Wikipedia

45 Batalion WOP

zlikwidowany batalion graniczny

45 Batalion Wojsk Ochrony Pogranicza/Ośrodek Szkolenia Górnośląskiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza/Batalion graniczny Wojsk Ochrony Pogranicza Prudnik – zlikwidowany samodzielny pododdział Wojsk Ochrony Pogranicza pełniący służbę na granicy polsko-czechosłowackiej.

45 Batalion
Wojsk Ochrony Pogranicza
Ośrodek Szkolenia GB WOP
Batalion graniczny GB WOP
Ilustracja
Budynek sztabu batalionu WOP (grudzień 2013)
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

1951; 1984

Rozformowanie

1976; 1989

Tradycje
Rodowód

48 odcinek WOP
71 batalion OP

Kontynuacja

OS GB WOP
bg GB WOP

Dowódcy
Pierwszy

kpt. Franciszek Gajdemski

Ostatni

płk Piotr Węglowski

Organizacja
Numer

JW 2588[1]

Kryptonim

Mina[a]; Seria[b]; Ilmen[c]

Dyslokacja

Prudnik ul. Dąbrowskiego 2

Formacja

Wojska Ochrony Pogranicza

Podległość

4 Brygada WOP
Górnośląska Brygada WOP

Multimedia w Wikimedia Commons
Koszary WOP w Prudniku
Budynek sztabu batalionu WOP – widok od ul. Dąbrowskiego (grudzień 2013)
Budynek kompanii WOP (grudzień 2013)
Budynek kompanii WOP – widok od strony byłych koszar pułku (grudzień 2013)
Magazyn żywnościowy i techniki WOP – widok od ul. Dąbrowskiego (grudzień 2013)
Budynek magazynu żywnościowego i techniki WOP (grudzień 2013)
Budynek izby chorych WOP – widok od ul. Dąbrowskiego (grudzień 2013)
Warsztaty samochodowe WOP – widok od ul. Dąbrowskiego (grudzień 2013)

Formowanie i zmiany organizacyjne edytuj

Na podstawie rozkazu MBP nr 043/org. z 3 czerwca 1950, na bazie 21 Brygady Ochrony Pogranicza, sformowano 4 Brygadę Wojsk Ochrony Pogranicza[2], a 1 stycznia 1951 71 batalion Ochrony Pogranicza przemianowano na 45 batalion Wojsk Ochrony Pogranicza[3] JW 2588[4].

 
Żołnierze WOP (1950–1959)

W 1956 po rozformowaniu 46 Batalionu WOP w Paczkowie[d][5], strażnice Gierałcice, Jarnołtów, Jasienica Górna, Gościce zostały podporządkowane dowódcy 45 Batalionowi WOP w Prudniku[6].

4 lipca 1961 batalion przejął strażnicę Pomorzowice z rozformowanego 44 Batalionu WOP w Głubczycach[7].

 
Żołnierz na posterunku wartowniczym przy garażach (lato 1970)

W kwietniu 1976, w związku z przejściem na dwuszczeblowy system dowodzenia, rozwiązano batalion. Strażnice podporządkowano bezpośrednio pod sztab Górnośląskiej Brygady WOP w Gliwicach[8]. W jego miejsce utworzono Ośrodek Szkolenia Górnośląskiej Brygady WOP w Prudniku w którym, przechodzili 3-miesieczne przeszkolenie wojskowe kandydaci do służby w Zmotoryzowanych Odwodów Milicji Obywatelskiej (ZOMO)[9].

 
płk Izydor Jałoszyński (z-ca d-cy ds. politycznych GB WOP) wręcza akty mianowania na wyższe stopnie wojskowe. Od prawej: 1. sierż. Sobieraj, 2. sierż Zygmunt Wojewoda, 3. chor. Kazimierz Obrzut, 4. chor. sztab. Eugeniusz Woźniak (1976–1979)

13 grudnia 1981 po wprowadzeniu stanu wojennego na terytorium w kraju, dowódca GB WOP wewnętrznym rozkazem w miejscu stacjonowania poszczególnych batalionów, utworzył tzw. „wysunięte stanowiska dowodzenia” (zalążek przyszłych batalionów granicznych), którym podporządkował strażnice znajdujące się na odcinkach dawnych batalionów granicznych. Brygada wykonywała zadania ochrony granicy i bezpieczeństwa państwa wynikające z dekretu o wprowadzeniu stanu wojennego[10].

