45 Pułk Piechoty Strzelców Kresowych
45 pułk piechoty Strzelców Kresowych (45 pp) – oddział piechoty Armii Polskiej we Francji i Wojska Polskiego II RP.
 Odznaka pamiątkowa 45 pp | |
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie | |
| Rozformowanie | |
| Nazwa wyróżniająca |
Strzelcy Kresowi |
| Tradycje | |
| Święto | |
| Nadanie sztandaru | |
| Rodowód |
3 pułk strzelców polskich |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
mjr armii franc. Till |
| Ostatni |
płk piech. Stanisław Hojnowski |
| Działania zbrojne | |
| wojna polsko-bolszewicka bitwa pod Napadówką bitwa pod Kurowicami (18 VIII 1920) kampania wrześniowa bitwa pod Piotrkowem (4–6 IX 1939) bitwa pod Tomaszowem M. (6 IX 1939) | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Rodzaj wojsk | |
| Podległość |
1 Dywizja Strzelców Polskich |
Formowanie i zmiany organizacyjne edytuj
Sformowany jako 3 pułk strzelców polskich (franc. 3e Régiment de Chasseurs Polonais) Armii Polskiej we Francji gen. Józefa Hallera. W 1919 w Wojsku Polskim przemianowany na 45 pułk strzelców Kresowych.
22 czerwca 1918 roku w okolicy Dienville pułk otrzymał chorągiew ufundowaną przez miasto Nancy, stolicę Lotaryngii oraz złożył przysięgę. 6 października 1918 roku na polach Haussonville pułk wziął udział w rewii 1 Dywizji Strzelców Polskich[2].
W połowie października 1918 roku 1 Dywizja Strzelców Polskich została włączona w skład X Korpusu francuskiej 7 Armii i objęła spokojny odcinek frontu „Saint Dié-Nord” w górach Wogezach. W nocy z 17 na 18 października 1918 roku pułk zluzował Amerykanów na dwukilometrowym pododcinku „Ravines”. 21 października 1918 roku 3. kompania odparła niemiecki wypad. W czasie walki zginął szeregowiec Jan Suchomski. 4 listopada pułk został zluzowany przez Francuzów i rozpoczął kilkudniowy marsz do Ramberville, gdzie miał wejść w skład francuskiej 8 Armii i wziąć udział w ofensywie na Metz i Strasburg. Zawieszenie broni podpisane 11 listopada 1918 roku wstrzymały ofensywę. W grudniu 1918 roku pułk powrócił w okolicę Bayon. 18 kwietnia 1919 roku pierwszy transport pułku wyjechał do Polski. 24 kwietnia 1919 roku pułk przybył do Kowla.
1 września 1919 roku rozpoczęła się reorganizacja jednostki, w ramach której oddział otrzymał nazwę „45 pułk piechoty Strzelców Kresowych” i został włączony w skład XXVI Brygady Piechoty. Zmieniono wówczas etat i system gospodarczy, a także „porzucono zbyt ciężkie dla polskich dróg francuskie wozy, wymieniono nieznoszące polskiego klimatu konie, częściowo zdemobilizowano starsze roczniki Amerykanów. Wszystko to wniosło czasowo pewną dezorganizację, osłabiało siłę materialną, tworzyło ferment. Wkrótce jednak silny organizm pułku opanował ten kryzys i pułk nadal przedstawiał nie mniej silną jednostkę bojową”[3].
W grudniu 1919 batalion zapasowy pułku stacjonował we Włodzimierzu Wołyńskim[4].
