19 Dywizja Pancerna (III Rzesza)
19 (Dolnosaksońska) Dywizja Pancerna (niem. 19. Panzer-Division) – niemiecka dywizja pancerna z okresu II wojny światowej
| ||
| ||
| Historia | ||
| Państwo |  III Rzesza
| |
| Sformowanie | 1 listopada 1940 | |
| Rozformowanie | po 22 marca 1945 | |
| Nazwa wyróżniająca | Dolnosakskońska | |
| Tradycje | ||
| Rodowód | 19 Dywizja Piechoty | |
| Dowódcy | ||
| Pierwszy | Otto von Knobelsdorff | |
| Ostatni | Hans-Joachim Deckert | |
| Działania zbrojne | ||
| II wojna światowa | ||
| Organizacja | ||
| Rodzaj sił zbrojnych | lądowe | |
| Formacja | Wehrmacht | |
| Rodzaj wojsk | wojska pancerne | |
| Podległość | 3 Armia Pancerna → 4 Armia Pancerna → 9 Armia | |
| Skład | trzy–cztery pułki | |
HistoriaEdytuj
Sformowana rozkazem z dnia 1 listopada 1940 roku po przeformowaniu 19 Dywizji Piechoty. Początkowo stacjonowała na terenie Niemiec, wchodząc w skład 11 Armii.
W czerwcu 1941 roku w ramach przygotowań do ataku na ZSRR włączona w skład 3 Grupy Pancernej Grupy Armii „Środek”. Bierze udział w walkach na środkowym odcinku frontu wschodniego do grudnia 1942 roku.
W styczniu 1943 roku przesunięta na południowy odcinek frontu wschodniego, początkowo wchodzi w skład Grupy Armii „Don”, a później Grupy Armii „Południe”. W lipcu 1943 roku w składzie 4 Armii Pancernej bierze udział w bitwie na Łuku Kurskim walcząc w rejonie Biełgorodu, gdzie ponosi ciężkie straty. Następnie walczy na terenie Ukrainy pod Kijowem, Żytomierzem, Kamieńcem Podolskim. W lipcu 1944 roku wycofana z linii frontu i skierowana do Holandii, lecz już w sierpniu 1944 roku ponownie skierowana na front wschodni.
W sierpniu 1944 roku wchodzi w skład 9 Armii i bierze udział w walkach w rejonie Warszawy. Bierze udział w walkach o przyczółek warecko-magnuszewski i w bitwie pod Studziankami, niektóre jej pododdziały wzięły udział w tłumieniu powstania warszawskiego. Za „wybitne zasługi” położone w walce z polskimi powstańcami dowódca dywizji Hans Källner otrzymał Dębowe Liście z Mieczami do Żelaznego Krzyża[1].
W listopadzie 1944 roku wycofana do odwodu OKH w rej. Klwaty–Dabrówka–Janiszów, z miejscem postoju sztabu w Radomiu, gdzie znajdowała się do rozpoczęcia ofensywy styczniowej w 1945 roku[2].
W lutym 1945 roku skierowana na Śląsk, gdzie bierze udział w walkach w składzie 17 Armii, w rejonie Nysy i Otmuchowa. Następnie wycofuje się na Morawy, gdzie kapituluje w maju 1945 roku.
DowódcyEdytuj
- gen. wojsk panc. Otto von Knobelsdorff (1940 – 1942)
- gen. por. Gustav Schmidt (1942 – 1943)
- gen. por. Hans Källner (1943 – 1944)
- gen. por. Walter Denkert (1944)
- gen. por. Hans Källner (1944 – 1945)
- gen. mjr Hans-Joachim Deckert (1945)
SkładEdytuj
1941Edytuj
- 27 pułk pancerny (Panzer-Regiment 27)
- 19 Brygada Strzelców (Schützen-Brigade 19)
- 73 pułk strzelców (Schützen-Regiment 73)
- 74 pułk strzelców (Schützen-Regiment 74)
- 19 batalion motocyklowy (Kradschützen-Bataillon 19)
- 19 pułk artylerii (Artillerie-Regiment 19)
- 19 batalion rozpoznawczy (Aufklärungs-Abteilung 19)
- 19 dywizjon przeciwpancerny (Panzerjäger-Abteilung 19)
- 19 batalion pionierów (Pionier-Bataillon 19)
- 19 batalion łączności (Nachrichten-Abteilung 19)
1943Edytuj
- 27 pułk pancerny (Panzer-Regiment 27)
- 73 pułk grenadierów pancernych (Panzer-Grenadier-Regiment 73)
- 74 pułk grenadierów pancernych (Panzer-Grenadier-Regiment 74)
- 27 pułk artylerii pancernej (Panzer-Artillerie-Regiment 27)
- 19 pancerny batalion rozpoznawczy (Panzer-Aufklärungs-Abteilung 19)
- 272 dywizjon artylerii przeciwlotniczej (Heeres-Flak-Artillerie-Abteilung 272)
- 19 dywizjon przeciwpancerny (Panzerjäger-Abteilung 19)
- 19 pancerny batalion pionierów (Panzer-Pionier-Bataillon 19)
- 19 pancerny batalion łączności (Panzer-Nachrichten-Abteilung 19)
Latem 1943 dywizja posiadała 81 czołgów.
PrzypisyEdytuj
BibliografiaEdytuj
- Marcin Bryja: Panzerwaffe. Warszawa: Wydawnictwo Militaria, 1996. ISBN 83-86209-67-4.
- Chris Bishop: Niemieckie wojska pancerne w II wojnie światowej. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 2009. ISBN 978-83-11-11391-6.
- Dariusz Jędrzejewski, Zbigniew Lalak: Niemiecka broń pancerna 1939-1945. Warszawa: Wyd. Lampart, 1998. ISBN 83-867-7636-6.
- Tadeusz Sawicki: Niemieckie wojska lądowe na froncie wschodnim. Warszawa: PWN, 1987. ISBN 83-01-06556-7.