 
Kadra bg WOP Prudnik, GPK Głuchołazy i strażnicy WOP Jasienica Górna, podczas uroczystej zbiórki z okazji Święta LWP (październik 1985)

Po kolejnej reorganizacji w 1984 sformowano ponownie batalion graniczny WOP w Prudniku[8], który rozwiązano 1 listopada 1989, w jego miejsce sformowana została Kompania Zabezpieczenia w Prudniku, a przeformowane strażnice weszły w podporządkowanie bezpośrednio pod GB WOP[e].

Straż Graniczna:

15 maja 1991 przestała istnieć Górnośląska Brygada WOP, 16 maja 1991 powstała Straż Graniczna[11], a w jej strukturze Śląski Oddział Straży Granicznej w Raciborzu, który przejął obiekty koszarowe i strażnice.

W ramach Śląskiego Oddziału SG zostały utworzone:

  • Samodzielna kompania odwodowa (sko) – w 1994 przeniesiona do Głubczyc.
  • Grupa Dochodzeniowo–Śledcza Wydziału Operacyjno–Śledczego – we wrześniu 1995 przeniesiona do strażnicy SG w Trzebinie.
  • Grupa Operacyjna Wydziału Ochrony Granicy Państwowej (WOGP) – we wrześniu 1995 przeniesiona do strażnicy SG w Trzebinie.
  • Oficer kierunkowy Sekcji Granicznej WOGP – we wrześniu 1995 przeniesiony do strażnicy SG w Trzebinie.
  • Grupa Techniki i Zabezpieczenia Wydziału Techniki i Zabezpieczenia (GTiZ) – do zabezpieczenia logistycznego sko i strażnic kierunku prudnicko–nyskiego. We wrześniu 1995 przeniesiona została do obiektów koszarowych Śląskiego OSG w Głubczycach.
    • Pluton zabezpieczenia (d-ca – st. chor. SG. Józef Mikler).

W połowie grudnia 1995 przekazano koszary gminie Prudnik, gdzie utworzono Szkolne Schronisko Młodzieżowe[12].

Struktura organizacyjna edytuj

  • dowództwo i pododdziały przysztabowe[13] – Prudnik

W 1954 batalionowi WOP Prudnik podlegały:

1 stycznia 1960 batalionowi WOP Prudnik podlegały:

 
Żołnierz podczas służby na centrali telefonicznej w sztabie batalionu (1972)

1 stycznia 1964 batalionowi WOP Prudnik podlegały:

 
Spotkanie z aktywem młodzieżowym. Od lewej: 2. kpt. Stefan Gacek, 4. mjr Bogdan Włostowski, 5. mjr Piotr Węglowski (1975)

Dowództwo batalionu 1976[f][15]:

  • dowódca batalionu – ppłk Piotr Węglowski
  • szef sztabu batalionu – mjr Stefan Gacek
  • zastępca dowódcy batalionu do spraw politycznych – mjr Bogdan Włostowski[16]
  • zastępca dowódcy batalionu do zwiadu – mjr Kazimierz Bednarczyk  
  • kwatermistrz – kpt./mjr Edward Stępień.
 
Kadra i żołnierze WOP (1970–1979)

W 1976 batalionowi WOP Prudnik podlegały[15]:

Dowództwo Ośrodka Szkolenia GB WOP[17]:

  • dowódca ośrodka – ppłk Piotr Węglowski
  • szef sztabu – kpt. Janusz Stanisławski
  • zastępca ośrodka do spraw politycznych – mjr Mirosław Kudasiewicz
  • kierownik grupy operacyjnej zwiadu – mjr Kazimierz Bednarczyk
  • kierownik grupy zabezpieczenia kwatermistrzowskiego – mjr Edward Stępień
  • kierownik grupy zabezpieczenia technicznego – por. Ryszard Kwaśny.

