1921 w Wojsku Polskim
Kalendarium Wojska Polskiego 1921 – wydarzenia w Wojsku Polskim w roku 1921.
1921 edytuj
- W Pucku, pod koniec roku, dotychczasowa Baza Lotnictwa Morskiego i Szkoła Lotników Morskich zostały przekształcone w jednostkę noszącą nazwę „Lotnictwo Morskie” i podporządkowaną dowódcy Floty[1].
- Wydział Naukowo-Techniczny Sekcji Żeglugi Napowietrznej został przekształcony w Wojskową Centralę Badań Lotniczych[2].
Styczeń edytuj
- Kontradmirał Jerzy Zwierkowski został zastępcą szefa Departamentu dla Spraw Morskich.
- W stan spoczynku został przeniesiony generał podporucznik Stefan Mokrzecki.
- Naczelny Wódz, marszałek Polski Józef Piłsudski podpisał dekret o Organizacji Najwyższych Władz Wojskowych (Rady Wojennej i Ministerstwa Spraw Wojskowych). Dekret określał tymczasowe, „tytułem próby”, zasady organizacji Rady Wojennej i Ministerstwa Spraw Wojskowych, i miał obowiązywać „do czasu ustawowego zatwierdzenia organizacji Najwyższych Władz Wojskowych”[3]. Faktycznie dekret obowiązywał do 6 sierpnia 1926 roku.
- Sztab Generalny Naczelnego Dowódcy WP swoim rozkazem organizacyjnym zgrupował eskadry lotnicze w siedmiu bazach:
- Warszawa – I Dywizjon (eskadra W 8, W 16, W 1),
- Łuck – II Dywizjon (eskadra W 6),
- Lwów – III Dywizjon (eskadry W 5, M 7),
- Brześć Litewski – IV Dywizjon (eskadry M 18, W 3, W 12),
- Bydgoszcz – V Dywizjon (eskadry M 13, M 15),
- Kraków – VI Dywizjon (eskadra W 10),
- Grudziądz – VII Dywizjon (eskadra W 14)[2].
- Wręczono chorągiew 10 pułkowi piechoty[4].
- Naczelny Wódz mianował:
- szefa intendentury DOGen. „Warszawa”, generała podporucznika intendenta Józefa Wencla – kierownikiem Wojskowego Kursu Intendenckiego,
- szefa Intendentury Polowej Naczelnego Dowództwa, pułkownika intendenta Włodzimierza Pietruszewicza – szefem Intendentury Dowództwa Okręgu Generalnego „Warszawa”[5].
- Naczelny Wódz „przyznał odpowiedni stopień wojskowy oficerów WP wszystkim oficerom byłych formacji polskich, którzy polegli za sprawę Polski w czasie wojny światowej przed powstaniem Państwa Polskiego, tj. przed dniem 1 listopada 1918 roku” i polecił Ogólnej Komisji Weryfikacyjnej przeprowadzenie ich weryfikacji[6].
Luty edytuj
- W Dzienniku Rozkazów Tajnych Nr 3 T opublikowany został dekret Naczelnego Wodza z dnia 7 stycznia 1921 roku o Organizacji Najwyższych Władz Wojskowych (Rady Wojennej i Ministerstwa Spraw Wojskowych)[3].
Marzec edytuj
- Trałowiec ORP „Czajka” został wcielony do służby.
- I Korpus Wojsk Litwy Środkowej został przeformowany w Grupę Wojsk Litwy Środkowej → Wojsko Litwy Środkowej[7].
- Delegat Rządu RP na Ziemię Wileńską, Władysław Raczkiewicz wręczył chorągiew 86 Pułkowi Piechoty[8].
- W Tomaszowie Lubelskim 14 Pułk Ułanów otrzymał chorągiew[9].
- W Kraśniku generał porucznik Kazimierz Sosnkowski wręczył chorągiew 7 Pułkowi Ułanów[10].
- Biskup polowy Wojska Litwy Środkowej Władysław Bandurski wręczył drugą chorągiew 86 Pułkowi Piechoty.
Kwiecień edytuj
- Niżej wymienieni oficerowie zostali przeniesieni w stan spoczynku:
- generał porucznik Karol Durski-Trzaska w stopniu generała broni,
- generał porucznik Antoni Listowski,
- tytularny generał porucznik Zdzisław Hordyński-Juchnowicz w stopniu rzeczywistego generała porucznika,
- generał podporucznik Jakub Gąsiecki w stopniu generała porucznika,
- generał podporucznik Kazimierz Grudzielski w stopniu generała porucznika,
- generał podporucznik Kajetan Olszewski w stopniu generała porucznika,
- tytularny generał podporucznik lekarz Ludwik Dąbrowski,
- tytularny generał podporucznik Aureli Serda-Teodorski[11].
