16 Eskadra Towarzysząca
16 Eskadra Towarzysząca (obserwacyjna, łącznikowa) – pododdział lotnictwa Wojska Polskiego w II Rzeczypospolitej.
Historia | |
Państwo | |
---|---|
Sformowanie | |
Rozformowanie | |
Tradycje | |
Święto | |
Rodowód | |
Dowódcy | |
Pierwszy |
kpt. obs. Tadeusz Nowacki |
Ostatni |
kpt. obs. Eugeniusz Lech |
Działania zbrojne | |
kampania wrześniowa | |
Organizacja | |
Dyslokacja |
Warszawa-Okęcie |
Rodzaj sił zbrojnych | |
Rodzaj wojsk | |
Podległość |
16 eskadra towarzysząca została sformowana w 1937. W kampanii wrześniowej jako 16 eskadra obserwacyjna była jednostką dyspozycyjną dowódcy Okręgu Korpusu nr I, a następnie naczelnego dowódcy Lotnictwa.
Formowanie i zmiany organizacyjne
edytuj16 eskadra towarzysząca została zorganizowana w październiku 1937 na podstawie rozkazu DDO MSWojsk. L.dz. 4359 z 19 lipca 1937. Sformowania dokonano na lotnisku Okęcie w Warszawie w ramach 1 pułku lotniczego. Pododdział powstał na bazie IV plutonu IV/13 eskadry towarzyszącej. Wyposażenie stanowiły samoloty Lublin R-XIIID[1]. Wraz z 13 i 19 eskadrą eskadra tworzyła VI/1 dywizjon towarzyszący. Sprawność ćwiczebną osiągnęła na przełomie 1937/1938 roku. W lutym 1938 I/16 pluton ćwiczył współdziałanie ze sztabem 9 Dywizji Piechoty. Następnie, załogi eskadry odleciały na poligon Błędów odbywając tam szkołę ognia. Program strzelecki kończono na poligonie Pohulanka. Ćwiczenia letnie przeprowadzono na przełomie sierpnia i września w remach manewrów jednostek DOK nr I[1].
Działania 16 eskadry obserwacyjnej w 1939
edytujZ nadejściem wiosny 1939 oba plutony eskadry uczestniczyły w ćwiczeniach w rejonie Czerwonego Boru, a w czerwcu odbyły szkołę ognia na poligonie Trauguttowo[1].
Mobilizacja eskadry
edytujW dniach 24 i 25 sierpnia na macierzystym lotnisku Okęcie dokonano mobilizacji eskadry, a jednostka została przemianowana na 16 eskadrę obserwacyjną[2] (łącznikową[3]).
W nocy z 27 na 28 sierpnia 1939 rzut kołowy przemieścił się na lotnisko polowe Pęchery[4]. 31 sierpnia na tym lotnisku wylądował rzut powietrzny: 7 samolotów obserwacyjnych Lublin R-XIIID i 2 samoloty łącznikowe RWD-8[5].
Działania eskadry w kampanii wrześniowej
edytujW kampanii wrześniowej eskadra była jednostką dyspozycyjną dowódcy Okręgu Korpusu Nr I, a następnie naczelnego dowódcy Lotnictwa[6][5].
1 i 2 września, przebywając w dyspozycji gen. dyw. Edwarda Trojanowskiego, nie prowadziła żadnej działalności bojowej. 3 września dowódca eskadry otrzymał rozkaz przesunięcia jednostki do Ogrodzienic. Tam również nie nadchodziły rozkazy bojowe. W tym czasie w Ogrodzienicach wylądowały samoloty Instytutu Technicznego Lotnictwa i Polskich Linii Lotniczych LOP. 4 września eskadra wróciła na lądowisko Pęchery[7]. 5 września nastąpił przerzut eskadry na lądowisko Kołbiel. Z tym dniem eskadra stała się jednostką łącznikową naczelnego dowódcy Lotnictwa. Przy lądowaniu ppor. Mirosław Maciejewski rozbił samolot. Z braku możliwości naprawy, samolot spalono[8]. 6 września nastąpiła kolejna zmiana lądowiska. Samoloty poleciały do Czerwonego Boru. 10 września padł rozkaz o przesunięciu eskadry na lotnisko Niepokojczyce[7]. 11 września załoga por. obs. Lemieszonek i plut. pil. Halicki poleciała z rozkazami gen. Józefa Zająca dla: dowódcy „Armii Karpaty”, a załoga ppor. obs. Kiełkiewicz i ppor. pil. Szajdecki z analogicznymi rozkazami dla dowódcy Brygady Pościgowej. 12 września, prawdopodobnie z powodu braku łączności ze sztabem gen. Zająca, zadań bojowych eskadra nie wykonywała. 13 września nastąpiło przesunięcie eskadry na lotnisko Hutniki. 14 września lotnisko Hutniki zostało zbombardowane przez Luftwaffe. Uszkodzony został jeden samolot. Po bombardowaniu rzut powietrzny odleciał na lądowisko koło Tarnopola. Podczas lądowania samolot ppor. obs. Kiełkiewicza i kpr. pil. Wojczyńskiego uszkodził podwozie[9]. 15 września nastąpił odlot eskadry na lądowisko koło Horodenki. Z powodu awarii silnika ppor. pil. Maciejewski i kpr. Szypulewski nie wystartowali, a sierż. pil. Murzynowski przy lądowaniu rozbił RWD-8. 16 września jeden R-XIII i RWD-8 przerzucono w rejon Kołomyi, a rzut kołowy skierowano do Kornic. 17 września dowódca eskadry otrzymał rozkaz ewakuacji samolotów i personelu do Rumunii. Z braku map i niekorzystnych warunków atmosferycznych kpt. Eugeniusz Lech kazał spalić samoloty i z całym rzutem kołowym oraz personelem latającym przekroczył w godzinach wieczornych granicę polsko-rumuńską[9].