W kwietniu 1976 do 2. połowy 1984 Ośrodkowi Szkolenia Górnośląskiej Brygady WOP podlegały[17]:

  • 2 kompanie szkolne
  • pluton dowodzenia
  • grupa operacyjna zwiadu
  • grupa zabezpieczenia kwatermistrzowskiego
  • grupa zabezpieczenia technicznego.
 
D-ca bg WOP Prudnik ppłk Piotr Węglowski dekoruje wyróżnioną kadrę batalionu i strażnicy WOP Gierałcice, podczas uroczystej zbiórki z okazji Święta LWP na placu apelowym (październik 1985)

Dowództwo batalionu 2. połowa 1984[18]:

  • dowódca batalionu – ppłk Piotr Węglowski
  • szef sztabu batalionu – mjr Aleksander Klimas
  • zastępca dowódcy batalionu do spraw politycznych – por. Wojciech Wróbel
  • zastępca dowódcy batalionu do zwiadu – kpt. Lech Klimko
  • zastępca dowódcy batalionu do spraw technicznych i zaopatrzenia – mjr Edward Stępień
Przepustka na teren koszar bg GB WOP Prudnik
 
Awers (październik 1986)
 
Rewers (październik 1986)

W 2. połowa 1984 do października 1989 batalionowi WOP Prudnik podlegały[18]:

Dowództwo batalionu październik 1989:

  • dowódca batalionu – ppłk Aleksander Klimas[19]
  • szef sztabu batalionu – kpt. Józef Kulak[20]
  • zastępca dowódcy batalionu do spraw politycznych – kpt. Wojciech Wróbel  
  • zastępca dowódcy batalionu do spraw zwiadu – mjr Lech Klimko[21]
  • zastępca dowódcy batalionu do spraw technicznych i zaopatrzenia – mjr Waldemar Jakubek[21].

Żołnierze batalionu edytuj

Dowódcy batalionu edytuj

  • kpt. Franciszek Gajdemski (01.1951–02.1953)[9]
  • por./kpt. Antoni Porębski (02.1953–07.1956)[22]
  • kpt./mjr Bronisław Kuzio[23] (08.1956–09.1958)[24]
  • mjr/ppłk Jerzy Jakubiak (09.1958[25]–03.1963[24])
  • ppłk Ludwik Kukier (08.1963–jesień 1974[24])
  • mjr/ppłk Piotr Węglowski (jesień 1974–04.1976)[15]
  • ppłk Piotr Węglowski (04.1976–2. poł. 1984) → d-ca Ośrodka Szkolenia GB WOP)[26]
  • ppłk/płk Piotr Węglowski (2. poł. 1984–1987) → d-ca batalionu granicznego WOP Prudnik[18]  
  • mjr/ppłk Aleksander Klimas (wiosna 1987[27]–18.10.1989) → d-ca batalionu granicznego WOP Prudnik  .

Dowódca kompanii zabezpieczenia edytuj

Straż Graniczna:

Dowódcy samodzielnej kompanii odwodowej edytuj

  • kpt. dypl. SG Mirosław Brożko (16.05.1991–1992)[g]
  • kpt. SG Ryszard Grzybacz[h]
  • por. SG/kpt. SG Bogusław Kuliński (do 1994)[i].

Kierownik Grupy Techniki i Zabezpieczenia WTiZ edytuj

  • st. chor. sztab. SG Edward Kowalczyk – do rozformowania[j].

Kierownik GO-Ś edytuj

  • mjr SG Sergiusz Hadrych.

Oficer kierunkowy WOGP edytuj

  • por. SG/kpt. SG Włodzimierz Karsznia  .