| Obsada personalna pułku w 1920[5] | |
|---|---|
| Stanowisko | Stopień, imię i nazwisko |
| Dowódca pułku | ppłk Michał Bajer |
| wz mjr Zygmunt Polak | |
| wz ppłk Wincenty Ruszkowski (X) | |
| Adiutant pułku | por. Sylwester Draczkowski |
| Oficer broni | ppor. Julian Makno |
| Oficer łączności | por. Władysław Czaban |
| Oficer gazowy | por. Stanisław Kuraszkiewicz |
| Oficer oświatowy | ppor. Stanisław Świątecki |
| Oficer informacyjny | por. Władysław Sobczyk |
| Lekarz pułku | kpt. lek. dr Paweł Frankenstein |
| kpt. lek. Józef Michalski | |
| Kapelan | ks. Władysław Pieniążek |
| Dowódca taborów | por. Stanisław Najdała |
| Dowódca I batalionu | kpt. Bolesław Grzebień |
| Adiutant batalionu | ppor. Antoni Opolski |
| Oficer prowiantowy | ppor. Jan Kostołowski |
| Lekarz | ppor. lek. Zygmunt Niepokój |
| Dowódca 1 kompanii | por. Antoni Mieczkowski |
| Dowódca plutonu? | por. Adam Dąbrowski (do 30 V) |
| Dowódca plutonu | por. Kalikst Piechowicz |
| Dowódca 2 kompanii | ppor. Józef Ciapka |
| Dowódca plutonu | por. Aleksander Świętorzecki |
| Dowódca 3 kompanii | ppor. Tomasz Fuczyła |
| Dowódca plutonu | ppor. Adam Malinowski |
| Dowódca 4 kompanii | por. Izydor Rozeman (do 18 VIII) |
| ppor. Franciszek Markulis | |
| Dowódca 1 kompanii km | por. Władysław Smakosz |
| Dowódca plutonu | ppor. Apolinary Pasternacki |
| Dowódca II batalionu | kpt. Wincenty Rusiecki |
| Adiutant | ppor. Stefan Turkowski |
| Oficer prowiantowy | ppor. Michał Kurs |
| Lekarz | por. lek. Michał Jossem |
| Dowódca 5 kompanii | por. Jan Kostrubala |
| Dowódca plutonu | por. Józef Perzan |
| Dowódca plutonu | ppor. Stanisław Pietrkiewicz |
| Dowódca 6 kompanii | por. Franciszek Nodzyński |
| Dowódca plutonu | por. Wacław Ciecierski |
| Dowódca plutonu | por. Władysław Rokicki |
| Dowódca plutonu | ppor. Leon Świacki |
| Dowódca 7 kompanii | por. Jan Pospula |
| Dowódca plutonu | ppor. Jan Chełmicki |
| Dowódca 8 kompanii | por. Aleksander Radziwanowicz |
| Dowódca plutonu | por. Czesław Sosnowski |
| Dowódca 2 kompanii km | por. Wacław Gemichow |
| Dowódca plutonu | por. Władysław Kaniewski |
| Dowódca plutonu | ppor. Michał Paluch |
| Dowódca III batalionu | kpt. Witold Sułkowski |
| kpt. Józef Rosiak | |
| Adiutant | ppor. Witold Bielowski |
| Oficer gazowy | ppor. Antoni Kościuk |
| Oficer kasowy | ppor. Józef Piec |
| Dowódca 9 kompanii | por. Wojciech Albrycht |
| Dowódca plutonu | por. Wojciech Stygor |
| Dowódca plutonu | ppor. Izydor Nowak |
| Dowódca 10 kompanii | por. Józef Tenerowicz |
| Dowódca plutonu | ppor. Stefan Borowski |
| Dowódca 11 kompanii | ppor. Edward Witkowski |
| Dowódca plutonu | ppor. Antoni Kościuk |
| Dowódca 12 kompanii | por. Konstanty Lubicz-Kosmiński |
| Dowódca plutonu | ppor. Izydor Seyłe |
| Dowódca 3 kompanii km | por. Stanisław Pułaski |
| Dowódca kompanii technicznej | por. Stanisław Kuraszkiewicz |
| Dowódca 4 kompanii km | ppor. Ludwik Graf |
| Oficer pułku | por. Jan Chodźko |
| Oficer pułku | por. Czesław Wisłocki |
| Oficer pułku | ppor. Franciszek Majewski |
| Lekarz (przydział nieustalony) | por. lek. dr Witold Gumiński |
Pułk w walce o granice edytuj
W trzeciej dekadzie maja 1920 45 pułk piechoty ppłk. Michała Bajera utworzył cztery „węzły obronne”: pod wsią Skitki, na południe od wsi Rossosza, na wschód od Napadówki oraz w Lipowcu. Na prawym skrzydle pułk współdziałał z oddziałami 18 Dywizji Piechoty rozmieszczonymi w Hordyjówce, a na lewym jego skrzydle rozwinął swoje punkty oporu 50 pułk piechoty[6]. Dowództwo pułku znajdowało się w Lipowcu[7]. 30 maja na lewym skrzydle pułku, ale jeszcze w rejonie odpowiedzialności sąsiedniego 50 pp, zauważono sowiecką kawalerię. Dowódca 45 pp ppłk Bajer postanowił skierować na Oczeretnię swój II batalion, wzmocniony 2 baterią 13 pułku artylerii polowej, z zadaniem opanowania miejscowości i ochrony swojego skrzydła. Tymczasem 50 pułk piechoty już poprzedniego dnia został rozbity pod Nowo-Żywotowem i Medówką, a w polskim froncie wytworzyła się siedemnastokilometrowa luka, w którą wchodziły oddziały 6 Dywizji Kawalerii z armii Siemiona Budionnego[8].
