1912 w polityce
| ◄◄ | 1907 | 1908 | 1909 | 1910 | 1911 |
| 1912 |
| 1913 | 1914 | 1915 | 1916 | 1917 | ►► |
Wydarzenia polityczne w 1912 roku.
Styczeń
edytuj- 1 stycznia – w Nankinie proklamowano Republikę Chińską. Tymczasowym prezydentem Chin został Sun Jat-sen[1].
- 6 stycznia – Kongres Stanów Zjednoczonych uchwalił nadanie terenom Nowego Meksyku statusu stanu[1].
- 8 stycznia – powstał Południowoafrykański Tubylczy Kongres Narodowy (późniejszy Afrykański Kongres Narodowy)[2].
- 18–30 stycznia – w Pradze miała miejsce konferencja Socjaldemokratycznej Partii Robotniczej Rosji, na której doszło do rozpadu ugrupowania na dwie odrębne partie, bolszewików[3] i mienszewików[4].
- Podczas wojny włosko-tureckiej włoskie samoloty organizacji Servizi Aeronautici dokonały pierwszego w historii propagandowego nalotu z powietrza[1].
Luty
edytuj- 6 lutego – zmarł James Weaver, amerykański polityk[5].
- 12 lutego – cesarski rząd w Pekinie ogłosił Chiny republiką. W ten sposób pojawiła się (obok państwa Sun Jat-sena) republika z premierem cesarskiego rządu generałem Yuanem Shikaiem na czele[1].
- 14 lutego – Arizona została 48. stanem Stanów Zjednoczonych[1].
- 25 lutego – zmarł Clarence R. Slocum, amerykański dyplomata, konsul w Warszawie w latach 1903-05[6].
Marzec
edytuj- 10 marca – Yuan Shikai został prezydentem Chin[1].
- 13 marca - Powstanie Ligi Bałkańskiej: w Sofii zostaje zawarta umowa o przyjaźni i sojuszu pomiędzy Bułgarią i Serbią[7]
- 16 marca – urodził się C. Elmer Anderson, amerykański polityk[8].
- 21 marca – zmarł Andrew Archibald Macdonald, kanadyjski polityk[9].
- 23 marca – urodził się Wernher von Braun, niemiecki inżynier, budowniczy rakiet V-2, oficer SS, twórca amerykańskiego programu kosmicznego[10].
Maj
edytuj- 9 maja – rosyjska III Duma Państwowa uchwaliła ustawę o przyłączeniu do cesarstwa rosyjskiego Chełmszczyzny. Decyzja ta wywołała protesty w polskim społeczeństwie[1].
- 29 maja - Grecja dołącza do Ligi Bałkańskiej zawierając umowę o związku obronnym z Bułgarią[11].
Lipiec
edytujPaździernik
edytuj- 8 października - I wojna bałkańska: oddziały czarnogórskie przekraczają granicę turecką w pobliżu Podgoricy[12].
- 18 października – Bułgaria, Czarnogóra, Grecja i Serbia wypowiedziały wojnę Turcji – rozpoczęła się I wojna bałkańska[1].
- 23 października - I wojna bałkańska: wojska serbskie zajęły Pristinę[13].
- 26 października - I wojna bałkańska: wojska serbskie wkroczyły do Skopje[14].
Listopad
edytuj- 3 listopada – Rosja i lamaicki rząd Mongolii podpisały układ o pomocy wojskowej i wymianie gospodarczej[1].
- 5 listopada – 28. prezydentem Stanów Zjednoczonych został Woodrow Wilson[1].
- 8 listopada - I wojna bałkańska: tuż przed północą turecki dowódca garnizonu Salonik Hasan Tahsim Pasza podpisuje kapitulację miasta przed Grekami[15].
- 10 listopada - I wojna bałkańska: do opanowanych przez Greków Salonik na mocy wzajemnego porozumienia wkraczają wojska bułgarskie[16].
- 10 listopada – w Wiedniu powstała Komisja Tymczasowa Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych (KTSSN)[1].
- 28 listopada - w Vlorze została ogłoszona przez Ismaila Kemala Beja deklaracja niepodległości Albanii[17].
Grudzień
edytuj- 1 grudnia – KTSSN wyznaczyła Józefa Piłsudskiego na komendanta głównego wszystkich tworzonych oddziałów polskich[1].
- 3 grudnia - I wojna bałkańska: Bułgaria, Serbia i Czarnogóra zawierają rozejm z Turcją w Czataldży[18].
- 10 grudnia – Pokojową Nagrodę Nobla otrzymał Elihu Root[1].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Oxford Wielka Encyklopedia Świata. T. 20. Poznań: Oxford Educational, 2006, s. 55, 57. ISBN 83-7425-500-5.
- ↑ Lou-Anne Daniels: #ANC107: A brief history of Africa's oldest liberation movement. iol.co.za, 8 stycznia 2019. [dostęp 2023-07-13]. (ang.).
- ↑ bolszewicy, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2017-12-11].
- ↑ mienszewicy, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2017-12-11].
- ↑ James B. Weaver, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2017-12-10] (ang.).
- ↑ Slocum, Clarence Rice (1870-1912). politicalgraveyard.com. [dostęp 2017-12-12]. (ang.).
- ↑ Robert Rabka, Macedonia - Epir - Albania 1912-1913, Warszawa 2016, s. 259-261, ISBN 978-83-11-13963-3.
- ↑ C. Elmer Anderson Biography. collections.mnhs.org. [dostęp 2017-12-10]. (ang.).
- ↑ Macdonald, Andrew Archibald. biographi.ca. [dostęp 2017-12-11]. (ang.).
- ↑ Braun Werner, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2017-10-26].
- ↑ Robert Rabka, Macedonia - Epir - Albania 1912-1913, Warszawa 2016, s. 265-267, ISBN 978-83-11-13963-3.
- ↑ Robert Rabka, Macedonia - Epir - Albania 1912-1913, Warszawa 2016, s. 122, ISBN 978-83-11-13963-3.
- ↑ Robert Rabka, Macedonia - Epir - Albania 1912-1913, Warszawa 2016, s. 117, ISBN 978-83-11-13963-3.
- ↑ Robert Rabka, Macedonia - Epir - Albania 1912-1913, Warszawa 2016, s. 100-101, ISBN 978-83-11-13963-3.
- ↑ Robert Rabka, Macedonia - Epir - Albania 1912-1913, Warszawa 2016, s. 162, ISBN 978-83-11-13963-3.
- ↑ Robert Rabka, Macedonia - Epir - Albania 1912-1913, Warszawa 2016, s. 163, ISBN 978-83-11-13963-3.
- ↑ Robert Rabka, Macedonia - Epir - Albania 1912-1913, Warszawa 2016, s. 33, ISBN 978-83-11-13963-3.
- ↑ Robert Rabka, Macedonia - Epir - Albania 1912-1913, Warszawa 2016, s. 268, ISBN 978-83-11-13963-3.