Wydarzenia edytuj

  • 1951 – 12 marca doszło do dezercji sześciu żołnierzy, trzech z 223 strażnicy WOP Zwierzynie i trzech z 222a strażnicy WOP Pokrzywna oraz praczką, pod dowództwem i z inicjatywy sierż. Jana Kępy zastępcy dowódcy ds. specjalnych 222a strażnicy WOP Pokrzywna. Dezerterów ujęto na terytorium Czechosłowacji, a następnie skazano na kary więzienia, a sierż. Kępę na karę śmierci, którą wykonano w Areszcie Śledczym w Bytomiu[9][29].
  • 1956 – 2 maja dowództwo 4 Brygady WOP na odcinku 41 batalionu WOP Ustroń, zorganizowało pod namiotami, sezonową strażnicę WOP z kadry zawodowej i żołnierzy służby zasadniczej 45 batalionu WOP Prudnik (d-cą strażnicy był ppor. Edward Karpiuk), na płaskowyżu Soszów w celu zapobieżenia istniejącemu w tym rejonie przemytowi. Strażnica realizowała zadania pomiędzy szczytami Czantoria-Stożek, z bazą wyjściową w miejscowości Wisła. W czerwcu, w wyniku rykoszetu (teren górzysty, kamienie) po oddaniu serii strzałów ostrzegawczych z pistoletu maszynowego przez żołnierzy strażnicy, doszło do spowodowania zranienia w mosznę przemytnika, miejscowego górala[30].
  • 1956 – koniec czerwca, początek lipca w okresie tzw. „Wypadków poznańskich”, przy linii granicznej i w strefie działania, odnajdywano pakunki zawierające ulotki z tzw. „bibułą”, przytwierdzone do balonów leżących na ziemi[31]. W związku z masowością zjawiska, żołnierze otrzymali zezwolenie na użycie broni, celem zestrzelenia nisko przelatujących balonów (nawet jeśli znajdowały się na terytorium czechosłowackim, ale w zasięgu ognia – to samo czynili pogranicznicy czechosłowaccy)[32].
  • 1958 – maj, rozformowano Strażnicę WOP Jarnołtówek[6].
  • 1959/60 – dowództwo WOP udostępniło konie na potrzeby filmu Aleksandra Forda na podstawie powieści Henryka Sienkiewicza Krzyżacy. W filmie brali również udział konie z batalionu.
  • 1960 – żołnierze batalionu pomagali przy budowie nowego budynku szkoły podstawowej, pomnika 1000 lecia Państwa Polskiego w miejscowości Pomorzowiczki. Szkoła otrzymała imię Żołnierzy Górnośląskiej Brygady WOP[33].
  • 1968 – 25 sierpnia podczas operacji „Dunaj” do Krnova wkroczył 15 Pułk Wojsk Obrony Wewnętrznej z Prudnika, by nie dopuścić do działań tamtejszego dowództwa pułku. Pozytywną rolę w „rokowaniach” z dowództwem czechosłowackiej jednostki odegrał z-ca d-cy strażnicy WOP Pomorzowice por. Jan Wojtak. „Rokował” za pomocą słów i alkoholi, co miało wpływ na zachowanie czechosłowackich sztabowców. Ale mimo wszystko, czechosłowaccy pogranicznicy nabrali pewnego dystansu w stosunku do polskich WOP-istów. Dotychczasowe przyjazne stosunki i spotkania – oziębły. (W trakcie wydarzeń w Czechosłowacji 45 batalion WOP bezpośrednio nie uczestniczył. W drugiej dekadzie sierpnia na zwołanej odprawie d-ców strażnic, nakazano, by w kontaktach z pogranicznikami czechosłowackimi, prosić ich o niepodejmowanie nieodpowiedzialnych działań na ich pograniczu)[34].
