1 Pułk Strzelców Konnych (II RP)

1 Pułk Strzelców Konnych (1 psk) – oddział kawalerii Armii Polskiej we Francji (1919), Wojska Polskiego II RP (1919–1939) i Armii Krajowej (1940–1944).

1 Pułk Strzelców Konnych

odznaka pułkowa 1 Pułku Strzelców Konnych - wzór 2
Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1919
Rozformowanie	1939
Patron	Cesarz Napoleon
Tradycje
Święto	9 maja
Nadanie sztandaru	4 maja 1924
Dowódcy
Pierwszy	płk Tadeusz Sulimirski
Ostatni	rtm. Stanisław Łukaszewicz
Działania zbrojne
kampania wrześniowa bitwa pod Tomaszowem (17–20 IX 1939)
Organizacja
Dyslokacja	Garwolin
Rodzaj sił zbrojnych	wojska lądowe
Rodzaj wojsk	kawaleria
Podległość	Warszawska Brygada Pancerno-Motorowa

Jednostka nieoficjalnie nosiła imię Cesarza Napoleona i nazwę wyróżniającą „Raszyńskich”.
Przed 1939 stacjonowała w Garwolinie, w dawnych koszarach 13 pułku dragonów carskiej armii.
Święto pułkowe obchodzono 9 maja w rocznicę przekroczenia granicy polskiej w 1919 przez 4 pułk szwoleżerów.
Oddział nawiązywał do tradycji 1 pułku strzelców konnych Księstwa Warszawskiego (1807–1815) i 1 pułku strzelców konnych Królestwa Kongresowego (1815–1831).

Formowanie

Na przełomie kwietnia i maja 1919, w Louri we Francji, w składzie Armii gen. Józefa Hallera, sformowana została I Grupa 4 pułku szwoleżerów. Dowództwo grupy, będącej odpowiednikiem dywizjonu, objął major armii francuskiej Henryk Paweł de Baupuis. Organizacja jednostki odbywała się na bazie francuskiego 10 pułku dragonów. 4 maja 1919 grupa wyjechała z Francji do Polski przez Niemcy. 9 maja 1919 na stacji kolejowej Zbąszyń oddział przekroczył granicę polsko-niemiecką, a następnie został tymczasowo rozlokowany w Makowie pod Skierniewicami. Pod koniec sierpnia tego roku dowództwo nad grupą objął rtm. Franciszek Kościesza-Ożegalski. 1 września 1919, w wyniku scalenia Armii Polskiej we Francji z armią krajową, grupa przemianowana została na I dywizjon 1 pułku dragonów, a 1 października 1920 na III dywizjon 1 pułku strzelców konnych.

16 października 1919 zorganizowane zostało dowództwo pułku. Dowodzenie jednostką powierzone zostało płk. Tadeuszowi Sulimirskiemu. Dowódca pułku przebywał w Warszawie, nie miał kancelarii i adiutanta, nie wydawał rozkazów i często nie wiedział gdzie walczą jego dywizjony.

Dopiero w maju 1921 otrzymał on nazwę 1 pułku strzelców konnych.

Pułk w walce o granice

15 września 1919 III/4 p.szw. wyjechał na front do Małopolski Wschodniej. 18 września wyładowany został w Łanowcach i wszedł w skład Grupy gen. Bonin’a (eks-7 Dywizja Strzelców Polskich), jako jazda dywizyjna. W okolicach Tarnopola nadzorował brzegi Zbrucza, patrolował przedpole oraz utrzymywał łączność między pułkami a dowództwem Grupy.

W listopadzie odszedł na front litewsko-białoruski. 27 grudnia wyruszył przez Hermanowicze do Woronki, a 29 grudnia stanął w Stołbach. 30 grudnia uczestniczył w wypadzie 29 pułku piechoty na Dryssę nad Dźwiną, a po walkach został wycofany do odwodu i prowadził działania rozpoznawcze. W tym czasie przechodził też reorganizację. Zdemobilizowani zostali ochotnicy z Ameryki oraz większości strzelców roczników 1877–1886. Dywizjon usuwał braki w uzbrojeniu i umundurowaniu oraz przyjmował uzupełnienia w ludziach.

Pod koniec marca 1920 przeszedł na linię Dzisny i prowadził tam rozpoznanie na korzyść XV Brygady Piechoty. Liczył wtedy 7 oficerów i 171 żołnierzy, posiadał 191 koni wierzchowych, 56 koni pociągowych, 2 kuchnie, 2 jaszcze i 19 wozów.

