Wikipedia

2 Batalion Celny

2 Batalion Celny – jednostka organizacyjna formacji granicznych II Rzeczypospolitej.

2 Batalion Celny
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

1921

Rozformowanie

1922

Tradycje
Rodowód

6/I batalion wartowniczy

Kontynuacja

2 batalion SG

Dowódcy
Pierwszy

ppłk Czesław Łabuć

Organizacja
Dyslokacja

Szczuczyn (do XII 1921)[1]
Raków (I–VII 1922)[1]
Świerżeń Nowy (od VIII 1922)[1]

Formacja

Bataliony Celne

Podległość

Główna Komenda Batalionów Celnych
1 Brygada Celna
Ministerstwo Skarbu

Multimedia w Wikimedia Commons
Szkic 2 batalionu celnego Szczuczyn

Geneza edytuj

W dniu 4 listopada 1920 6 pułk Strzelców Granicznych został zluzowany przez bataliony wartownicze nr 8/VI i 1/VI (?). W drugiej dekadzie tego miesiąca bataliony osiągnęły nakazane im rejony i przejęły przeznaczone im odcinki graniczne[2].

Osobne artykuły: 8/VI batalion wartowniczy i 1/VI batalion wartowniczy.

Na podstawie rozkazu Ministra Spraw Wojskowych nr 3046/Org z dnia 24 marca 1921 w miejsce batalionów wartowniczych i batalionów etapowych utworzone zostały bataliony celne[3].

Formowanie i zmiany organizacyjne edytuj

2 batalion celny powstał na terenie Okręgu Generalnego „Warszawa”, na bazie 6/I batalionu wartowniczego[3]. Etat batalionu wynosił 14 oficerów i 600 szeregowych[4]. Podlegał Komendzie Głównej Batalionów Celnych, a pod względem politycznym Ministrowi Spraw Wewnętrznych[5].

Mimo że batalion był w całym tego słowa znaczeniu oddziałem wojskowym, nie wchodził on w skład pokojowego etatu armii. Uniemożliwiało to uzupełnianie z normalnego poboru rekruta. Ministerstwo Spraw Wojskowych zarówno przy ich formowaniu, jak i uzupełnianiu przydzielało mu często żołnierzy podlegających zwolnieniu, oficerów rezerwy oraz szeregowców i oficerów zakwalifikowanych przez dowództwa okręgów generalnych jako nie nadających się do dalszej służby wojskowej[6].

Według stanu z maja 1921, batalion ochraniał odcinek granicy od rzeki Pisy do rejonu wsi Lipówka. Jego północno-wschodni skraj obsadzała stacjonująca w Reszkach 3 kompania ppor. Dwornickiego[7].

W sierpniu 1921 21 batalion celny został zluzowany przez Straż Celną i niedługo potem rozformowany. Jego 4 kompania celna została podporządkowana 2 batalionowi celnemu[8].

We wrześniu 1921 odcinek od Lipówki do Wilkowa został przekazany do ochrony 43 batalionowi celnemu[7].

W listopadzie 1921 Ministerstwo Spraw Wewnętrznych postanowiło powołać brygady celne[9]. 2 batalion celny wejść miał w struktury 1 Brygady Celnej[10]. Nocą z 5 na 6 grudnia 1921 2 batalion celny został zluzowany przez Straż Celną i po uzupełnieniu przesunięty na granicę wschodnią[7][11].

Wykonując postanowienia uchwały Rady Ministrów z 23 maja 1922, Minister Spraw Wewnętrznych rozkazem z 9 listopada 1922 zmienił nazwę „Baony Celne” na „Straż Graniczna”[5]. Wprowadził jednocześnie w formacji nową organizację wewnętrzną[12]. 2 batalion celny przemianowany został na 2 batalion Straży Granicznej.

Osobny artykuł: 2 batalion Straży Granicznej.