  • 1972 – początek września, w czasie dojazdu samochodem służbowym Nysa szefa Wojskowej Administracji Koszar (WAK) z ekipą do wykonana prac remontowych w strażnicy WOP Konradów, w miejscowości Pokrzywna (rejon stacji PKP) doszło do potrącenia dziewczynki idącej z rodzicami, która niespodziewanie wtargnęła na drogę. Po przewiezieniu do szpitala w miejscowości Głuchołazy, dziecko zmarło[35].
  • 1973 – wrzesień, udający się na szkolenie w batalionie WOP, chroniąc się przed burzą pod rosnącym drzewem, śmiertelnie rażony został przez piorun podoficer zawodowy strażnicy WOP Pokrzywna plut. Piszewski w parku miejskim w Prudniku[36][37].
  • 1973 – wrzesień, w czasie powrotu podoficerów zawodowych do batalionu samochodem osobowo-terenowym GAZ-69 z tzw. współpracy z ludnością pogranicza w miejscowości Moszczanka (rejon wiaduktu kolejowego) doszło do kolizji z rowerzystą będącym pod wpływem alkoholu. W wyniku odniesionych obrażeń rowerzysta zmarł[36][37].
  • 1975 – została rozformowana strażnica WOP Jarnołtów, a odcinek granicy przejęły pod ochronę sąsiednie strażnice Gierałcice i Jasienica Górna[14].
  • 1976 – styczeń, żołnierze batalionu brali udział w zwalczaniu wyników huraganu, który przeszedł przez Prudnik oraz jego okolice[38].
  • 1976 – została rozformowana strażnica WOP Trzebina, a odcinek granicy przejęły pod ochronę sąsiednie strażnice Krzyżkowice i Pokrzywna[15].
  • 1977 – sierpień, żołnierze batalionu brali udział w zwalczaniu skutków powodzi, ewakuując min. Zakłady Przemysłu Bawełnianego „Frotex” oraz okoliczne wsie[38].
  • 13 grudnia 1981–22 lipca 1983 – (stan wojenny w Polsce), normę służby granicznej dla żołnierzy podwyższono z 8 do 12 godzin na dobę. Ścisłą kontrolą objęto całą strefę nadgraniczną, zamknięte zostały szlaki turystyczne. W stan gotowości były postawione pododdziały odwodowe[39].
  • 1985 – doszło do zaginięcia broni służbowej, pistoletu P-64 z szafy metalowej do przechowywania broni, znajdującej się na dyżurce oficera dyżurnego koszar. Broń nie została odnaleziona, a podoficer zawodowy, na którego służbie stwierdzono fakt braku broni, został skazany prawomocnym wyrokiem, na karę pozbawienia wolności.
  • 1989 – 1 listopada rozformowano dowództwo batalionu, a w jego miejsce sformowana została kompania zabezpieczenia[e] pod dowództwem kpt. Józefa Kulaka[28].