W połowie maja ruszyła ofensywa Armii Czerwonej. Zepchnęła ona polską 8 Dywizje Piechoty z obszaru Połocka w kierunku południowo-zachodnim. Dywizjon prowadził działania opóźniające, łącznikowe i rozpoznawcze. Będąc w składzie 8 Dywizji Piechoty, wszedł w skład Armii Rezerwowej. W jej szykach uderzył na północne skrzydło wojsk bolszewickich z zadaniem powstrzymania nieprzyjacielskiej ofensywy i wyparcia Sowietów za Berezynę. Po przełamaniu frontu w rejonie jezior Granat i Dolsza, w dniach 1–12 czerwca uczestniczył w pościgu i wziął udział w zajęciu Duniłowicz i Głębokiego.

13 czerwca dywizjon przeszedł do odwodu i do początków lipca pełnił służbę łącznikową.

4 lipca oddziały Armii Czerwonej przeszły do ofensywy. Oddziały polskiej 1 Armii zaczęły odchodzić w kierunku południowo-zachodnim. Idący w straży tylnej dywizjon ubezpieczał 8 Dywizję Piechoty. Ciężkie i wyczerpujące marsze, służba wywiadowcza i duże straty wśród koni spowodowały, że dywizjon reprezentował realną siłę zaledwie dwóch plutonów jazdy.

19 lipca pod Grodnem kawaleria bolszewicka i wrogo nastawiona do Polaków miejscowa ludność żydowska zaatakowały tabory dywizjonu. Polakom udało się jednak przeprawić przez Niemen. W kolejnych dniach dywizjon cofał się przez Supraśl, Małkinię, a 12 sierpnia doszedł do Ząbek.

Po krótkim odpoczynku, 16 sierpnia dywizjon, wraz z ochotniczym oddziałem piechoty, uczestniczył w wypadzie na Radzymin. Dwa dni później, już w ramach polskiej ofensywy, ruszył w pościg za wycofującymi się w kierunku Prus Wschodnich oddziałami Armii Czerwonej.

Po rozwiązaniu Frontu Północnego, został przesunięty do Małopolski Wschodniej. 11 września stacjonował w Stanisławowie, a kilka dni później wziął udział w ofensywie 6 Armii. Jego wydzielony pododdział walczył między innymi w rejonie Bybła ponosząc duże straty.

Po zawieszeniu broni, dywizjon pełnił służbę na linii demarkacyjnej. W grudniu 1920, po przemianowaniu go na II dywizjon, przeszedł do Wołkowyj, gdzie pozostawał do lutego 1921.

Polegli i zmarli z ran

Spis utworzony na podstawie "Zarys historji wojennej 1-go pułku strzelców konnych " s. 19

strzel. Piotr Albinger strzel. Józef Berdecki strzel. Wacław Drwęski plut. Czesław Dudziński plut. Jan Gatalas strzel. Adolf Giza strzel. Stanisław Głaziewicz strzel. Zygmunt Hoppen strzel. Antoni Jachimiak

strzel. Stefan Jarnot strzel. Julian Rychlicki strzel. Stanisław Kamp strzel. Franciszek Karwowski strzel. Józef Kligier strzel. Jan Moskalski kpr. Józef Niemiec plut. Jan Patalas st. strzel. Ignacy Płoński

strzel. Wincenty Poboła st. strzel. Nikodem Rogalski strzel. Franciszek Sajdak st. strzel. Wojciech Szuda strzel. Wincenty Toboła strzel. Jan Worobiej st. strzel. Jan Wrocławski strzel. Aleksander Zając st. strzel. Józef Zieliński

Kawalerowie Virtuti Militari

Odznaczeni srebrnym krzyżem Orderu „Virtuti Militari” V klasy za wojnę 1918-1920
Spis utworzony na podstawie "Zarys historji wojennej 1-go pułku strzelców konnych " s. 19

strzel. Stefan Jarnot ppor. Franciszek Tokarski por. Dezyderjusz Zawistowski

Pułk w okresie pokoju

Brama wjazdowa do koszar, na pierwszym planie Polski Fiat 518 Mazur w wersji wojskowej, rok 1939