Służba celna edytuj

Odcinek batalionowy podzielony był na trzy lub cztery pododcinki, które obsadzały kompanie wystawiające posterunki i patrole. Posterunki wystawiano wzdłuż linii granicznej w taki sposób, by mogły się nawzajem widzieć w dzień[13]. W tym zakresie batalion współpracował z posterunkami i patrolami Policji Państwowej. Współpraca polegała na tym, że te pierwsze wystawiały wzdłuż linii granicznej stale posterunki i patrole, natomiast policja tworzyła je w głębi strefy, poza linią graniczną. W zakresie ochrony granicy batalion podlegał staroście[14].

Sąsiednie bataliony

⇔ 1 batalion celny w Chorzelach – VI 1921[15]

Kadra batalionu edytuj

Dowódcy batalionu
stopień imię i nazwisko okres pełnienia służby kolejne stanowisko
ppłk Czesław Łabuć[1][a] IV 1921 – X 1922[11]

Struktura organizacyjna edytuj

Ordre de Bataille 2 batalionu celnego w Szczuczynie na dzień 1 czerwca 1921[11]:
kompanie 1. Bogusze 2. Bęćkowo 3. Raczki 4. Lachowo
dowócy por. Wenda ppor. Będzikowski ppor. Dwornicki por. Strzałkowski
placówka Tworki Mirucie Lipówka Kurki
Przestrzele Cyprki Korytki Glinki
Rydzewo Tarachy Chomontowo Futory
Bogusze Zacieczki Kiełcze
Rakowo Rutki Filipki
Czarnówek Reszki Brzózki
Niedźwiadna Popowo Brzozowa
Judzik Bialiki
Podliszewo Wincenty
Ordre de Bataille 2 batalionu celnego w Rakowie[b]na dzień 1 lutego 1922[11]
kompanie 1. Joachimowo[c] 2. Wołma[d] 3. Raków[e] 4. Lipienie
dowódcy kpt. Sokołowski por. Szubert ppor. Wnuk por. Kotowicz
placówki Besmany[f] Marzeckie Pomorszczyzna[g] Polikszty[h]
Józefnia[i] Zojówka[j] Raków ul. Bukrówka Węgliszczyzna
Barzi[k] Jankowice[l] Raków ul. Mruzka Woznowszczyzna[m]
Dubowa[n] Zagajno[o] Żuki Weńzelewo
Siarki[p] Chimorudy[q] Zabłotkowszczyzna[r] Turkowszczyzna[s]
Paździerzyce[t] Duszkowa[u] Gaiszczycha
Joachimowo Duszkowa folwark Lipienie
Worunki Sieleszczyki[v]
Hurnowicze[w]
Ordre de Bataille 2 batalionu celnego w Nowym Świerżeniu na dzień 30 września 1922[11]
kompanie 1. Mikołajewszczyzna 2. Odceda[x] 3. Nowy Świerżeń 4. Nowy Świerżeń
dowódcy kpt. Sokołowski por. Szubert kpt. Lucjan Orłowski por. Kotowicz
placówki Rusakowicze[y] Smolarnia
Łuchowata[z] Kołosowo[aa]
Swirinowo[ab] Barkowszczyzna
Radziwiłłowsko

