3 Pomorska Dywizja Zmechanizowana

3 Pomorska Dywizja Zmechanizowana im. Romualda Traugutta (3 DZ) – związek taktyczny wojsk zmechanizowanych ludowego Wojska Polskiego.

3 Dywizja Zmechanizowana

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1962
Rozformowanie	1988
Nazwa wyróżniająca	Pomorska
Patron	Romuald Traugutt
Tradycje
Rodowód	3 Pomorska DP
Kontynuacja	3 BZ
Dowódcy
Pierwszy	płk Janusz Sieczkowski
Ostatni	płk Jan Wójtowicz
Organizacja
Numer	JW 2034
Dyslokacja	Lublin
Rodzaj sił zbrojnych	Wojska lądowe
Rodzaj wojsk	Wojska zmechanizowane
Podległość	Warszawski OW
Skład	Etat Nr 5/323-5/337

Formowanie i zmiany organizacyjne

Na podstawie zarządzenia nr 023/Org. szefa Sztabu Generalnego WP z 7 marca 1962 3 Pomorska Dywizja Piechoty została przeformowana w 3 Pomorską Dywizję Zmechanizowaną według etatów nr 5/323-5/337 skadrowanej dywizji zmechanizowanej o stanie osobowym 2237 żołnierzy i 68 pracowników cywilnych. W pułku zmechanizowanym były trzy bataliony piechoty zmotoryzowanej, z których każdy miał inny stopień skadrowania, kompania czołgów i artyleria pułkowa. W artylerii pułkowej rozwinięta była bateria moździerzy 120 mm, natomiast bateria armat przeciwpancernych została w znacznym stopniu skadrowana. Pułk liczył 318 żołnierzy. Na jego uzbrojeniu znajdowało się: 7 czołgów T-34/85, 1 transporter opancerzony BTR-152, 6 armat przeciwpancernych 85 mm, 6 dział bezodrzutowych 82 mm, 6 armat przeciwpancernych 57 mm, 6 moździerzy 120 mm, 9 moździerzy 82 mm, 4 karabiny przeciwlotnicze PKM-2 i 61 granatników RPG-2. Pułk czołgów posiadał: pięć kompanii czołgów średnich, pluton piechoty oraz skadrowany pluton przeciwlotniczy. Stan osobowy pułku wynosił 212 żołnierzy, a na jego uzbrojeniu znajdowało się 36 czołgów średnich T-34/85.

Na przełomie 1964 i 1965 dywizja przeszła na nowe etaty „skadrowanej dywizji zmechanizowanej”. Jej pułk zmechanizowany, w miejsce typowych pododdziałów bojowych, miał tylko jeden batalion ochrony i szkolenia rezerw. Składał się on z kompanii ochrony i skadrowanej kompanii piechoty zmotoryzowanej. Pozostałe ogniwa dowodzenia i zabezpieczenia logistycznego z wyjątkiem sekcji technicznej, której podporządkowana została kompania napraw i konserwacji, zorganizowane były wg dotychczasowych zasad. W pułku było 226 żołnierzy. Jego uzbrojenie stanowiły: 2 czołgi T-34/85 i 15 granatników RPG-2. W pułku czołgów średnich liczbę pododdziałów bojowych zredukowano do jednej kompanii czołgów i plutonu ochrony. Stan osobowy pułku wynosił 208 żołnierzy. Na uzbrojeniu miał 7 czołgów T-34/85.

W 1988 roku 3 DZ została przeformowana w 3 Bazę Materiałowo-Techniczną. W 1991, w ramach planu odbudowy jednostek na „ścianie wschodniej”, rozpoczęto odtwarzanie 3 Dywizji Zmechanizowanej. Sformowano dowództwo dywizji oraz 7 pułk zmechanizowany. W 1993 ze względu na braki kadrowe i sprzętowe formowanie kolejnych jednostek zostało wstrzymane. W 1994 została sformowana 3 Brygada Zmechanizowana, która gotowość bojową osiągnęła w następnym roku.

Struktura organizacyjna

• Dowództwo 3 Dywizji Zmechanizowanej w Lublinie
• 7 Kołobrzeski pułk zmechanizowany w Lublinie
• 8 Bydgoski pułk zmechanizowany w Hrubieszowie
• 45 pułk zmechanizowany w Siedlcach
• 5 pułk czołgów średnich we Włodawie
• 3 Kołobrzeski pułk artylerii w Chełmie
• 18 dywizjon artylerii przeciwlotniczej w Siedlcach
• 42 dywizjon rakiet taktycznych w Choszcznie (eksterytorialnie w POW)
• 4 batalion saperów w Sandomierzu
• 53 batalion łączności w Lublinie
• 3 batalion remontowy w Lublinie

Dowódcy dywizji

• płk Janusz Sieczkowski (1962–1966)
• płk Edward Mogielnicki (1966–1967)
• płk Henryk Wysocki (1967–1968)
• płk Filip Majewski (1968–1971)
• płk Franciszek Fiutek (1971–1974)
• płk Mieczysław Kędzia (1974–1977)
• płk / gen. bryg. Kazimierz Bogdanowicz (1978–1983)
• płk Jan Wójtowicz (1983–1988)

Bibliografia

• Jerzy Kajetanowicz, Polskie wojska pancerne i zmechanizowane w latach 1955–1990, Poligon 2010, nr 3
• Jerzy Kajetanowicz. Związki taktyczne i oddziały polskich wojsk pancernych i zmechanizowanych w latach 1945–1970. Zmiany organizacyjne. „Zeszyty Naukowe WSOWL”. 2 (144), 2007. Wrocław: Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Lądowych. ISSN 1731-8157. 
• Jerzy Kajetanowicz. Polska piechota w latach 1955–1963. „Zeszyty Naukowe WSOWL”. 2 (128), 2003. Wrocław: Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Lądowych. ISSN 1230-5243. 
• Tomasz Leszkowicz: Spadkobiercy Mieszka, Kościuszki i Świerczewskiego. Ludowe Wojsko Polskie jako instytucja polityki pamięci historycznej. Warszawa: Wydawnictwo Instytut Pamięci Narodowej, 2022. ISBN 978-83-8229-588-7.
• BenonB. Miśkiewicz BenonB., Wojsko polskie w XX wieku, Poznań: wydawnictwo Kurpisz, 2006, ISBN 83-89738-76-7, OCLC 69270962 . Brak numerów stron w książce
• Franciszek Puchała: Budowa potencjału bojowego Wojska polskiego 1945-1990. Obszary szpiegowskich działań. Warszawa: Fundacja „Historia i Kultura”, 2013. ISBN 978-83-11-12800-2.