W latach 1921–1924 jednostka podporządkowana była dowódcy Okręgu Korpusu Nr I w Warszawie. W tym czasie w jej skład wchodziły trzy szwadrony i szwadron karabinów maszynowych. W czasie wojny dywizjony miały występować w charakterze kawalerii dywizyjnej 8, 18 i 28 DP. W 1924 oddział został przeformowany i podporządkowany dowódcy I Brygady Kawalerii. Jednostka przestała występować w charakterze kawalerii dywizyjnej i została zaliczona do kawalerii samodzielnej. Od 5 marca 1937 do 5 sierpnia 1939 podlegał bezpośrednio Departamentowi Kawalerii Ministerstwa Spraw Wojskowych. W okresie od 6 sierpnia do 5 września 1939 pułk został zmotoryzowany i w składzie Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej wziął udział w kampanii wrześniowej.

Pułk w planie mobilizacyjnym „S”
Nazwa pododdziału	Termin	Miejsce mobilizacji
dowódca pułku z drużyną	alarm	Garwolin
pluton łączności
1÷4 szwadrony
szwadron karabinów maszynowych
szwadron kawalerii nr 56	3 alarm
szwadron kawalerii nr 69	11
pluton ckm nr 56	5
pluton ckm nr 89	11
kolumna taborowa nr 163	6 alarm
kolumna taborowa nr 167	7 alarm
uzupełnienie do czasu „W”	6
szwadron marszowy 1/1 psk	18
pluton marszowy nr 1/56	30
pluton marszowy nr 1/69	30
szwadron zapasowy	30
obiekty przemysłu obronnego

Obsada personalna i struktura organizacyjna w marcu 1939
dowódca pułku	płk Stanisław Królicki
I zastępca dowódcy	mjr Włodzimierz Ludwik Józef Białobłocki
I zastępca dowódcy (dubler)	mjr dypl. Jan Kazimierz Jastrzębski
adiutant	mjr Karol Błasiński (*)
lekarz medycyny	kpt. dr Grzegorz Woźniakowski
starszy lekarz weterynarii	kpt. Karol Jacko
komendant rejonu PW Konnego	rtm. adm. (kaw.) Władysław Słuszko-Ciapiński
w dyspozycji dowódcy	rtm. Edmund Chojnacki
II zastępca dowódcy (kwatermistrz)	mjr Jan Ołpiński
oficer mobilizacyjny	rtm. Edmund Grunwald
zastępca oficera mobilizacyjnego	por. Mieczysław Bartik
oficer administracyjno-materiałowy	por Mirosław Sawicki
dowódca szwadronu gospodarczego	mjr Karol Błasiński (*)
oficer gospodarczy	por int. Jan Cabaj
oficer żywnościowy	vacat
dowódca plutonu łączności	p.o. por. Stanisław Antoni Sokołowski
dowódca plutonu kolarzy	vacat
dowódca plutonu ppanc.	vacat
dowódca 1 szwadronu	rtm. Stanisław I Łukaszewicz
dowódca plutonu	ppor. Jan Wojciech Alfons Sokołowski
dowódca 2 szwadronu	rtm. Jarosław Malinowski
dowódca plutonu	por. Józef Adam Leszczyński
dowódca plutonu	ppor. Stanisław Mierzikowicz
dowódca 3 szwadronu	por. Edward Schöenaich
dowódca plutonu	ppor. Wacław Zaleski
dowódca 4 szwadronu	p.o. por. Jan Kazimierz Koszutski
dowódca plutonu	ppor. Jerzy Dobrski
dowódca szwadronu km	rtm. Karol Dąbrowski
dowódca plutonu	ppor. Józef Mossakowski
dowódca plutonu	chor. Narcyz Witczak-Witaczyński
dowódca szwadronu zapasowego	mjr Oskar Andrzej Berenson
zastępca dowódcy	mjr kontr. Izrafił Jedigar †18 V 1939
dowódca plutonu	chor. Stanisław Hagner
odkomenderowany	por. Jan Marowski
na kursie	rtm. Jan Mossakowski
na kursie	rtm. Aleksander Sariusz-Wolski
na kursie	por. Stanisław Sierawski
na kursie	por. Władysław Tomaszewski

1 psk w kampanii wrześniowej

Pierwsza bitwa pod Tomaszowem Lub.