Sowieci napotkali jednak pod Pohrebyszczem silny opór grupy podpułkownika Arnolda Szyllinga; skierowali się na Napadówkę i Lipowiec[9]. Dowództwo 45 pp, nie znając sytuacji ogólnej, realizowało swój plan zaczepny[10]. Rano 31 maja, wzmocniony artylerią II batalionu kpt. Wincentego Rusieckiego, wyruszył z Napadówki na Oczeretnię. Po przejściu kilkuset metrów zauważono kolumny sowieckie. Towarzysząca batalionowi bateria zajęła natychmiast stanowiska u wylotu drogi z Napadówki na Oczeretnię i otworzyła ogień, a piechota ruszyła w tyralierach do ataku. Szarżowała też sowiecka kawaleria, ale jej pierwszy atak został powstrzymany ogniem artylerii i karabinów maszynowych. Przy drugim ataku czerwonoarmistom towarzyszyły, nieznane jeszcze żołnierzom 45 pp, taczanki oraz samochód pancerny. Dzięki skuteczności polskiej artylerii i ten atak odrzucono, a samochód pancerny został zdobyty przez polskich żołnierzy. W tym samym czasie kolumna sowieckiej jazdy, maszerując brzegiem Ulianówki, obeszła lewe skrzydło II batalionu i wdarła się do Napadówki. Kontratakowała kompania odwodowa batalionu i w walce wręcz wyparła przeciwnika z miejscowości. Kompanię wspierali taboryci i kanceliści sztabu pułku[11][12].
W tym czasie III/45 pp atakowany był w Lipowcu przez kilka szwadronów 6 DK, wzmocnionych samochodem pancernym. Sowiecka kawaleria w pierwszym impecie weszła do Lipowca, ale w walce w terenie zabudowanym poniosła duże straty i musiała wycofać się porzucając dwa ckm-y. Żołnierze 3 kompanii km zaatakowali i zdobyli samochód pancerny[13]. Kawaleria sowiecka ponowiła atak w szyku pieszym i ponownie została odrzucona[11]. Także III batalion 45 pp walczył z oddziałem sowieckiej 6 DK. Na tym kierunku czerwonoarmiści otrzymali wsparcie w postaci trzech pociągów pancernych, a polskiej artylerii w tym obszarze nie było. Mimo to III/45 pp z powodzeniem odpierał ponawiane ataki[14].
Walki na całym odcinku obrony 45 pułku piechoty trwały do godzin wieczornych. Około 18.00 oddziały 6 Dywizji Kawalerii rozpoczęły odwrót[14][15].
18 sierpnia 1920 XXVI Brygada Piechoty cofała się na Kurowice i Winniki. W awangardzie maszerował 45 pułk piechoty Strzelców Kresowych ppłk. Michała Bajera, wzmocniony 2 i 3 baterią 13 pułku artylerii polowej. Oddziały sowieckiej 6 Dywizji Kawalerii Iosifa Apanasienki prowadziły pościg równoległy. Walkę prowadziła artyleria i pododdziały ubezpieczeń bocznych obu stron. Przed południem 18 sierpnia oddziały 11 Dywizji Kawalerii wyprzedziły maszerującą polską piechotę, zajęły stanowiska na zachód od Kurowic i zagrodziły XXVI Brygadzie Piechoty drogę na Lwów[16][17].
II batalion 45 pułku piechoty kpt. Wincentego Rusieckiego po wyjściu z Kurowic został ostrzelany ogniem artylerii i broni maszynowej. Dowódca batalionu rozwinął swój pododdział i zepchnął nieprzyjaciela w kierunku na Mogiłę. Tutaj jednak został zatrzymany silnym ogniem karabinów maszynowych na taczankach. Tym samym zatrzymana została kolumna marszowa całego 45 pułku piechoty. Wówczas z kierunku północno-zachodniego Sowieci wyprowadzili natarcie[18]. Baterie 13 pułku artylerii polowej zajęły stanowiska po obu stronach drogi (bateria 13 pułku artylerii ciężkiej bezpośrednio na drodze) i przystąpiły do zwalczania sowieckiej broni maszynowej pod Mogiłą. Przeciwko atakującym kozakom płk Michał Bajer skierował I batalion kpt. Bronisława Grzebienia. Ten uszykował swój batalion w dwuszereg, a karabiny maszynowe rozmieścił na skrzydłach. Szarżującą sowiecką kawalerię dopuszczono na 600 m i rozpoczęto walkę ogniową[19]. Kawaleryjska szarża załamała się około 150 kroków od ugrupowania polskiej piechoty.