Uwagi edytuj

  1. ↑ Czesław Łabuć w 1923 był oficerem rezerwy 78 pp w Baranowiczach. Zweryfikowany w stopniu podpułkownika ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 w korpusie oficerów rezerwy piechoty → Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 350, 467
  2. ↑ miasteczko Raków, gmina Raków, powiat mołodecki, województwo wileńskie
  3. ↑ folwark Joachimowo, gmina Wołma, powiat wołożyński, województwo nowogródzkie
  4. ↑ folwark Wołma, gmina Wołma, powiat wołożyński, województwo nowogródzkie
  5. ↑ miasteczko Raków, gmina Raków, powiat mołodecki, województwo wileńskie
  6. ↑ okolica Besmany, gmina Rubieżewicze, powiat stołpecki, województwo nowogródzkie
  7. ↑ folwark Pomorszczyzna, gmina Raków, powiat mołodecki, województwo wileńskie
  8. ↑ wieś Peliksze, gmina Raków, powiat mołodecki, województwo wileńskie
  9. ↑ folwark Józefin, gmina Wołma, powiat wołożyński, województwo nowogródzkie
  10. ↑ osada Zujówka, gmina Wołma, powiat wołożyński, województwo nowogródzkie
  11. ↑ wieś Bardzie, gmina Wołma, powiat wołożyński, województwo nowogródzkie
  12. ↑ wieś Jankowce, gmina Wołma, powiat wołożyński, województwo nowogródzkie
  13. ↑ futor Woznowszczyzna, gmina Radoszkowice, powiat mołodecki, województwo wileńskie
  14. ↑ folwark Dubowo, gmina Wołma, powiat wołożyński, województwo nowogródzkie
  15. ↑ zaścianek Zahajno, gmina Wołma, powiat wołożyński, województwo nowogródzkie
  16. ↑ wieś Morgi, gmina Wołma, powiat wołożyński, województwo nowogródzkie
  17. ↑ wieś Chimorody, gmina Wołma, powiat wołożyński, województwo nowogródzkie
  18. ↑ zaścianek Zabłockowszczyzna, gmina Raków, powiat mołodecki, województwo wileńskie
  19. ↑ wieś Tyrkowszczyzna, gmina Radoszkowice, powiat mołodecki, województwo wileńskie
  20. ↑ wieś Paździerzyce, gmina Wołma, powiat wołożyński, województwo nowogródzkie
  21. ↑ wieś Duszkowo, gmina Raków, powiat mołodecki, województwo wileńskie
  22. ↑ wieś Sieledczyki, gmina Radoszkowice, powiat mołodecki, województwo wileńskie
  23. ↑ wieś Hurnowicze, gmina Radoszkowice, powiat mołodecki, województwo wileńskie
  24. ↑ folwark Odceda, gmina Stołpce, powiat stołpecki, województwo nowogródzkie
  25. ↑ zaścianek Rusakowicze, gmina Świerżeń Nowy, powiat stołpecki, województwo nowogródzkie
  26. ↑ folwark Łuhowate, gmina Świerżeń Nowy, powiat stołpecki, województwo nowogródzkie
  27. ↑ folwark Kołosowo, gmina Stołpce, powiat stołpecki, województwo nowogródzkie
  28. ↑ wieś Swierynowo, gmina Świerżeń Nowy, powiat stołpecki, województwo nowogródzkie

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d Prengel-Boczkowska 2009 ↓, s. 12.
  2. ↑ Dominiczak 1975 ↓, s. 121.
  3. ↑ a b Dominiczak 1975 ↓, s. 124.
  4. ↑ Bereza i Szczepański 2014 ↓, s. 24.
  5. ↑ a b Bereza i Szczepański 2014 ↓, s. 25.
  6. ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 75.
  7. ↑ a b c Ochał 2017 ↓, s. 109.
  8. ↑ Zarządzenia KG BC dotyczące 21 bc ↓, s. 1.
  9. ↑ Bereza i Szczepański 2014 ↓, s. 26.
  10. ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 74.
  11. ↑ a b c d e OdeB batalionów celnych ↓, s. 2bc.
  12. ↑ Prengel-Boczkowska 2009 ↓, s. 5.
  13. ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 72.
  14. ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 73.
  15. ↑ WIG – mapa operacyjna Polski 1:300 000

Bibliografia edytuj

  • Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
  • Hubert Bereza, Kajetan Szczepański: Centralna Szkoła Podoficerska KOP. Grajewo: Towarzystwo Przyjaciół 9 PSK, 2014. ISBN 978-83-938921-7-4.
  • Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.
  • Henryk Dominiczak: Granica polsko–niemiecka 1919–1939. Z dziejów formacji granicznych. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
  • Artur Ochał: Na litewskiej rubieży. Brygada KOP Grodno (1929-1939). Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2017. ISBN 978-83-8098-148-5.
  • Teresa Prengel-Boczkowska, Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Bataliony Celne”, Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2009.
  • Ordre de Bataille batalionów celnych od numeru 1 do 19 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
  • Zarządzenia Głównej Komendy Baonów Celnych dotyczące przejęcia odcinka granicy 21 baonu celnego przez Straż Celną . → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=2_Batalion_Celny&oldid=73309265”