Mobilizacja

1 pułk strzelców konnych pomimo, że był pułkiem kawalerii zmotoryzowanej, to z uwagi na obowiązujący nadal plan mobilizacyjny „W” zobligowany był do zmobilizowania przewidzianych tym planem pododdziałów. W ramach mobilizacji alarmowej w grupie żółtej zmobilizował w czasie A+36 kolumnę taborową kawaleryjską nr 148 dla Mazowieckiej Brygady Kawalerii. W I rzucie mobilizacji powszechnej zmobilizował Ośrodek Zapasowy Mazowieckiej Brygady Kawalerii (OZKaw. „Garwolin”). Wysłano z pułku komisje poboru koni, dostarczyły one konie i wozy nie dla pułku lecz przekazano je do Ośrodka Zapasowego.

Działania bojowe

Obrona linii Wisły

W kampanii wrześniowej uczestniczył w ramach Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej. W dniach 1 września – 3 września 1939 na stanowisku zapasowym w rejonie Garwolina. Następnie w dniach 4 września – 11 września zajmował wraz z brygadą stanowiska obronne nad Wisłą. Pułk został wyznaczony jako odwód WBPM i zajął stanowiska w rejonie gajówki Wola Osińska niedaleko Kurowa. 4 i 6 września wieczorem pułk odbył ćwiczenia, w tym marsz bojowy ze sprzętem. Pobrano brakujący sprzęt, uzbrojenie oraz zaopatrzenie ze składnic w Stawach i Warszawie. Od 7 września wzmocniony 3 szwadron przedłużył obronę dywizjonu rozpoznawczego WBPM w rejonie Józefowa nieopodal Annopola. Od 8 września 1 psk wykonał trzy marsze nocne na pojazdach i osiągnął 11 września Chruślaki Józefowskie. 12 września 3 szwadron po stoczeniu potyczki ogniowej został ściągnięty ze stanowisk w Jozefowie. 13 września o świcie szwadron rozpoznawczy pułku rozpoznawał kierunek na Annopol, następnie w godzinach południowych 1 psk bez 3 szwadronu z kompanią czołgów Vickers wsparty baterią 2 dywizjonu artylerii motorowej przeprowadził natarcie na Księżomierz i Annopol, dokąd dotarły niemieckie oddziały po przekroczeniu Wisły. Pomimo powodzenia tego ataku i zdobyciu wsi Huta czołowymi szwadronami 1 i 4, dalsze natarcie zostało wstrzymane z uwagi na silny ostrzał artylerii niemieckiej i zapadające ciemności. Rozkazem dowódcy brygady, pułk wycofał się na stanowiska wyjściowe.

Udział w bitwie pod Tomaszowem Lubelskim

1 psk przegrupował się do 14 września rano do wsi Struża nieopodal Kraśnika. 15 września pułk przemaszerował z Frampola do Biłgoraja. Szwadron rozpoznawczy prowadził ciągłe rozpoznanie w kierunku na Zamość, Szczebrzeszyn i Tomaszów, tocząc z wojskami niemieckimi potyczki. 1 psk 17 września osiągnął rejon miejscowości Zielone. 18 września 1939 roku 1 psk wsparty baterią 2 dam w godzinach porannych prowadził natarcie przez wieś Rogoźno i okoliczne wzgórza w kierunku Tomaszowa Lubelskiego. 2 szwadron zdobył obsadzone przez wroga wzg. 308, a 1 i 4 szwadron silnie bronione wzg. 318. Szwadron 2 i część szwadronu rozpoznawczego rozpoczęły walkę o wsie Szarowola i Zamiany, częściowo je opanowując, 3 szwadron wraz z częścią szwadronu ckm prowadził natarcie w kierunku Rogoźna. Z uwagi na silną obronę niemiecką, przed wieczorem pułk wycofał się na stanowiska wyjściowe. 19 września pododdziały pułku wysłały rozpoznanie, które ustaliło, iż nieprzyjaciel okrążył dużymi siłami polskie wojska w lasach pod Tomaszowem. Próba dokonania wyłomu z okrążenia przez polską 23 DP w dniach 19 i 20 września również się nie powiodła. 20 września pułk wraz z innymi jednostkami brygady skapitulował wobec braku możliwości kontynuowania dalszej walki. Grupa ok. 200 oficerów i żołnierzy pułku po porzuceniu sprzętu ciężkiego podjęła próbę samodzielnego przebicia się przez pierścień okrążenia. Gdy próba okazała się bezskuteczna, grupa rozproszyła się.

Rozwiązanie pułku nastąpiło 20 września 1939 wraz z kapitulacją Armii „Lublin”.

