1 Dywizja Zmechanizowana

1 Warszawska Dywizja Zmechanizowana im. Tadeusza Kościuszki (1 DZ) – związek taktyczny Wojska Polskiego. Dowództwo dywizji stacjonowało w podwarszawskim Legionowie.

1 Dywizja Zmechanizowana
Ilustracja
odznaka pamiątkowa
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

1955

Rozformowanie

2011

Nazwa wyróżniająca

Warszawska

Patron

Tadeusz Kościuszko[1]

Tradycje
Rodowód

1 Warszawska Dywizja Piechoty

Dowódcy
Pierwszy

gen. bryg. Andrzej Freń

Ostatni

gen. bryg. Grzegorz Duda

Organizacja
Numer

JW 2353[2]

Dyslokacja

Legionowo

Rodzaj wojsk

Wojska zmechanizowane

Podległość

Warszawski Okręg Wojskowy
2 Korpus Zmechanizowany
Dowództwo Wojsk Lądowych

Odznaczenia
Order Sztandaru Pracy I Klasy
Tadeusz Kościuszko, patron 1 WDZ
Odznaka "Za zasługi dla 1 Warszawskiej Dywizji Zmechanizowanej im. Tadeusza Kościuszki 1943-1973" (rewers)
Oznaka rozpoznawcza

Historia i tradycje

edytuj

1 Dywizja Zmechanizowana swój bezpośredni rodowód wywodzi z 1 Warszawskiej Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki, która rozpoczęła swój szlak bojowy bitwą pod Lenino (12–13 października 1943), a zakończyła w Berlinie 8 maja 1945.

Dywizja powstała w 1955. W lipcu 1961 zakwalifikowano dywizję do grupy skadrowanych[3].

W latach 1955–1998 podporządkowana była dowódcy Warszawskiego Okręgu Wojskowego. Ze względu na swoją dyslokację w pobliżu stolicy kraju pełniła funkcje reprezentacyjne będąc miejscem wielu wizyt delegacji zagranicznych i organizowanych dla nich pokazów. Szczególną rolę odgrywał 1 Praski pułk zmechanizowany, który posiadał najnowocześniejsze uzbrojenie i wyposażenie.

9 maja 1975 roku przed Grobem Nieznanego Żołnierza w Warszawie, w czasie Apelu Zwycięstwa, I sekretarz KC PZPR, Edward Gierek udekorował sztandar dywizji Orderem Sztandaru Pracy I klasy.

W połowie lat 90. pułki zmechanizowane dywizji przeformowano w brygady. W 2001 dywizję podporządkowano dowódcy 2 Korpusu Zmechanizowanego oraz włączono do jej skład 3 Brygadę Zmechanizowaną i 21 Brygadę Strzelców Podhalańskich. W 2004 dywizję podporządkowano bezpośrednio Dowództwu Wojsk Lądowych.

Dla odznaki pamiątkowej 1 DZ przyjęto wizerunek Odznaki Kościuszkowskiej z 1946 r. Oznakę rozpoznawczą dowództwa stanowił wizerunek herbu rodowego Tadeusza Kościuszki (Roch III) nałożony na ukośnie umieszczoną wstęgę orderu Virtuti Militari[4].

Została rozformowana 1 września 2011 roku.

Dywizja dziedziczyła tradycje dywizji piechoty WP, które oznaczone były cyfrą 1. Są to:

Skład i dyslokacja

edytuj

1955

2009

Inne jednostki wchodzące w skład 1 DZ

Uzbrojenie

edytuj

Podstawowe uzbrojenie dywizji stanowiły: bojowe wozy piechoty BWP-1, czołgi PT-91 Twardy i T-72, samobieżne haubice 2S1 Goździk oraz artyleryjskie wyrzutnie rakiet BM-21

Żołnierze dywizji

edytuj

Dowódcy dywizji[5]:

Oficerowie sztabu dywizji

Pozostałe informacje

edytuj
  • O żołnierzach 1 Warszawskiej Dywizji Zmechanizowanej często mówi się – kościuszkowcy;
  • Żołnierze dowództwa, sztabu oraz 1 Warszawskiej Brygady Pancernej jako jedyni w WP noszą na rogatywkach żółte otoki (tzw. złociste otoki), złocisty otok na czapce to symboliczny związek z elementami umundurowania żołnierzy czasów insurekcji kościuszkowskiej, legionów polskich we Włoszech, Księstwa Warszawskiego i Królestwa Polskiego w latach 1815-1831. To także związek z barwą złocistego snopa na sztandarze Regimentu Grenadierów Krakowskich okresu insurekcji kościuszkowskiej
  • Święto dywizji obchodzone 12 października (rocznica bitwy pod Lenino) łączy się także z dniem 10 października (rocznica bitwy pod Maciejowicami) oraz 15 października – rocznicą śmierci patrona Tadeusza Kościuszki.

Przypisy

edytuj
  1. Leszkowicz 2022 ↓, s. 748.
  2. Spis zespołów archiwalnych Archiwum Wojskowego w Toruniu
  3. Puchała 2013 ↓, s. 276.
  4. Wyróżniki 1 DZ. 1dz.wp.mil.pl. [dostęp 2017-06-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-08-11)].
  5. Mąsior 2005 ↓.

Bibliografia

edytuj
  • Jerzy Kajetanowicz: Polskie wojska lądowe 1945-1960 : skład bojowy, struktury organizacyjne i uzbrojenie. Toruń; Łysomice: Europejskie Centrum Edukacyjne, 2005. ISBN 83-88089-67-6.
  • Tomasz Leszkowicz: Spadkobiercy Mieszka, Kościuszki i Świerczewskiego. Ludowe Wojsko Polskie jako instytucja polityki pamięci historycznej. Warszawa: Wydawnictwo Instytut Pamięci Narodowej, 2022. ISBN 978-83-8229-588-7.
  • Wiesław Mąsior: Dowódcy dywizji Wojska Polskiego. Profesjonalne Forum Wojskowe. Serwis-militarny.net, 2005. [dostęp 2018-02-05].
  • Franciszek Puchała: Budowa potencjału bojowego Wojska polskiego 1945-1990. Obszary szpiegowskich działań. Warszawa: Fundacja "Historia i Kultura", 2013. ISBN 978-83-11-12800-2.
  • Stanisław Reperowicz, Kościuszkowcy, Warszawa 1974
  • Strona 1 DZ. 1dz.wp.mil.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-08-04)].