Upamiętnienie edytuj

Tablica pamiątkowa, poświęcona żołnierzom i pracownikom cywilnym byłych jednostek wojskowych stacjonujących w koszarach przy ul. Dąbrowskiego w Prudniku. Uroczystość odsłonięcia tablicy odbyła się o godz. 10.00 19 maja 2007. Inicjatorem przedsięwzięcia było Stowarzyszenie Integracji Rodzin Wojskowych Kadry Zawodowej byłego Garnizonu w Prudniku i Koło Miejsko-Gminne Związku Byłych Żołnierzy Zawodowych i Oficerów Rezerwy Wojska Polskiego w Prudniku[40].

  •  
    Kalendarium historii garnizonu prudnickiego (grudzień 2013)
  •  
    Tablica pamiątkowa (grudzień 2013)
  •  
    Tablica pamiątkowa i kalendarium garnizonu przy bramie wjazdowej, widok od ul. Dąbrowskiego (grudzień 2013)

Uwagi edytuj

  1. ↑ Kryptonim batalionu w latach 60. XX wieku.
  2. ↑ Kryptonim batalionu w latach 1972–1973.
  3. ↑ Kryptonim batalionu w latach 80. XX wieku.
  4. ↑ Zarządzenie Dowódcy Wojsk Wewnętrznych nr 013/WW z 16.06.1956 (Jackiewicz 1998 ↓, s. 152).
  5. ↑ a b Zarządzenie Dowódcy Wojsk Ochrony Pogranicza Nr 035/Org z dnia 31 lipca 1989 w sprawie zmian etatowych w jednostkach WOP. Na podstawie decyzji Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 23 maja 1989 r. akceptującej kierunki zmian w organizacji jednostek WOP, ujęte w planie restrukturyzacji Wojsk Ochrony Pogranicza oraz zarządzenia organizacyjnego nr 0219/Org. Dyrektora Biura Organizacyjno-Prawnego MSW z dnia 27 lipca 1989 r. Zarządzam: Dowódcy jednostek WOP w terminie do 31 października 1989 r. wprowadzą następujące zmiany organizacyjne na okres „W” i „P”: Dowódca Górnośląskiej Brygady WOP:
    • rozformuje – Batalion Graniczny Górnośląskiej Brygady WOP w Prudniku istniejący w według etatu nr 44/093 o stanie osobowym na okres „W” 554 żołnierzy i 8 pracowników cywilnych oraz na okres „P” 413 żołnierzy i 8 pracowników cywilnych z jednoczesnym:
  6. ↑ Przed przejściem na dwuszczeblowy system dowodzenia w kwietniu 1976.
  7. ↑ kpt. dypl. SG Mirosław Brożko ubył do GPK SG w Głuchołazach.
  8. ↑ kpt. SG Ryszard Grzybacz odszedł na emeryturę.
  9. ↑ kpt. SG Bogusław Kuliński wraz z sko został przeniesiony do Głubczyc.
  10. ↑ st. chor. sztab. SG Edward Kowalczyk odszedł na emeryturę.

Przypisy edytuj

  1. ↑ ASGran., sygn. 2825/1 ↓.
  2. ↑ Jackiewicz 1998 ↓, s. 143.
  3. ↑ Prochwicz 2011 ↓, s. 194.
  4. ↑ Zestawienie Numerów Historycznych Jednostek Wojskowych. jednostki-wojskowe.pl. [dostęp 2023-03-18].
  5. ↑ Prochwicz 2011 ↓, s. 217.
  6. ↑ a b c d e f g Gacek 2005 ↓, s. 10.
  7. ↑ Prochwicz 2011 ↓, s. 234.
  8. ↑ a b Jackiewicz 1998 ↓, s. 145.
  9. ↑ a b c Kudasiewicz 2005e ↓, s. 10.
  10. ↑ Żurawlow 2011 ↓, s. 41.
  11. ↑ Dz.U. z 2023 r. poz. 1080.
  12. ↑ Szkolne Schronisko Młodzieżowe „Dąbrówka”. (pol.).
  13. ↑ Gacek 2005 ↓, s. 11.
  14. ↑ a b Gacek 2005 ↓, s. 13.
  15. ↑ a b c d Gacek 2005 ↓, s. 16.
  16. ↑ Jerzy Jankowski: Ostatnie pożegnanie śp. ppłk. WOP w st. spocz. Bogdana Włostowskiego!. [w:] Związek Emerytów i Rencistów Straży Granicznej [on-line]. emeryci-sg.org.pl, 2019-08-16. [dostęp 2019-09-16]. (pol.).
  17. ↑ a b Gacek 2005 ↓, s. 17–18.
  18. ↑ a b c Gacek 2005 ↓, s. 21.
  19. ↑ Gacek 2005 ↓, s. 65.
  20. ↑ Gacek 2005 ↓, s. 69.
  21. ↑ a b Gacek 2005 ↓, s. 66.
  22. ↑ Kudasiewicz 2005b ↓, s. 10.
  23. ↑ Kudasiewicz 2005c ↓, s. 10.
  24. ↑ a b c Gacek 2005 ↓, s. 12.
  25. ↑ Kudasiewicz 2005d ↓, s. 10.
  26. ↑ Gacek 2005 ↓, s. 17.
  27. ↑ Kudasiewicz 2005f ↓, s. 10.
  28. ↑ a b Gacek 2005 ↓, s. 24.
  29. ↑ Gacek 2005 ↓, s. 40.
  30. ↑ Kudasiewicz 2004 ↓, s. 10.
  31. ↑ Robert Spałek: Agenci w balonach – mniej znany aspekt „wojny balonowej”. ipn.gov.pl. (pol.).
  32. ↑ Kudasiewicz 2003 ↓, s. 8.
  33. ↑ Gacek 2005 ↓, s. 36.
  34. ↑ Kasza (red.) 2020 ↓, s. 490.
  35. ↑ Kudasiewicz 2006 ↓, s. 10.
  36. ↑ a b Kudasiewicz 2005a ↓, s. 10.
  37. ↑ a b Gacek 2005 ↓, s. 42.
  38. ↑ a b Gacek 2005 ↓, s. 43.
  39. ↑ Żurawlow 2011 ↓, s. 37.
  40. ↑ Wystawa militariów w prudnickich koszarach: Prawie jak przed laty. [w:] Tygodnik Prudnicki [on-line]. tygodnikprudnicki.pl, 2011-06-08. [dostęp 2022-04-22]. (pol.).