Inne jednostki sformowane przez 1 psk

Ponadto w 1 psk zmot sformowano w ramach mobilizacji alarmowej 24 VIII 1939 r. 117 kompanię ckm plot. typu „B” pod dowództwem por. Bolesława Sokolnickiego (4 plutony - 16 ckm) skierowana do obrony plot. mostów kolejowych i stacji w Małkini. W trakcie odwrotu 11/12 IX stoczyła walkę w Sokołowie Podlaskim z niemieckim podjazdem zmotoryzowanym, wzięła udział w obronie Brześcia n/Bugiem. Walczyła z niemiecką kolumną zmotoryzowaną pod Białą Podlaską, rozwiązana 1 października w Momotach g. Huta Krzeszowska.

W dniach 3-5 września na rozkaz Szefa Departamentu Kawalerii MSW – gen. bryg. Piotra Skuratowicza z pozostałości kadrowych 1 psk, sformowano improwizowany pułk rezerwowy kawalerii – nazwany 1 pułk strzelców konnych spieszonych. Jednostka walczyła jednym szwadronem w obronie przepraw przez Wisłę w rejonie Piwonina w dniach 8–10 września w składzie Oddziału Wydzielonego „Brzumin” mjr. Jerzego Jasiewicza. Reszta jednostki weszła w skład Grupy Kawalerii Pieszej ppłk. Edwarda Wani i walczyła na Lubelszczyźnie do 27 września 1939 roku.

1 pułku strzelców konnych spieszonych

• dowódca pułku mjr Bohdan Budkowski.
• dowódca plutonu (konnego) zwiadu i osłony – st. wachm. Władysław Giczan
• 1 szwadron – por. rez. Kazimierz Szymański
  • dowódca plutonu – ppor. rez. Wincenty Śnieżko-Błocki
• 2 szwadron – rtm. Michał Kłopotowski
• 3 szwadron – rtm. Aleksander Saryusz-Wolski .
• 4 szwadron – rtm. rez. Adam Larysz-Niedzielski
• szwadron ckm – ppor. rez. Brunon Kram
  • dowódca plutonu – ppor. rez. Dawid Weinstejn.

Kawalerowie Virtuti Militari

Odznaczeni srebrnym krzyżem Orderu „Virtuti Militari” V klasy za wrzesień 1939

rtm. Jarosław Malinowski (2 szwadron) st. wachm. Wacław Matysiak (szwadron ckm) por. Edward Schoeneich (3 szwadron) ppor. Wacław Zaleski (szwadron rozpoznawczy)

Symbole pułkowe

Sztandar

Sztandar 1 psk

8 lutego 1924 Prezydent RP Stanisław Wojciechowski zatwierdził wzór sztandaru 1 psk, a 4 maja 1924 w Garwolinie wręczył go pułkowi. Sztandar ufundowany został przez społeczeństwo powiatu garwolińskiego i wykonany zgodnie z ustawą z dnia 1 sierpnia 1919.

W 1936 podczas manewrów padały ulewne deszcze. Płat sztandaru zafarbował tak mocno, że nie nadawał się do publicznej prezentacji. Dowódca pułku postanowił, że pierwotne ornamenty i medaliony, wycięte ze zniszczonego płatu zostaną naszyte na kanwę nowego. Całą operację utrzymano w głębokiej tajemnicy. Pierwszy, poplamiony i pozbawiony haftów płat zdeponowano w muzeum pułkowym.

20 września 1939, po rozwiązaniu pułku pod Tomaszowem Lubelskim, sztandar został zabrany przez żołnierzy pułku i 25 września zakopany w Lasach Janowskich.

W 1973 odnaleziono w Garwolinie zestaw pamiątek pułkowych, a wśród nich poplamiony, pozbawiony haftów i medalionów płat sztandaru. Był to jednak stary płat wymieniony w sztandarze na nowy przez zakonnice z Poznańskiego.

W 1974 podczas obchodów święta pułkowego w Garwolinie weteranom pułku i społeczeństwu miasta zaprezentowano kopię sztandaru. Wykonały ją siostry zakonne ze zgromadzenia "Sacre Coeur" w Poznaniu z inicjatywy byłych żołnierzy 1 psk. Następnie sztandar (kopię) przekazano do Muzeum WP wraz z pierwotnym płatem.

