21 Dywizja Piechoty Obrony Krajowej
21 Dywizja Piechoty Obrony Krajowej (21. LITD.) – dywizja piechoty cesarsko-królewskiej Obrony Krajowej.
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1900 |
| Rozformowanie |
1917 |
| Tradycje | |
| Rodowód |
Brygada Piechoty Obrony Krajowej w Pradze |
| Kontynuacja |
21 Dywizja Strzelców |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
FML Anton Gartner von Romansbrück |
| Ostatni |
FML Anton Klein |
| Działania zbrojne | |
| I wojna światowa | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Rodzaj sił zbrojnych | |
| Rodzaj wojsk | |
| Podległość | |
Historia dywizji edytuj
1 maja 1889 roku na terytorium 8 Korpusu z połączenia jedenastu samodzielnych batalionów Obrony Krajowej zostały sformowane trzy pułki:
- Czeski Pułk Piechoty Obrony Krajowej Nr 6 w Chebie,
- Czeski Pułk Piechoty Obrony Krajowej Nr 7 w Pilźnie,
- Czeski Pułk Piechoty Obrony Krajowej Nr 8 w Pradze[1].
Równocześnie w Komendzie Obrony Krajowej w Pradze, będącej częścią Komendy 8 Korpusu, nazwa stanowiska generała przydzielonego dla spraw Obrony Krajowej została zmieniona na „brygadier Obrony Krajowej” (niem. Landwehr-Brigadier). Obowiązki generała przydzielonego, a następnie brygadiera pełnił GM Alois von Hauptmann[2]. 1 maja 1891 roku generał Hauptmann został przeniesiony w stan spoczynku, a stanowisko brygadiera objął GM Joseph Netuschill[3]. Po trzech latach został przeniesiony na stanowisko komendanta 54 Brygady Piechoty w Lewoczy.
W 1894 roku została utworzona Komenda Brygady Piechoty Obrony Krajowej w Pradze (niem. Landwehr-Infanterie-Brigade-Commando in Prag), a w Komendzie Obrony Krajowej w Pradze stanowisko dywizjoniera Obrony Krajowej (niem. Landwehr-Divisionär), na które wyznaczony został FML Franz Lehmann, dotychczasowy komendant 69 Brygady Piechoty w Carlsburgu. Komendantowi brygady podlegały:
- Pułk Piechoty Obrony Krajowej Cheb Nr 6,
- Pułk Piechoty Obrony Krajowej Pilzno Nr 7,
- Pułk Piechoty Obrony Krajowej Praga Nr 8[4].
1 października 1899 roku na terytorium 8 Korpusu zostały utworzone kolejne dwa pułki (nr 28 i 29) oraz nowa komenda brygady Obrony Krajowej z siedzibą w Pilźnie.
Komendantowi Brygady Piechoty Obrony Krajowej w Pradze podporządkowano:
- Pułk Piechoty Obrony Krajowej Cheb Nr 6,
- Pułk Piechoty Obrony Krajowej Praga Nr 8,
- Pułk Piechoty Obrony Krajowej Pisek Nr 28,
natomiast komendantowi Brygady Piechoty Obrony Krajowej w Pilźnie:
W 1900 roku została utworzona Komenda Dywizji Obrony Krajowej w Pradze (niem. Landwehr-Truppen-Divisions-Commando zu Prag). Komenda dywizji była podporządkowana Komendzie Obrony Krajowej w Pradze. Komendantowi dywizji podlegały obie brygady piechoty w dotychczasowym składzie[6].
W 1901 roku przemianowano:
- dywizję na 21 Dywizję Obrony Krajowej,
- brygadę Pilźnie na 41 Brygadę Piechoty Obrony Krajowej,
- brygadę w Pradze na 42 Brygadę Piechoty Obrony Krajowej[7].
W 1905 roku dywizja została przemianowana na 21 Dywizję Piechoty Obrony Krajowej[8][9].
W styczniu 1907 roku w Pradze została zorganizowana Bateria Armat Nr 1/8 (niem. Kanonenbatterie Nr. 1/8) pod komendą kpt. Adalberta Knötgena. Numer pododdziału wskazywał, że była to pierwsza bateria na terytorium 8 Korpusu. Bateria nie była formacją ewidencyjną. Bateria została podporządkowana komendantowi dywizji[10].
W tym samym roku zmieniono podporządkowanie pułków w obu brygadach. Komendantowi 41 Brygady Piechoty Obrony Krajowej w Pilźnie podporządkowano pułki nr 6 i 7, natomiast komendantowi 42 Brygady Piechoty Obrony Krajowej w Pradze podporządkowano pułki nr 8, 28 i 29[11].