- Minister Spraw Wojskowych mając na uwadze szybsze przekazywanie rozkazów tajnych zmienił Dziennik Rozkazów Tajnych na Dodatek Tajny do Dziennika Rozkazów MSWojsk.
- Opublikowany został Dodatek Tajny Nr 8 do Dziennika Rozkazów Nr 16.
Maj edytuj
- utworzono w Warszawie 1 pułk lotniczy, który składał się z 3 dywizjonów, a dowódcą został płk pil. Camillo Perini[2]
- w Kaliszu Naczelny Wódz marszałek Polski Józef Piłsudski wręczył chorągiew 29 pułkowi piechoty[12].
- W Przemyślu został sformowany 6 pułk saperów[13].
Czerwiec edytuj
- Rada Wojenna wdrożyła do uzbrojenia Wojska Polskiego karabin Mauser wz. 98
- w Warszawie grupa lotników wojskowych wznowiła działalność Aeroklubu Polskiego, którego nazwę zmieniono na Aeroklub Rzeczypospolitej Polskiej (ARP) – prezes Stanisław Osiecki[2]
- W Sandomierzu został sformowany 4 pułk saperów[13].
- w Wilnie wręczono chorągiew pułkowi strzelców grodzieńskich[14]
- w Krakowie został sformowany 5 pułk saperów[15]
Lipiec edytuj
- W twierdzy Modlin został sformowany 1 pułk saperów[13].
- W Krakowie został sformowany 5 pułk saperów[13].
- Wręczono chorągiew 18 pułkowi piechoty[16].
- Minister spraw wojskowych rozkazem L. 8100/Org. zatwierdził organizację i etaty Wojsk Kolejowych (czas pokojowy)[17].
- W Dęblinie został sformowany 2 pułk saperów[13].
- W Poznaniu został sformowany 7 pułk saperów[13].
Sierpień edytuj
- W Krakowie utworzono 2 pułk lotniczy, którego dowódcą został ppłk pil. Ernest Cieślewski[2].
- W Poznaniu utworzono 3 pułk lotniczy, a jego dowódcą został ppłk pil. Aleksander Serednicki[2].
- W Chołżowie koło Mołodeczna dowódca 9 Dywizji Piechoty, pułkownik Mieczysław Ryś-Trojanowski wręczył chorągiew 15 pułkowi piechoty „Wilków”[18].
- Minister spraw wojskowych, gen. por. Kazimierz Sosnkowski rozkazem MSWojsk. Oddz. I Szt. Gen. L. 4900/Org. zatwierdził „Pokojową organizację Ministerstwa Spraw Wojskowych” oraz określił, że wprowadzenie w życie pokojowej organizacji MSWojsk. z instytucjami przejściowymi, w drodze reorganizacji i połączenia dotychczasowego MSWojsk. z oddziałami byłego Naczelnego Dowództwa, zostanie przeprowadzone w dniach 22–25 sierpnia 1921[19].
- Wręczono chorągiew 42 pułkowi piechoty[20].
- W Przemyślu został sformowany 10 pułk saperów.
- W Wilnie został sformowany 3 pułk saperów[13].
Wrzesień edytuj
- W związku z rozkazem MSWojsk. Oddz. I Szt. Gen. L. 7600/Org. z 22 sierpnia 1921 o reorganizacji armii minister spraw wojskowych rozkazem MSWojsk. Oddz. V Szt. Gen. L. dz. 13200/E.G. Tj. zatwierdził „Obsadę dowództw” (inspektoratów armii, dowództw okręgów wojskowych, dywizji piechoty, brygad jazdy, pułków piechoty, jazdy, artylerii, saperów, czołgów, kolejowych i łączności, dywizjonów żandarmerii, taborów i samochodowych, dowództw lokalnych, instytucji służby inżynieryjno-saperskiej, służby uzbrojenia oraz służby gospodarczej, oddziałów i zakładów służby sanitarnej, powiatowych komendantów uzupełnień i komendantów uzupełnień koni). Wyznaczeni oficerowie mieli się zameldować do 25 września 1921 u dowódców wymienionych w rozkazie, celem objęcia wyznaczonych im stanowisk[21].
- W Brześciu został sformowany 9 pułk saperów[13].
- Z Wielkiej Brytanii do Gdańska został przyholowany ORP „Mazur”, torpedowiec V-105 przyznany Polsce w wyniku podziału cesarskiej marynarki wojennej.
- W Podbrodziu wręczono chorągiew 7 pułkowi piechoty Legionów[22].
