałki |
| placówki | Rogożajny | Szypliszki | Olszanka | na |
| Wiżgóry | Szołtany | Bosse | przeszkoleniu | |
| Marianka | Dziedziule | Bierżałowce | ||
| Rowele | Wojtokiemie | Maciejowizna | w | |
| Rutka-Tartak | Janiszki | Giby | "rezerwie" | |
| Wierzbiszki | Dowiaciszki | Berżniki | ||
| Krzywólka | Kurakienie | |||
| Becejły | ||||
| Ordre de Bataille 10 batalionu Straży Granicznej w Suwałkach w maju 1923[9] | ||||
| kompanie | 1. Żegary | 2. Andrzejewo | 3. Wiżajny | 4. odwód |
Przypisy edytuj
- ↑ Bereza i Szczepański 2014 ↓, s. 25.
- ↑ Prengel-Boczkowska 2009 ↓, s. 5.
- ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 79.
- ↑ Dominiczak 1997 ↓, s. 246.
- ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 82.
- ↑ Rozkazy organizacyjne KG SG 1922–1923 ↓, s. 50.
- ↑ Prochwicz i Kępa 2003 ↓, s. 19.
- ↑ Materiały dyslokacyjne SG ↓, s. 196.
- ↑ a b Materiały dyslokacyjne SG ↓, s. 237.
- ↑ a b c Ochał 2017 ↓, s. 127.
- ↑ Materiały dyslokacyjne SG ↓, s. 216.
- ↑ Rozkazy organizacyjne KG SG 1922–1923 ↓, s. 9.
- ↑ a b Wykaz placówek bSG ↓, s. 92.
Bibliografia edytuj
- Hubert Bereza, Kajetan Szczepański: Centralna Szkoła Podoficerska KOP. Grajewo: Towarzystwo Przyjaciół 9 PSK, 2014. ISBN 978-83-938921-7-4.
- Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.
- Henryk Dominiczak: Granice państwa i ich ochrona na przestrzeni dziejów 966–1996. Warszawa: Wydawnictwo „Bellona”, 1997. ISBN 83-11-08618-4.
- Artur Ochał: Na litewskiej rubieży Brygada KOP Grodno (1929-1939). Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2017. ISBN 978-83-8098-148-5.
- Teresa Prengel-Boczkowska: Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Straż Graniczna (1922−1923)”. Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2009.
- Jerzy Prochwicz, Zbigniew Kępa. ABC formacji granicznych II Rzeczypospolitej. „Problemy Ochrony Granic”. 24, 2003. Ketrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej. ISSN 1505-1757.
- Materiały dotyczące spraw dyslokacyjnych:przeniesienia siedzib komend, baonów Straży Granicznej , obszary odcinków granicznych, 1922–1923 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Rozkazy organizacyjne Komendy Głównej Straży Granicznej 1922−1923 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
- Wykaz placówek niektórych batalionów Straży Granicznej, 1922 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.