W styczniu 1908 roku została zorganizowana Bateria Armat Nr 2/8. 1 stycznia 1909 roku w Pradze na bazie obu baterii został utworzony Dywizjon Haubic Polowych Nr 21 (niem. Landwehr-Feldhaubitzdivision Nr. 21) pod komendą mjr. Franza Spura[12] (podpułkownik ze starszeństwem od 1 listopada 1911 roku). Jesienią 1913 roku obowiązki komendanta dywizjonu powierzono kpt. Karlowi Jurke[13].
1 października 1913 roku w Pradze został sformowany Dywizjon Armat Polowych Nr 21 pod komendą ppłk. Franza Spura[14].
- Organizacja pokojowa dywizji w 1914 roku
- Komenda 21 Dywizji Piechoty Obrony Krajowej w Pradze,
- 41 Brygada Piechoty Obrony Krajowej w Pilźnie,
- 42 Brygada Piechoty Obrony Krajowej w Pradze
- Dywizjon Haubic Polowych Nr 21 w Pradze,
- Dywizjon Armat Polowych Nr 21 w Pradze[15].
- Organizacja wojenna i obsada personalna 1 maja 1915 roku
- 41 Brygada Piechoty OK (41. LIBrig.) – GM Keki
- 42 Brygada Piechoty OK (42. LIBrig.) – płk Hansmann
- 21 Brygada Artylerii Polowej (21. FABrig.) – płk Vollgruber
W 1917 roku została przemianowana na 21 Dywizję Strzelców (21. SchD.), a wchodzące w jej skład pułki piechoty OK na pułki strzelców.
Obsada personalna edytuj
- Komendanci dywizji
- FML Franz Lehmann (1894 – 1 V 1897 → stan spoczynku)
- FML Anton Johann Gartner von Romansbrück (1897 – 1901 → komendant 19 Dywizji Piechoty)
- FML Ambros von Mras (1901 – †6 VI 1902)
- FML Friedrich Petrini von Monteferri (1902 – 1 V 1904 → stan spoczynku)
- FML Heinrich von Radanovich (Radanowicz-Harttmann) (1904 – 1909 → stan spoczynku z dniem 1 III 1910 w stopniu tytularnego generała piechoty)
- FML Oskar August Zednik von Zeldegg (1909 – 1 VII 1913 → stan spoczynku)
- FML Artur Friedrich Wolfgang von Przyborski (1913 – 1 I 1915 → stan spoczynku)
- GM Alois Podhajsky (I 1915 – VII 1917)
- GM Karl Haas (VIII – IX 1917)
- GM Alois Podhajsky (X 1917 – V 1918)
- FML Anton Klein (VI – XI 1918)
- Szefowie sztabu
- mjr SG Robert Chlebowsky (1900[16] – 1901 → komendant 1. batalionu Pułku Strzelców Krajowych Innsbruk Nr I)
- ppłk SG Emil Reinold (1901 – 1902 → komendant 1. batalionu Pułku Piechoty Obrony Krajowej Pisek Nr 28)
- kpt. / mjr SG Wilhelm Bańkowski (1902 – 1905 → wykładowca na Kursie oficerów sztabowych Obrony Krajowej w Wiedniu)
- kpt. / mjr SG Paul Loefen (1905 – 1907 → szef Oddziału Wojskowego w Grupie Obrony Krajowej Komendy 9 Korpusu)
- mjr SG Amadeo Johann Bernhard Spitzmüller von Tonalwehr (1907 – 1909 → wykładowca na Kursie informacyjnym dla kapitanów [rotmistrzów] broni w Wiedniu)
- ppłk SG Paul Loefen (1909 – 1910 → komendant 1. batalionu Czeskiego Pułku Piechoty Nr 35)
- mjr / ppłk SG Josef von Hilti (1910 – 1914)
.jpg)
- Komendanci 41 Brygady Piechoty Obrony Krajowej Pilzno
- GM Franz Schmitzhausen von Bruckherr und Donau (1899 – 1 V 1902 → stan spoczynku)
- płk Joseph von Schildenfeld (1902 – 1 IX 1904 → stan spoczynku)
- GM Otto Meixner von Zweienstamm (1904 – 1907 → szef Sekcji w c.k. Ministerstwie Obrony Kraju)
- płk SG / GM Artur Winkler (1907 – 1911 → komendant 22 Dywizji Piechoty Obrony Krajowej)
- GM Othmar Karl Panesch von Hohenstegen (1911 – IX 1914 → komendant Grupy Etapowej Srem [Syrmia])
- Komendanci 42 Brygady Piechoty Obrony Krajowej Praga
- GM Theodor Haas von Kattenburg (1894 – 1 XII 1896 → stan spoczynku)
- płk / GM Ambros von Mras (1896 – 1901 → komendant dywizji)
- GM Emil Versbach von Hadamar (1901 – 1 V 1902 → stan spoczynku)
- płk Franciszek Michniowski (IV 1902 – 1 II 1903 → stan spoczynku w stopniu tytularnego GM)
- GM Friedrich Robert von Georgi (1903 – 1906 → szef Sekcji w c.k. Ministerstwie Obrony Kraju)
- GM Simeon Addobatti (1906 – 1 XI 1909 → stan spoczynku)
- GM Albert Georg Schmidt von Georgenegg (1909 – 1912 → komendant 43 Dywizji Piechoty Obrony Krajowej)
- GM Eduard Baar von Baarenfels (1912 – 1 VII 1914 → stan spoczynku)
Przypisy edytuj
- ↑ Rocznik oficerski c. k. Obrony Krajowej i Żandarmerii 1890 ↓, s. 114.