Kolejne szarże Sowieci wyprowadzili od zachodu i od północy. W odpowiedzi batalion rozwinął się wzdłuż drogi, ruszył do ataku i zepchnął przeciwnika na północny zachód. Atakujące polskie kompanie powstrzymał jednak ogień sowieckich baterii artylerii[18], a sowieckie dowództwo wprowadziło do walki świeże oddziały ze składu 6 Dywizji Kawalerii. Uderzyły one na czoło i skrzydła I i II batalionu 45 pułku piechoty. W niektórych miejscach pękła polska obrona, ale działania kompanii odwodowych w walce wręcz odtworzyły przedni skraj obrony. Po tej akcji przeciwnik zaczął wycofywać się na północny wschód. Pojedynek artyleryjski trwał jeszcze do godziny 22.00. Po północy oddziały XXVI Brygady Piechoty podjęły dalszy marsz odwrotowy w kierunku Lwowa[16][20].
Kawalerowie Virtuti Militari edytuj
| Żołnierze pułku odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari za walki 1919-1920[21][22] | ||
|---|---|---|
| ppłk Michał Bajer | plut. Józef Bajorek | sierż. Tomasz Borowicz |
| st. szer. Jan Brzuszkiewicz | plut. Jan Cenek | kpr. Józef Chachaj |
| por. Wacław Ciecierski | szer. Baltazar Czapla | por. Sylwester Drączkowski |
| ppor. Tymoteusz Fuczyła | szer. Jan Gromek | st. sierż. Szczepan Gruza |
| kpt. Bronisław Grzebień | sierż. Wacław Klemczak | sierż. Alojzy Kurtok |
| kpr. Edward Kuta | kpt. Konstanty Lubicz-Kośmiński[a] | kpr. Stefan Małoga |
| por. Antoni Mieczkowski | st. szer. Jan Mikuła | szer. Szczepan Mizio |
| sierż. Józef Nowak | szer. Kazimierz Nowak | płk Leon Pachucki |
| szer. Franciszek Panicz | plut. Józef Paprocki | por. Józef Perzan |
| por. Jan Pospuła | plut. Franciszek Ratajczak | kpt. Józef Rosiak |
| kpt. Wiktor Rusiecki | sierż. Paweł Rychlik | plut. Stefan Simiński |
| por. Wacław Smakosz | st. sierż. Paweł Stefaniak | plut. Damazy Święcicki |
| sierż. Antoni Szymański | por. Czesław Wisłocki | |
Pułk w okresie pokoju edytuj
W okresie międzywojennym 45 pułk piechoty stacjonował na terenie Okręgu Korpusu Nr II[23] w garnizonie Równe[24], a batalion zapasowy we Włodzimierzu Wołyńskim[23]. Wchodził w skład 13 Kresowej Dywizji Piechoty[1].
29 czerwca 1926 roku w katastrofie pod Powurskiem śmierć poniosło 3 oficerów i 38 szeregowców III batalionu, a kolejnych 44 żołnierzy zostało rannych.
Na podstawie rozkazu wykonawczego Ministerstwa Spraw Wojskowych do Departamentu Piechoty o wprowadzeniu organizacji piechoty na stopie pokojowej PS 10-50 z 1930 roku, w Wojsku Polskim wprowadzono trzy typy pułków piechoty. 45 pułk piechoty zaliczony został do typu III pułków piechoty o stanach zbliżonych do wojennych. Na czas wojny przewidywany był do działań osłonowych. Corocznie otrzymywał około 1010 rekrutów. Jego obsadę stanowiło 68 oficerów i 2200 podoficerów i żołnierzy[25].