Działania eskadry | |||
---|---|---|---|
Loty bojowe | w tym łącznikowe | Zestrzelenia | |
12 | 12 | 0 | |
Straty eskadry | |||
Zaginieni | ppor. Maciejewski, kpr. Szypulewski | ||
Samoloty | |||
Stan | Uzupełnienie | Zniszczone | Ewakuacja |
7 Lublin R-XIIID | 0 | 7 | 0 |
Żołnierze eskadry
edytujStopień, imię i nazwisko | Okres pełnienia służby |
---|---|
kpt. obs. Tadeusz Nowacki | 1937 – XI 1938 |
kpt. dypl. pil. Władysław Polesiński | XI 1938 – 1939 |
kpt. obs. Franciszek Kalinowski | 1939 – 15 VII 1939 |
kpt. obs. Eugeniusz Lech | 15 VII 1939 – IX 1939 |
Stanowisko | Stopień, imię i nazwisko |
---|---|
dowódca eskadry | kpt. dypl. pil. Władysław Polesiński |
dowódca I/16 plutonu | por. Mieczysław Sadowski |
dowódca II/16 plutonu | kpt. Mieczysław Kwieciński |
obserwator | por. Jan Lemieszonek |
obserwator | por. Jerzy Stachurski |
obserwator | por. Władysław Wilkiewicz |
Stanowisko | Stopień imię i nazwisko |
---|---|
dowódca eskadry | kpt. obs. Eugeniusz Lech |
dowódca I/16 plutonu | por. obs. Jan Lemieszonek |
dowódca II/16 plutonu | por. obs. Jerzy Stachurski |
szef mechaników | st. majster wojsk. Franciszek Jarmurzyk |
szef eskadry | sierż. Franciszek Smykowski |
Obserwatorzy | Piloci |
por. Józef Kwieciński |
ppor. Józef Szajdecki |
Samoloty eskadry
edytujWe wrześniu 1939 na uzbrojeniu eskadry znajdowało się 7 samolotów Lublin R.XIII[7] i 2 RWD-8[5].
-
Lublin R.XIII
(1937–1939) -
RWD-8
(łącznikowy)
Uwagi
edytuj- ↑ Ustawa z dnia 9 kwietnia 1938 roku o powszechnym obowiązku obrony (Dz.U. z 1938 r. nr 25, poz. 220). W skład Sił Zbrojnych II RP wchodziły wojska lądowe nazywane ówcześnie wojskiem i Marynarka Wojenna. Wojsko składało się z jednostek organizacyjnych wojska stałego i jednostek organizacyjnych Obrony Narodowej, a także jednostek organizacyjnych Korpusu Ochrony Pogranicza.
- ↑ Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[12].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Pawlak 1989 ↓, s. 143.
- ↑ Pawlak 1982 ↓, s. 187.
- ↑ a b Pawlak 1989 ↓, s. 143-144.
- ↑ Pawlak 1989 ↓, s. 144.
- ↑ a b c Pawlak 1991 ↓, s. 350.
- ↑ Koliński 1978 ↓, s. 86.
- ↑ a b c Pawlak 1991 ↓, s. 352.
- ↑ Pawlak 1982 ↓, s. 197.
- ↑ a b c Pawlak 1991 ↓, s. 353.
- ↑ Pawlak 1982 ↓, s. 198.
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 773.
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VI.
- ↑ Pawlak 1991 ↓, s. 350-351.
- ↑ Pawlak 1982 ↓, s. 196.
Bibliografia
edytuj- Izydor Koliński: Regularne jednostki ludowego Wojska Polskiego (lotnictwo). Formowanie, działania bojowe, organizacja i uzbrojenie, metryki jednostek lotniczych. Krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. Cz. 9. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1978.
- Jerzy Pawlak: Polskie eskadry w latach 1918-1939. Warszawa: Wydawnictwo Komunikacji i Łączności, 1989. ISBN 83-206-0760-4.
- Jerzy Pawlak: Polskie eskadry w wojnie obronnej 1939. Warszawa: Wydawnictwo Komunikacji i Łączności, 1982. ISBN 83-206-0281-5.
- Jerzy Pawlak: Polskie eskadry w wojnie obronnej 1939. Warszawa: Wydawnictwo Komunikacji i Łączności, 1991. ISBN 83-206-0795-7.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.