Odznaka pamiątkowa

wzór 1
Odznaka ma kształt podkowy. W centrum wpisano numer o inicjały 1 PSK. Jednoczęściowa - wykonana w tombaku srebrzonym. Wymiary: 32x30 mm. Wykonanie: Józef Michrowski - Warszawa

wzór 2
Odznaka zatwierdzona Dz. Rozk. MSWojsk. nr 14, poz. 142 z 27 maja 1926 roku. Posiada kształt gwiazdy wielopromieniowej nałożonej na stalowe koło. Na środku gwiazdy srebrny orzeł trzymający w szponach proporczyk emaliowany w barwie oliwkowoamarantowej. Nad orłem srebrna cyfra pułkowa 1, na kole lata 1806 1812 1815 1831 1919 1924. Trzyczęściowa - oficerska wykonana w srebrze, emaliowana. Wymiary: 40 mm. Wykonanie: Jan Knedler - Warszawa

Barwy 1 psk

Barwy

Proporczyk	Opis
	Proporczyk szmaragdowo-amarantowy
	proporczyk dowództwa w 1939
	proporczyk 1 szwadronu w 1939
	proporczyk 2 szwadronu w 1939
	proporczyk 3 szwadronu w 1939
	proporczyk 4 szwadronu w 1939
	proporczyk 5 szwadronu ckm w 1939
	proporczyk plutonu łączności w 1939
Inne	Opis
	Czapka rogatywka – otok amarantowy
	Spodnie długie ciemnogranatowe, lampasy amarantowe, wypustka amarantowa

Żurawiejka

Jedzie strzelec z Garwolina, Dzielna postać, butna mina.	Niedaleko od stolicy, Siedzą sami pułkownicy.	Z całej Polski zbieranina, To są strzelcy z Garwolina!
Gdzie ty mieszkasz – w Garwolinie, Strzelcem jesteś (taki synie).	Z Francji swój początek bierze, Spośród strzelców jest na przedzie.

Pułk Armii Krajowej

Powstanie warszawskie 1944

Odtworzony został w konspiracji w ramach Armii Krajowej w 1942 w Warszawie i w obwodzie garwolińskim. W powstaniu warszawskim wziął udział jako dywizjon 1806. Walczył na Woli i na Starym Mieście w ramach Zgrupowania „Radosław” – ppłk. Jana Mazurkiewicza.

Garwolińscy strzelcy konni

Dowódcy pułku

• płk Tadeusz Sulimirski (X – XI 1919)
• płk Bohdan Aleksander Rudolph (15 XI 1919 – I 1920)
• mjr Bohdan Dąbrowski (p.o. 7 VI – 12 X 1921)
• ppłk Wacław Wysocki (13 X 1921 – 18 V 1922)
• płk Konrad Piekarski (19 V 1922 – 19 VI 1924)
• mjr Jerzy Bereżecki (p.o. 20 VI – 6 XII 1924)
• ppłk Witold Walicki (p.o. 6 XII 1925 – 4 I 1925)
• płk Władysław Kulesza (5 I 1925 – 11 IV 1929)
• płk Adam Bogoria-Zakrzewski (11 IV 1929 – 12 VI 1937)
• mjr Włodzimierz Białobłocki (p.o. 12 VI – 24 VII 1937)
• płk Stanisław Królicki (24 VII 1937 – 5 VII 1939)
• mjr Włodzimierz Białobłocki (p.o. 5 – 29 VII 1939)
• ppłk kaw. Józef Jerzy Mularczyk (29 VII – 16 VIII 1939)
• mjr Włodzimierz Białobłocki (p.o. 16 – 23 VIII 1939)
• ppłk Stanisław Lewicki (23 VIII – 10 IX 1939)

mjr Włodzimierz Białobłocki

• mjr Włodzimierz Białobłocki (10 – 16 IX 1939)
• rtm. Stanisław Łukaszewicz (od 16 IX 1939)
• ppłk Karol Błasiński (1940 – 1944)

Zastępcy dowódcy pułku (od 1938 – I zastępca dowódcy pułku)

• ppłk kaw. Jan Klim (do 1 IX 1923 → Rezerwa Oficerów Sztabowych DOK I)
• ppłk kaw. Witold Walicki (od 6 XII 1924)
• ppłk dypl. Stefan Bolesław Zabielski (1928)
• mjr dypl. Władysław Chwalibogowski (III 1930 – III 1932)
• mjr kaw. Józef Jerzy Mularczyk (od III 1932)
• ppłk dypl. Adam Remigiusz Grocholski (do 1934)