| Obsada personalna i struktura organizacyjna w marcu 1939[26][a] | |
|---|---|
| Stanowisko | Stopień, imię i nazwisko |
| Dowództwo | |
| dowódca pułku | płk Stanisław Piotr Hojnowski |
| I zastępca dowódcy | ppłk Rudolf Ksieniewicz |
| adiutant | kpt. Bronisław Ciosański |
| starszy lekarz | mjr dr Erazm Władysław Chodorowski |
| młodszy lekarz | ppor. lek. Tadeusz Zdzisław Osiński |
| II zastępca dowódcy (kwatermistrz) | ppłk Zygmunt Kostkiewicz |
| oficer mobilizacyjny | kpt. Piotr Władysław Nowosielski |
| zastępca oficera mobilizacyjnego | kpt. adm. (picech.) Marceli Pabjan |
| oficer administracyjno-materiałowy | p.o. chor. Karol Michał Janusz |
| oficer gospodarczy | kpt. int. Władysław I Tomaszewski |
| oficer żywnościowy | por. adm. (piech.) Antoni Poczobut |
| oficer taborowy[b] | kpt. Eugeniusz Zarański |
| kapelmistrz | vacat |
| dowódca plutonu łączności | por. Józef Skup |
| dowódca plutonu pionierów | por. Kazimierz Jan Bieńkowski |
| dowódca plutonu artylerii piechoty | por. art. Jan Cieślak |
| dowódca plutonu ppanc. | por. Stanisław Skórka |
| dowódca oddziału zwiadu | ppor. Jan Antoni Kaczmarczyk |
| I batalion | |
| dowódca batalionu | mjr Franciszek Kasztelowicz |
| dowódca 1 kompanii | kpt. Jerzy Hieronim Koczay |
| dowódca plutonu | por. Edmund Stanisław Domaradzki |
| dowódca plutonu | chor. Marian Serafinowski |
| dowódca 2 kompanii | kpt. Kazimierz Sulatycki |
| dowódca plutonu | ppor. Mieczysław Jan Skólski |
| dowódca 3 kompanii | kpt. Stefan II Borowski |
| dowódca plutonu | por. Feliks Fręchowicz |
| dowódca plutonu | ppor. Stanisław Sztukowski |
| dowódca plutonu | chor. Michał Sochański |
| dowódca 1 kompanii km | kpt. Stefan Rudnicki |
| II batalion | |
| dowódca batalionu | mjr Stefan Jan Tomków |
| dowódca 4 kompanii | kpt. Stanisław Marchel |
| dowódca plutonu | por. Józef Jan Ożana |
| dowódca plutonu | ppor. Adam Szumielewski |
| dowódca 5 kompanii | kpt. Michał Jęglet |
| dowódca plutonu | ppor. Zbigniew Teofil Gnilka |
| dowódca 6 kompanii | kpt. Tadeusz Ludwik Heinrich |
| dowódca plutonu | ppor. Wilhelm Franciszek Sumara |
| dowódca 2 kompanii km | kpt. Józef II Rzeczkowski |
| dowódca plutonu | ppor. Stanisław Mańko |
| III batalion | |
| dowódca batalionu | mjr Ludwik Grynkiewicz-Sudnik |
| dowódca 7 kompanii | kpt. Tomasz Reutt |
| dowódca plutonu | por. Stanisław Dzik |
| dowódca plutonu | por. Bronisław Józef Krasnopolski |
| dowódca plutonu | por. Jan Połujański |
| dowódca 8 kompanii | kpt. Roman Krupiński |
| dowódca plutonu | por. Mirosław Zakrzewski |
| dowódca plutonu | ppor. Zdzisław Marian Świderski |
| dowódca 9 kompanii | kpt. Andrzej Biliński |
| dowódca plutonu | por. Józef Zygmunt Wyspiański |
| dowódca plutonu | ppor. Tadeusz Henryk Deiholos |
| dowódca plutonu | ppor. Tadeusz Julian Dzerowicz |
| dowódca 3 kompanii km | kpt. Antoni Gębski |
| dowódca plutonu | por. Stanisław Bielski |
| dowódca plutonu | ppor. Józef Zelniker |
| na kursie | ppor. Józef Karol Eugeniusz Tunikowski |
| odkomenderowany | kpt. Tomasz Srokowski |
| Dywizyjny Kurs Dla Podoficerów Nadterminowych 13 DP | |
| dowódca | kpt. kontr. Jerzy Mrelaszwili |
| dowódca plutonu | por. Aleksander Adam Kita |
| dowódca plutonu | ppor. Marcin Stachecki |