Październik edytuj
- Naczelny Wódz przeniósł niżej wymienionych oficerów w stały stan spoczynku z prawem noszenia munduru w stopniach generałów podporuczników:
- pułkownika Stanisława Kaliszka,
- pułkownika Antoniego Towiańskiego,
- w stopniach tytularnych generałów podporuczników:
- pułkownika Mariana Jasińskiego,
- pułkownika Józefa Kruźlewskiego”[23].
16 października (niedziela)
- Na placu Saskim w Warszawie marszałek Polski Józef Piłsudski wręczył sztandar 3 pułkowi ułanów[10].
20 października (czwartek)
- w Warszawie, w kasynie Sztabu Generalnego, odbyło się pożegnanie generała Moineville, inspektora wyszkolenia francuskiej Misji Wojskowej w Polsce, kawalera Virtuti Militari, byłego szefa sztabu I Korpusu Armii Polskiej we Francji[24]
21 października (piątek)
- w Warszawie szef Sztabu Generalnego, generał porucznik Władysław Sikorski odznaczył generała Moineville Krzyżem Walecznych po raz 1, 2, 3 i 4[25]
Listopad edytuj
- Paweł Minkowski dotychczasowy wicedyrektor Departamentu Budżetowego w Ministerstwie Skarbu został szefem Wojskowej Kontroli Generalnej i cywilnym podsekretarzem stanu w Ministerstwie Spraw Wojskowych.
- W Warszawie, w Belwederze, Naczelny Wódz, marszałek Polski Józef Piłsudski wręczył chorągiew delegacji 27 pułku piechoty, ceremonia wręczenia chorągwi odbyła się 15 lutego 1922[26].
- Minister spraw wojskowych rozkazem L. 4000/Org. zatwierdził organizację służby duszpasterstwa wyznania katolickiego na czas pokoju[27]. Organizację służby duszpasterskiej wyznań niekatolich minister zatwierdził rozkazem L. 4200/Org. z 24 maja 1922.
- Na placu Saskim Warszawie Minister Spraw Wojskowych, generał porucznik Władysław Sikorski wręczył chorągiew 36 pułkowi piechoty Legii Akademickiej[28].
- Naczelny Wódz mianował generała podporucznika Lucjana Żeligowskiego Inspektorem Armii.
Grudzień edytuj
- Naczelny Wódz mianował:
- pułkownika Sztabu Generalnego Józefa Rybaka I zastępcą szefa Sztabu Generalnego,
- pułkownika Sztabu Generalnego Tadeusza Piskora II zastępcą szefa Sztabu Generalnego i szefem Biura Ścisłej Rady Wojennej
- W Brześciu nieznani sprawcy zastrzelili podporuczników rezerwy Piotra Bieniewskiego i Jana Sławińskiego z Wojskowego Zakładu Gospodarczego w Baranowiczach. Wymienieni oficerowie wracali na dworzec kolejowy z intendentury, gdzie pobrali pieniądze w kwocie 6 mln mkp. Walizka z pieniędzmi została skradziona. Ordynans towarzyszący oficerom został lekko ranny[29][30].
- minister spraw wojskowych generał porucznik Kazimierz Sosnkowski wprowadził „Instrukcję o prowadzeniu pracy sportowej w wojsku”, w której inspirował dowódców by zechcieli popierać garnizonowe kluby sportowe i gimnastyczne[31] → Wojskowe kluby sportowe w Polsce
- w Hotelu Europejskim w Warszawie minister spraw wojskowych, generał porucznik Kazimierz Sosnkowski wydał bankiet na cześć generała Henri Alberta Niessela w związku z zakończeniem przez niego służby na stanowisku szefa Wojskowej Misji Francuskiej w Polsce[32]
- chargé d’affaires RP w Rosji, doktor Zygmunt Stefański odwiedził polskich jeńców wojennych i osoby cywilne osadzone w obozach iwanowskim i nowospaskim[33]
- W Krakowie na placu ćwiczeń w bastionie nr 7 artylerzysta Jan Urban w wyniku nieostrożnego obchodzenia się z granatem spowodował jego eksplozję w wyniku, której doznał obrażeń ciała w postaci oderwania kilku palców ręki prawej[34].
