10 złotych 1925 Profile kobiety i mężczyzny
10 złotych 1925 Profile kobiety i mężczyzny – moneta próbna okresu złotowego II Rzeczypospolitej, wybita według projektu Antoniego Madeyskiego, jako wzór złotej obiegowej monety dziesięciozłotowej[1].
| |||
| Dane podstawowe | |||
| Emitent | |||
|---|---|---|---|
| Nominał |
10 zł | ||
| Rocznik |
1925 | ||
| Emisja | |||
| Mennica |
Mennica Państwowa | ||
| Nakład |
100 szt. (brąz) | ||
| Projektant | |||
| Opis fizyczny | |||
| Masa |
3,3–3,4 grama (brąz) | ||
| Średnica |
20,5 mm | ||
| Materiał | |||
| Rant |
gładki | ||
| Stempel | |||
| Uwagi |
moneta próbna kolekcjonerska | ||
Na monecie nie ma umieszczonego znaku mennicy ani napisu „PRÓBA”[2].
Rys historyczny edytuj
W jednym z aktów prawnych poprzedzających reformę Władysława Grabskiego, tj. w dekrecie Prezydenta RP z 20 stycznia 1924 r., przewidywano bicie 3100 złotych z jednego kilograma stopu złota próby 900 (9/31 grama czystego kruszcu na 1 złoty), w nominałach: 10, 20, 50 i 100 złotych. 26 maja 1924 r. Minister Skarbu wydał rozporządzenie ustalające wzory 13 monet o nominałach od 1 grosza do 100 złotych, w tym planowanych wówczas do wprowadzenia czterech nominałów ze złota, dla których wybrano wspólny typ awersu autorstwa Antoniego Madeyskiego (określający również nominał) oraz wspólny rewers z klęczącym rycerzem autorstwa Tadeusza Beyera[3][4].
Do emisji złotych monet według zatwierdzonego wzoru jednak nie doszło, a na początku 1925 r. rozpisano nowy konkurs na projekt złotych polskich monet obiegowych. Zwyciężczynią została Zofia Trzcińska-Kamińska, według projektu której bito później (od 1926 r.) złote bulionowe 10- i 20-złotówki z Bolesławem Chrobrym[5].
W opracowaniach z lat osiemdziesiątych XX w. podawano informację, że monetę 10 złotych 1925 Profile kobiety i mężczyzny wybito jako wzór dla złotej monety obiegowej[1].
Awers edytuj
Na tej stronie znajduje się godło – orzeł w koronie, po obu stronach orła – „10 ZŁ.”, u góry dookoła otokowo napis: „RZECZPOSPOLITA POLSKA”, na dole rok: „1925”[2][6].
Rewers edytuj
Na tej stronie monety centralnie umieszczono dwa lewe profile: kobiety ze snopkiem i mężczyzny z siekierą na ramieniu, całość otoczona wieńcem z płodów rolnych[1][2].
Opis edytuj
Moneta została wybita z rantem gładkim na krążku o średnicy 21 mm w[2]:
Pod koniec drugiego dziesięciolecia XXI w. ze znanych monet II Rzeczypospolitej dziesięciozłotówka próbna z profilami kobiety i mężczyzny jest[7]:
- jedną z siedmiu próbnych monet 10-złotowych, obok:
- 10 złotych 1925 Bolesław Chrobry projektu Zofii Trzcińskiej-Kamińskiej,
- 10 złotych 1934 Klamry projektu Wojciecha Jastrzębowskiego,
- próbnej wersji (z napisem „PRÓBA”) obiegowych 10 złotych wzór 1932 Polonia projektu Antoniego Madeyskiego,
- próbnej wersji (z napisem „PRÓBA”) okolicznościowych 10 złotych 1933 Romuald Traugutt (bitej również w postaci kwadratowej klipy) projektu Zofii Trzcińskiej-Kamińskiej,
- próbnej wersji (z napisem „PRÓBA”) okolicznościowych 10 złotych 1933 Jan III Sobieski (bitej również w postaci kwadratowej klipy) projektu Jana Wysockiego,
- próbnej wersji (z napisem „PRÓBA”) okolicznościowych 10 złotych 1934 Józef Piłsudski-Orzeł Strzelecki (bitej również w postaci kwadratowej klipy) projektu Stanisława Ostrowskiego,
- jedną z siedmiu monet będącymi efektem przygotowań Mennicy Państwowej do wprowadzenia złotych monet obiegowych przewidywanych przez reformę walutową Władysława Grabskiego, obok:
- 10 złotych 1925 Bolesław Chrobry projektu Zofii Trzcińskiej-Kamińskiej,
- 20 złotych 1924 Monogram RP projektu T. Załuskiego,
- 20 złotych 1925 Polonia projektu Antoniego Madeyskiego,
- 20 złotych 1925 Bolesław Chrobry projektu Zofii Trzcińskiej-Kamińskiej,
- 50 złotych 1924 Klęczący rycerz projektu Tadeusza Breyera,
- 100 złotych 1925 Mikołaj Kopernik projektu Stanisława Szukalskiego.
Odmiany edytuj
W drugim dziesięcioleciu XXI w. znana jest również odmiana w złocie o nieznanej masie, bita w nieznanym nakładzie[8]. W katalogach publikowanych przed rokiem 1990 podawano informację, że wybito 1 sztukę monety w złocie[6][9][10][1].
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d Czesław Kamiński, Ilustrowany katalog monet polskich 1916–1987, wyd. VII zmienione i uzupełnione, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1988, s. 142.
- ↑ a b c d Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej polskiej 1919 – 1939, wyd. pierwsze, Szczecin: Nefryt, 2010, s. 206, ISBN 978-83-87355-65-4.
- ↑ Jerzy Chałupski, Specjalizowany katalog monet polskich XX i XXI w. część druga II Rzeczpospolita Generalne Gubernatorstwo 1918-1945, wyd. pierwsze, Sosnowiec 2008, s. 230–231, ISBN 83-912223-4-9.
- ↑ Mennica Polska S.A., Blister: Repliki monet polskich według projektów z okresu międzywojennego – Klęczący Rycerz, „240 lat Mennicy Polskiej”, Warszawa, s. 2.
- ↑ Jerzy Chałupski, Specjalizowany katalog monet polskich XX i XXI w. część druga II Rzeczpospolita Generalne Gubernatorstwo 1918-1945, wyd. pierwsze, Sosnowiec 2008, s. 231, ISBN 83-912223-4-9.
- ↑ a b Czesław Kamiński, Ilustrowany katalog monet polskich 1916–1975, wyd. IV poprawione i uzupełnione, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1976, s. 80.
- ↑ Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej polskiej 1919 – 1939, wyd. pierwsze, Szczecin: Nefryt, 2010, s. 16–60, 64–278, ISBN 978-83-87355-65-4.
- ↑ Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej polskiej 1919 – 1939, wyd. pierwsze, Szczecin: Nefryt, 2010, s. 245, ISBN 978-83-87355-65-4.
- ↑ Czesław Kamiński, Ilustrowany katalog monet polskich 1916–1977, wyd. V poprawione i uzupełnione, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1977, s. 89.
- ↑ Czesław Kamiński, Ilustrowany katalog monet polskich 1916–1982, wyd. VI poprawione i uzupełnione, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1983, s. 112.
Bibliografia edytuj
- J. Parchimowicz Monety Rzeczypospolitej Polskiej 1919–1939, Nefryt, Szczecin, wydanie I, ISBN 978-83-87355-65-4