Pułk w kampanii wrześniowej edytuj
| Struktura organizacyjna i obsada personalna we wrześniu 1939[28] | |
|---|---|
| Stanowisko | Stopień, imię i nazwisko |
| Dowództwo | |
| dowódca pułku | płk piech. Stanisław Hojnowski do 6/7 IX (poległ w Tomaszowie Mazowieckim) |
| ppłk art. Klaudiusz Reder 7 IX -11 IX; 13 - 27 IX w 13 DP | |
| I adiutant | kpt. Józef Rzeczkowski |
| naczelny lekarz | por. rez. lek. dr Kazimierz Uszycki |
| kapelan | ks. kap. Janusz Iwanicki |
| I batalion | |
| dowódca I batalionu | mjr Franciszek Kasztelowicz |
| dowódca 1 kompanii strzeleckiej | kpt. Jerzy Hieronim Koczay |
| dowódca 2 kompanii strzeleckiej | kpt. Jerzy Sulatycki |
| dowódca 3 kompanii strzeleckiej | kpt Stefan Borowski |
| dowódca 1 kompanii cekaemów | por. Aleksander Kita |
| II batalion | |
| dowódca II batalionu | mjr Stefan Jan Tomków |
| dowódca 4 kompanii strzeleckiej | kpt. Stanisław Marchel |
| dowódca 5 kompanii strzeleckiej | kpt. Tadeusz Ludwik Heinrich |
| dowódca 6 kompanii strzeleckiej | kpt. Jerzy Merełneszwili |
| dowódca 2 kompanii cekaemów | kpt. Tomasz Srokowski |
| III batalion | |
| dowódca III batalionu | mjr Józef Pałac |
| dowódca 7 kompanii strzeleckiej | por. Bronisław Krasnopolski |
| dowódca 8 kompanii strzeleckiej | kpt. Andrzej Biliński |
| dowódca 9 kompanii strzeleckiej | kpt. Eugeniusz Zarański |
| dowódca 3 kompanii cekaemów | kpt. Antoni Gębski |
| Pododdziały specjalne | |
| dowódca kompanii przeciwpancernej | ppor. Zygmunt Gorgol |
| dowódca plutonu artylerii piechoty | por. Jan Cieślak |
| dowódca kompanii zwiadowców | por. Jan Krawczyń |
| dowódca plutonu pionierów | NN |
| dowódca plutonu przeciwgazowego | NN |
Symbole pułkowe edytuj
Sztandar edytuj
Stary, nietypowy sztandar pułk otrzymał w 1918 roku. W 1931 roku pułk otrzymał sztandar typowy ufundowany przez społeczeństwo Paryża. Wręczył go pułkowi w Równem gen. Jan Romer[29]. Sztandary zostały w 1939 roku spalone. W 1966 roku do Muzeum Wojska Polskiego trafiło kilka gwoździ ze sztandaru[30]
Odznaka pamiątkowa edytuj
9 stycznia 1931 roku kierownik Ministerstwa Spraw Wojskowych, generał dywizji Daniel Konarzewski zatwierdził wzór i regulamin odznaki pamiątkowej 45 Pułk Piechoty Strzelców Kresowych[31]. Odznaka ma kształt srebrnego krzyża nawiązującego do herbu Wołynia, z ramionami pokrytymi błękitną emalią. Na krzyż nałożono tarczę rycerską z pionową wstęgą o barwach narodowych, na której wpisano numer i inicjały 45 PSK. Z lewej strony miniatura emblematu Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół", z prawej miniatura oznaki rozpoznawczej noszonej przez 3 Pułk Strzelców Polskich we Francji (cyfra 3 nad trąbką strzelecką). Na szczyt tarczy nałożony srebrny orzeł państwowy wz. 1927. Oficerska - trzyczęściowa, wykonana w srebrze, emaliowana, łączona pięcioma nitami. Wymiary: 40x32 mm. Wykonanie: Wiktor Gontarczyk - Warszawa[24].
Strzelcy kresowi edytuj
- mjr armii franc. Stanisław Till (II - 2 III 1918)
- płk Leon Pachucki (od 26 III 1918 - 29 VI 1919)
- płk Michał Bajer (20 VI 1919 - 1 IX 1921)
- mjr Zygmunt Polak p.o. (1 IX - 15 X 1921)
- ppłk / płk piech. Kazimierz Rybicki (15 X 1921 - 6/9 VII 1929[34])
- ppłk / płk dypl. piech. Bronisław Prugar-Ketling (6/10 VII 1929 - 1/27 X 1935 → szef Dep. Piech. MSWojsk.)