- w Warszawie minister spraw wojskowych, generał porucznik Kazimierz Sosnkowski odznaczył szefa Wojskowej Misji Francuskiej w Polsce, generała Henri Alberta Niessela Kryżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski. Tego samego dnia o godz. 21.05 generał Niessel wyjechał do Francji[35]
- przewodniczący Komisji Wojskowej Sejmu Ustawodawczego, Antoni Anusz zawiadomił przewodniczącego Nadzwyczajnej Komisji Rewizyjnej, podpułkownika Jerzego Dudrewicza o podjęciu uchwały Sejmowej Komisji Wojskowej o rozwiązaniu Nadzwyczajnej Komisji Rewizyjnej[36]
- minister spraw wojskowych rozkazem L. 86000/21. E.G. zatwierdził pokojową obsadę personalną oficerów korpusu weterynaryjnego i polecił wprowadzić ją w życie do 25 stycznia 1922[37].
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Pawlak 1989 ↓, s. 382.
- ↑ a b c d e f Konieczny 1984 ↓, s. 38.
- ↑ a b Dz. Rozk. Tjn. MSWojsk. Nr 3 T z 10 lutego 1921, poz. 26.
- ↑ Satora 1990 ↓, s. 40.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 5 lutego 1921, s. 215.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 6 z 12 lutego 1921, s. 271.
- ↑ Rozkaz organizacyjny Nr 1 Dowództwa Grupy Wojsk Litwy Środkowej z 26 lutego 1921 roku, Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce, sygn. 701/2/36, s. 77.
- ↑ Satora 1990 ↓, s. 164.
- ↑ Satora 1990 ↓, s. 212.
- ↑ a b Satora 1990 ↓, s. 188.
- ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 2 z 15 stycznia 1921 roku, poz. 23-77.
- ↑ Satora 1990 ↓, s. 71.
- ↑ a b c d e f g h Cutter 2005 ↓, s. 38–39.
- ↑ Satora 1990 ↓, s. 141.
- ↑ Zarys historii wojennej formacji polskich 1918–1920, 5 Pułk Saperów, por. Mieczysław WOLSKI, strona 44.
- ↑ Satora 1990 ↓, s. 55.
- ↑ Organizacja Wojsk Kolejowych (czas pokojowy). [w:] Oddział II, sygn. I.303.4.59, s. 39–53 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-01-28].
- ↑ Satora 1990 ↓, s. 49.
- ↑ Pokojowa organizacja Ministerstwa Spraw Wojskowych. [w:] Oddział II, sygn. I.303.4.33, s. 1–387 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-12-01].
- ↑ Satora 1990 ↓, s. 91.
- ↑ Obsada dowództw. [w:] Oddział II, sygn. I.303.4.59, s. 118–177 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-01-28].
- ↑ Satora 1990 ↓, s. 37.
- ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 32 z 13 sierpnia 1921 roku, poz. 1344.
- ↑ „Polska Zbrojna” nr 14 z 22 października 1921 r. s. 3.
- ↑ „Polska Zbrojna” nr 15 z 23 października 1921 r. s. 3.
- ↑ Satora 1990 ↓, s. 68.
- ↑ Organizacja służby duszpasterstwa wyznania katolickiego na czas pokoju. [w:] Oddział II, sygn. I.303.4.59, s. 54–62 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-01-28].
- ↑ Satora 1990 ↓, s. 81.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 20 lutego 1923 roku, s. 122.
- ↑ Korespondencje. Z Brześcia n/Bugiem. „Polska Zbrojna”. 39, s. 3, 1922-02-09. Warszawa.
- ↑ Dziennik Rozkazów Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 50 z 20 grudnia 1921 r., poz. 885.
- ↑ „Polska Zbrojna” Nr 79 z 30 grudnia 1921 r. s. 2.
- ↑ „Polska Zbrojna” Nr 79 z 30 grudnia 1921 r. s. 1.
- ↑ „Czas” Nr 296 z 29 grudnia 1921 r., s. 2.
- ↑ „Polska Zbrojna” Nr 80 z 31 grudnia 1921 r. s. 3.
- ↑ „Polska Zbrojna” Nr 81 z 31 grudnia 1921 r. s. 3.
- ↑ Pokojowa obsada służby weterynaryjnej. [w:] Oddział II, sygn. I.303.4.59, s. 3–38 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-01-27].
Bibliografia edytuj
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2023-10-30].
- Zdzisław Józef Cutter: Saperzy II Rzeczypospolitej. Warszawa: Pat, 2005. ISBN 83-921881-3-6.
- Jerzy Pawlak: Polskie eskadry w latach 1918–1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1989. ISBN 83-206-0760-4. OCLC 69601095.
- Kazimierz Satora: Opowieści wrześniowych sztandarów. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1990. ISBN 83-211-1104-1.
- Jerzy Ryszard Konieczny: Kronika lotnictwa polskiego 1241-1945. Warszawa: Wydawnictwo Komunikacji i Łączności, 1984. ISBN 83-206-0426-5.