Obsada personalna w 1939 roku

Organizacja i obsada personalna pułku we wrześniu 1939

Dowództwo

• dowódca – ppłk Stanisław Lewicki chory od 12 IX 1939 (zmarł w niewoli w 1940)
• I zastępca dowódcy – mjr Włodzimierz Białobłocki (zmarł po wojnie)
• oficer operacyjny p.o. dowódcy pułku od 12 IX 1939 – rtm. Stanisław Łukaszewicz (zmarł po wojnie)
• szef kancelarii ewidencyjno-mobilizacyjnej - por. Władysław Giczan
• adiutant – por. Józef Leszczyński
• Oficer informacyjny – por. rez. Antoni Bądzyński (zmarł po wojnie)
• oficer ordynansowy – por. Stanisław Sierawski († 18 IX, Szarowola)
• kwatermistrz (II zastępca dowódcy) – mjr Jan Olpiński
• oficer techniczny – kpt. br. panc. Piotr Włodzimierz Nowak
• dowódca plutonu technicznego – ppor. rez. Stanisław Roguski
• płatnik – chor. Narcyz Witczak-Witaczyński (zginął w Majdanku)
• naczelny lekarz pułku – kpt. lek. dr Grzegorz Woźniakowski (rozstrzelany w 1940 na górze Gruszka)
• kapelan – ks. Marian Walczak
• dowódca plutonu gospodarczego – por. Jan Cabaj
• dowódca szwadronu rozpoznawczego – rtm. Jan Mossakowski
• dowódca plutonu motocyklistów – ppor. Wacław Zaleski
• dowódca plutonu kolarzy – por. rez. Jan Rękawek
• dowódca plutonu czołgów rozpoznawczych TKS – por. Stefan Żywirski (do 17 IX, po nim plut. Stanisław Żak)

1 szwadron liniowy

• dowódca – por. Jan Koszutski
• dowódca I plutonu – ppor. Jan Wojciech Sokołowski (zmarł po wojnie)
• dowódca II plutonu – ppor. rez. Aleksander Rożecki
• dowódca III plutonu – ppor. rez. Gert Eisenbraun

2 szwadron liniowy

• dowódca – rtm. Jarosław Malinowski
• dowódca I plutonu – ppor. Stanisław Mierzikowicz (zmarł po wojnie)
• dowódca II plutonu – ppor. rez. dr Eugeniusz Judenko
• dowódca III plutonu – ppor. rez. Szymon Czaplicki († 18 IX, Szarowola)

3 szwadron liniowy

• dowódca – por. Edward Schoeneich (zmarł po wojnie)
• dowódca I plutonu – ppor. Stanisław Wojciechowicz (ranny 18 IX, Kolonia Rogoźno)
• dowódca II plutonu – por. rez. Adam Iłłakowicz (ranny 18 IX, Kolonia Rogoźno, zmarł po wojnie))
• dowódca III plutonu – ppor. rez. Zdzisław Korzybski († 18 IX, Kolonia Rogoźno)

4 szwadron liniowy

• dowódca – rtm. Edmund Grunwald (zmarł po wojnie)
• dowódca I plutonu – ppor. Jerzy Dobrski (zginął w 1944)
• dowódca II plutonu – ppor. rez. Stanisław Leśniowski
• dowódca III plutonu – por. rez. Włodzimierz Wasilewski

szwadron ciężkich karabinów maszynowy i broni towarzyszącej

• dowódca – rtm. Andrzej Zawisza
• dowódca I plutonu ckm – ppor. kaw. Lech Włodzimierz Syrokomla-Syrokomski (1913–1953)
• dowódca II plutonu ckm – ppor. rez. Włodzimierz Tymieniecki
• dowódca III plutonu ckm – ppor. rez. Witold Zwoliński
• dowódca IV plutonu ckm – por. rez. Andrzej Kamocki
• dowódca I plutonu moździerzy – por. Franciszek Uczciwek
• dowódca II plutonu moździerzy – ppor. rez. inż. Konstanty Strączyński

pododdziały specjalne

• pluton przeciwpancerny – por. Jan Marowski (do 12 IX, po nim kpr. Józef Wysocki)
• pluton pionierów – por. Mirosław Sawicki
• pluton łączności – por. Stanisław Sokołowski (zginął w maju 1945)
• pluton techniczny – ppor. rez. broni panc. Stanisław Roguski
• pluton gospodarczy – por. int. Jan Cabaj (zginął w Oświęcimiu)
• szwadron zapasowy – rtm. Aleksander Saryusz-Wolski († 29 IX 1939, Krasnobród)