- ppłk dypl. piech. Marian Morawski (p.o. 27 X - 9 XII 1935)
- ppłk/płk piech. Stanisław Piotr Hojnowski (1 X / 9 XII 1935 - 6/7 IX 1939)[35]
- Zastępcy dowódcy pułku[d]
- ppłk piech. Edward Dojan-Surówka (VII 1922 - VIII 1926)
- ppłk piech. Ludwik Franciszek Maciejowski (do 12 III 1929 → dowódca 25 pp)
- ppłk piech. Wiktor Eichler (IV 1929[e] – IV 1934 → dowódca 32 pp[37])
- ppłk dypl. piech. Marian Morawski (od IX 1934)
- ppłk piech. Rudolf Ksieniewicz (11 IV 1938 - 1939)
- II zastępca (Kwatermistrz)
- mjr / ppłk piech. Zygmunt Kostkiewicz (III 1932 – 1939)
Żołnierze 45 pułku piechoty – ofiary zbrodni katyńskiej edytuj
Biogramy zamordowanych oficerów znajdują się na stronie internetowej Muzeum Katyńskiego[38]
| Nazwisko i imię | stopień | zawód | miejsce pracy przed mobilizacją | zamordowany |
|---|---|---|---|---|
| Bauer Ludwik Paweł | ppor. rez. | Katyń | ||
| Bieńkowski Kazimierz[39] | porucznik | żołnierz zawodowy | dowódca plutonu pionierów 45 pp | Katyń |
| Błoński Stanisław | ppor. rez. | nauczyciel | Katyń | |
| Bochniak Franciszek | ppor. rez. | urzędnik | Bank Polski w Warszawie | Katyń |
| Brudziński Jerzy Jan | ppor. rez. | nauczyciel | szkoła w Lublinie | Katyń |
| Chmieliński Witold[40] | chorąży | żołnierz zawodowy | Katyń | |
| Ciosański Bronisław[41] | kapitan | żołnierz zawodowy | adiutant 45 pp | Katyń |
| Gajewski Jan Radomir | ppor. rez. | inżynier mechanik | GISZ | Katyń |
| Głodek Jakub | ppor. rez. | nauczyciel | szkoła w Równem | Katyń |
| Korzeniowski Izydor | ppor. rez. | nauczyciel | szkoła w Moszczenicy | Katyń |
| Kostkiewicz Wincenty | ppor. rez. | nauczyciel | szkoła w Miłostowie | Katyń |
| Kostkiewicz Zygmunt | ppłk | żołnierz zawodowy | kwatermistrz 45 pp | Katyń |
| Kukiołka Józef Leon | por. rez. | Katyń | ||
| Kussyk Feliks | ppor. rez. | nauczyciel | szkoła w Bercznem | Katyń |
| Maliszewski Bolesław | ppor. rez. | farmaceuta, mgr | pracował w Białej Podlaskiej? | Katyń |
| Matkowski Kamil | kapitan | żołnierz zawodowy | kmdt PW Równe (45 pp) | Katyń |
| Olszewski Damazy | ppor. rez. | nauczyciel | Katyń | |
| Pospieszałowski Wiktor | ppor. rez. | inżynier | Katyń | |
| Skup Józef[42] | porucznik | żołnierz zawodowy | dowódca plutonu łączności 45 pp | Katyń |
| Staliszewski Jan | por. rez. | nauczyciel | szkoła w Turce | Katyń |
| Szymański Józef | ppor. rez. | nauczyciel | Katyń | |
| Świerk Józef | ppor. rez. | nauczyciel | szkoła we Włodzimierzu Woł. | Katyń |
| Tomaszewski Tadeusz | ppor. rez. | technik meliorant | Katyń | |
| Wierzyński Stefan | ppor. rez. | prawnik | Bank Gosp. Kraj. w Równem | Katyń |
| Wujastyk Jan | ppor. rez. | prawnik | majątek Józefin | Katyń |
| Zieliński Stanisław | ppor. rez. | rolnik | osadnik wojskowy | Katyń |
| Żarczyński Jan | ppor. rez | technik rolnictwa | leśniczówka Nujno | Katyń |
| Gniłka Zbigniew[43] | podporucznik | żołnierz zawodowy | dowódca plutonu 5/45 pp | Charków |
| Jałowy Tadeusz | ppor. rez. | Charków | ||
| Kwiatkowski Stefan | kpt. rez. | prawnik | Bank KKO we Lwowie | Charków |
| Lebenbaum Dawid | ppor. rez. | absolwent WSH | Charków | |
| Matejec Adam Paweł | ppor. rez. | prawnik, mgr | Charków | |
| Melnarowicz Tadeusz | ppor. rez. | Charków | ||
| Miziniak Kazimierz | ppor. rez. | Charków | ||
| Oczko Jan | ppor. rez. | deometra | pracował w Dubnie | Charków |
| Popławski Zenon | ppor. rez. | urzędnik | Urząd Skarbowy w Krzemieńcu | Charków |
| Świdrygiełło-Świderski | por. rez. | ziemianin | wł. maj. Barysz | Charków |
| Wójcik Marian | por. rez. | nauczyciel | gimnazjum | Charków |
| Dobrzycki Stanisław | ppor. rez. | urzędnik | radny miejski w Sarnach | ULK |
| Ksieniewicz Rudolf | podpułkownik | żołnierz zawodowy | I zastępca dowódcy 45 pp | ULK |
| Wyspiański Józef | porucznik | żołnierz zawodowy | dowódca plutonu 9/45 pp | ULK |
Uwagi edytuj
- ↑ Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[27].