- ↑ Rocznik oficerski c. k. Obrony Krajowej i Żandarmerii 1890 ↓, s. 17.
- ↑ Rocznik oficerski c. k. Obrony Krajowej i Żandarmerii 1892 ↓, s. 19.
- ↑ Rocznik oficerski c. k. Obrony Krajowej i Żandarmerii 1895 ↓, s. 29–30.
- ↑ Rocznik oficerski c. k. Obrony Krajowej i Żandarmerii 1900 ↓.
- ↑ Rocznik oficerski c. k. Obrony Krajowej i Żandarmerii 1901 ↓, s. 48–49.
- ↑ Rocznik oficerski c. k. Obrony Krajowej i Żandarmerii 1902 ↓, s. 45.
- ↑ Rocznik oficerski c. k. Obrony Krajowej i Żandarmerii 1906 ↓, s. 57.
- ↑ Rydel 2001 ↓, s. 47.
- ↑ Rocznik oficerski c. k. Obrony Krajowej i Żandarmerii 1908 ↓, s. 55, 402.
- ↑ Rocznik oficerski c. k. Obrony Krajowej i Żandarmerii 1908 ↓, s. 55.
- ↑ Rocznik oficerski c. k. Obrony Krajowej i Żandarmerii 1909 ↓, s. 57, 429.
- ↑ Rocznik oficerski c. k. Obrony Krajowej i Żandarmerii 1914 ↓, s. 377.
- ↑ Rocznik oficerski c. k. Obrony Krajowej i Żandarmerii 1914 ↓, s. 369.
- ↑ Rocznik oficerski c. k. Obrony Krajowej i Żandarmerii 1914 ↓, s. 53.
- ↑ Rocznik oficerski c. k. Obrony Krajowej i Żandarmerii 1901 ↓, s. 48.
Bibliografia edytuj
- Schematismus der k.k. Landwehr und der k.k. Gendarmerie der im Reichsrathe Vertretenen Königreiche une Länder für 1890. Wiedeń: luty 1890.
- Schematismus der k.k. Landwehr und der k.k. Gendarmerie der im Reichsrathe Vertretenen Königreiche une Länder für 1892. Wiedeń: luty 1892.
- Schematismus der k.k. Landwehr und der k.k. Gendarmerie der im Reichsrathe Vertretenen Königreiche une Länder für 1895. Wiedeń: luty 1895.
- Schematismus der k.k. Landwehr und der k.k. Gendarmerie der im Reichsrathe Vertretenen Königreiche une Länder für 1900. Wiedeń: styczeń 1900.
- Schematismus der k.k. Landwehr und der k.k. Gendarmerie der im Reichsrathe Vertretenen Königreiche une Länder für 1901. Wiedeń: styczeń 1901.
- Schematismus der k.k. Landwehr und der k.k. Gendarmerie der im Reichsrathe Vertretenen Königreiche une Länder für 1906. Wiedeń: styczeń 1906.
- Schematismus der k.k. Landwehr und der k.k. Gendarmerie der im Reichsrathe Vertretenen Königreiche une Länder für 1908. Wiedeń: styczeń 1908.
- Schematismus der k.k. Landwehr und der k.k. Gendarmerie der im Reichsrathe Vertretenen Königreiche une Länder für 1909. Wiedeń: styczeń 1909.
- Schematismus der k.k. Landwehr und der k.k. Gendarmerie der im Reichsrat Vertretenen Königreiche une Länder für 1914. Wiedeń: styczeń 1914.
- Tomasz Nowakowski „Armia Austro-Węgierska 1908-1918”, Warszawa: „Feniks” 1992, ISBN 83-900217-4-9.
- Jan Rydel: W służbie cesarza i króla: generałowie i admirałowie narodowości polskiej w siłach zbrojnych Austro-Węgier w latach 1868–1918. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2001. ISBN 83-7188-235-1.