Żołnierze 1 pułku strzelców konnych - ofiary zbrodni katyńskiej

Biogramy zamordowanych oficerów znajdują się na stronie internetowej Muzeum Katyńskiego

Nazwisko i imię	stopień	zawód	miejsce pracy przed mobilizacją	zamordowany
Jacko Karol	kapitan lekarz	żołnierz zawodowy		Katyń

Tradycje

Tradycje Pułku sięgają czasów Napoleona, gdy w latach 1800-1814 istniał polski pułk strzelców konnych w armii francuskiej. Po klęsce Napoleona rozwiązany, został odtworzony w Królestwie Polskim w 1816 r. Brał udział w powstaniu listopadowym w latach 1830-1831.

W lutym 1813 wszedł w skład Dywizji Kawalerii Antoniego Pawła Sułkowskiego

Bibliografia

• Karol Firich, Stanisław Krzysik, Tadeusz Kutrzeba, Stanisław Müller, Józef Wiatr: Almanach oficerski na rok 1923/24 zeszyt 2, dział III. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1923.
• Krzysztof Filipow, Bohdan Wróblewski: Odznaki pamiątkowe Wojska Polskiego 1921–1939. Kawaleria. Warszawa: Feniks editions, 1992. ISBN 83-900217-3-0.
• Zbigniew Gnat-Wieteska: 1 pułk strzelców konnych. Warszawa: Edipresse Polska S.A., 2013, seria: Wielka księga kawalerii polskiej 1918-1939. ISBN 978-83-7769-358-2.
• Zbigniew Gnat-Wieteska: 1 pułk strzelców konnych. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Ajaks, 1989, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej zeszyt 1. ISBN 83-00-02552-9.
• Zbigniew Gnat-Wieteska: 1 pułk strzelców konnych wyd.2. Garwolin: Oficyna wydawnicza Ajaks, 2001, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej zeszyt 1. ISBN 83-88773-44-5.
• HenrykH. Smaczny HenrykH., Księga Kawalerii Polskiej 1914 – 1947 Rodowody – Barwa – Broń, Warszawa: wyd. TESCO, 1989, ISBN 83-00-02555-3, OCLC 834089856 .brak strony (książka)
• WacławW. Zaleski WacławW., W Warszawskiej Brygadzie Pancerno-Motorowej 1939, Warszawa: MON, 1988, ISBN 83-11-07460-7, OCLC 834980399 .brak strony (książka)
• Cezary Leżański Zostały tylko ślady podków... wyd. Książka i Wiedza Warszawa 1984 ISBN 83-05-11122-9
• Józef Mularczyk: Zarys historii wojennej 1-go pułku strzelców konnych. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1931, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
• Kazimierz Satora: Opowieści wrześniowych sztandarów. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1990. ISBN 83-211-1104-1.
• Henryk Smaczny: Księga kawalerii polskiej 1914–1947: rodowody, barwa, broń. Warszawa: TESCO, 1989. ISBN 83-00-02555-3.
• 1 Pułk Strzelców Konnych. 1psk.com.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-03-24)].
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
• Zbigniew Gnat-Wieteska: Brzumin-Maciejowice. Obrona przepraw przez Wisłę we wrześniu 1939 roku. Seria Boje Polskie nr 18. Pruszków: Oficyna wydawnicza Ajaks, 2000. ISBN 83-87103-95-0.
• Zbigniew Gnat-Wieteska: Pierwszy Pułk Strzelców Konnych 1806-1944. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen Wydawnictwo Bellona, 1995. ISBN 83-11-08415-7.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Najlepsza broń. Plan mobilizacyjny „W” i jego ewolucja. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adiutor”, 2010. ISBN 978-83-86100-83-5.
• Jerzy Wojciechowski: Kawaleria w planie mobilizacyjnym „S”. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 2010. ISBN 978-83-62046-24-9.
• Dzienniki Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych z 1928, 1931 i 1934. [dostęp 2016-02-15].

Linki zewnętrzne

• Zespół koszar z końca XIX i początku XX w., Aleja Legionów, Garwolin. Urząd Miasta w Garwolinie. [dostęp 2013-09-22]. (pol.).