Bibliografia edytuj

  • Stefan Gacek: Górnośląska Brygada WOP. Rys historyczny 1945–1991. Gliwice: Wydawnictwo Byłych Żołnierzy Zawodowych i Oficerów Rezerwy Wojska Polskiego, 2005.
  • Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza: (1945–1991) : krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
  • Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
  • Sławomir Żurawlow: Pododdziały Ochrony Pogranicza w Jaworzynce, Istebnej i Koniakowie – Rys historyczny 1922-2008. Gliwice: Gminny Ośrodek Kultury w Istebnej, 2011.
  • Ryszard Kasza (red.): Ulicami Prudnika : z historią i fotografią w tle. Przemysław Birna, Franciszek Dendewicz, Piotr Kulczyk. Prudnik: Powiat prudnicki ul. Kościuszki 76, 48-200 Prudnik, 2020. ISBN 978-83-954314-5-6.
  • Mirosław Kudasiewicz. Wspomnienia Weterana WOP (37) Sylwetki dowódców jedn. WOP – kpt. Antoni Porębski. „Tygodnik Prudnicki”. 14(749), s. 10, 2005-04-06. ISSN 1231-904X. 
  • Mirosław Kudasiewicz. Wspomnienia Weterana WOP (31) Feralny rok 1973. „Tygodnik Prudnicki”. 8(743), s. 10, 2005-02-23. ISSN 1231-904X. 
  • Mirosław Kudasiewicz. Wspomnienia Weterana WOP (32) Sylwetki dowódców jedn. WOP – ppłk Bronisław Kuzio. „Tygodnik Prudnicki”. 9(744), s. 10, 2005-03-02. ISSN 1231-904X. 
  • Mirosław Kudasiewicz. Wspomnienia Weterana WOP (49) Sylwetki dowódców jedn. WOP – ppłk Jerzy Jakubiak. „Tygodnik Prudnicki”. 27(762), s. 10, 2005-07-06. ISSN 1231-904X. 
  • Mirosław Kudasiewicz. Wspomnienia Weterana WOP (59) Mało znana i zapomniana 30. rocznica. „Tygodnik Prudnicki”. 37(772), s. 12, 2005-09-14. ISSN 1231-904X. 
  • Mirosław Kudasiewicz. Wspomnienia Weterana WOP (45) Sylwetki dowódców jedn. WOP – kpt. Franciszek Gajdemski. „Tygodnik Prudnicki”. 23(758), s. 10, 2005-06-08. ISSN 1231-904X. 
  • Mirosław Kudasiewicz. Wspomnienia Weterana WOP (34) Sylwetki dowódców jedn. WOP – ppłk Aleksander Klimas. „Tygodnik Prudnicki”. 11(746), s. 10, 2005-03-16. ISSN 1231-904X. 
  • Mirosław Kudasiewicz. Wspomnienia Weterana WOP (94) Parę słów o służbie samochodowej. „Tygodnik Prudnicki”. 21(807), s. 10, 2006-05-24. ISSN 1231-904X. 
  • Mirosław Kudasiewicz. Z archiwum odkrywcy – Balonowa propaganda. „Tygodnik Prudnicki”. 19(649), s. 8, 2003-05-07. ISSN 1231-904X. 
  • Mirosław Kudasiewicz. Wspomnienia Weterana WOP – Ale co na to powie moja stara. „Tygodnik Prudnicki”. 1(684), s. 10, 2004-01-07. ISSN 1231-904X. 
  • Archiwum Straży Granicznej, DWOP sygn. 2825/1. Rejestr główny jednostek WOP.

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=45_Batalion_WOP&oldid=73177764”