- ↑ Oficer taborowy był jednocześnie dowódcą kompanii gospodarczej.
- ↑ Dowódca pułku kierował osobiście szkoleniem oficerów i był odpowiedzialny za gotowość bojową, całokształt wyszkolenia, służbę gospodarczą i wewnętrzną pułku[33].
- ↑ 13 czerwca 1922 roku Minister Spraw Wojskowych zniósł dotychczasowe stanowisko referenta wyszkolenia pułku piechoty i ustanowił etatowe stanowisko zastępcy dowódcy pułku zaszeregowanego do stopnia podpułkownika, wyznaczanego przez Ministra Spraw Wojskowych. Zakres działania zastępcy dowódcy określał dowódca pułku, przed którym był on całkowicie odpowiedzialny[36]. W 1938 roku zmieniona została nazwa stanowiska na „I zastępca dowódcy”. W organizacji wojennej pułku nie było stanowiska zastępcy dowódcy.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 27 kwietnia 1929 roku, s. 118 zatwierdzony na stanowisku zastępcy dowódcy pułku
Przypisy edytuj
- ↑ a b Satora 1990 ↓, s. 96.
- ↑ Dąbrowski 1928 ↓, s. 9-10.
- ↑ Dąbrowski 1928 ↓, s. 14.
- ↑ Odziemkowski 2010 ↓, s. 226.
- ↑ Tuliński 2020 ↓, s. 919.
- ↑ Odziemkowski 1998 ↓, s. 104.
- ↑ Dąbrowski 1928 ↓, s. 19.
- ↑ Wyszczelski 2009 ↓, s. 134.
- ↑ Dąbrowski 1928 ↓, s. 20.
- ↑ Wysocki (red.) 2005 ↓, s. 257.
- ↑ a b Odziemkowski 2004 ↓, s. 276.
- ↑ Biernacki 1924 ↓, s. 50.
- ↑ Dąbrowski 1928 ↓, s. 21.
- ↑ a b Wysocki (red.) 2005 ↓, s. 258.
- ↑ Biernacki 1924 ↓, s. 51.
- ↑ a b Odziemkowski 2004 ↓, s. 217.
- ↑ Dąbrowski 1928 ↓, s. 25.
- ↑ a b Wysocki (red.) 2005 ↓, s. 201.
- ↑ Odziemkowski 1998 ↓, s. 84.
- ↑ Dąbrowski 1928 ↓, s. 26.
- ↑ Dąbrowski 1928 ↓, s. 33.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 16 z 23 kwietnia 1921 roku, s. 812.
- ↑ a b Almanach Oficerski 1923/24 ↓, s. 51.
- ↑ a b Sawicki i Wielechowski 2007 ↓, s. 87.
- ↑ Jagiełło 2007 ↓, s. 63-65.
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 602-603 i 676.
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VI.
- ↑ Bieliński 2017 ↓, s. 91.
- ↑ Satora 1990 ↓, s. 96-97.
- ↑ Satora 1990 ↓, s. 97.
- ↑ Dziennik Rozkazów Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 1 z 9 stycznia 1931 roku, poz. 2.
- ↑ Prugar-Ketling (red.) 1992 ↓, metryka.
- ↑ Almanach 1923 ↓, s. 49.
- ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 11 z 6 lipca 1929 roku, s. 190.
- ↑ Witold Jarno. 45. Pułk Strzelców Kresowych w obronie Tomaszowa Mazowieckiego we wrześniu 1939 r. „Przegląd Nauk Historycznych”. 2, s. 127-128, 2012.
- ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 24 z 13 czerwca 1922 roku, poz. 357.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 7 czerwca 1934 roku, s. 153.
- ↑ Księgi Cmentarne – biogramy oficerów.
- ↑ Księgi Cmentarne – wpis 203.
- ↑ Księgi Cmentarne – wpis 431.
- ↑ Księgi Cmentarne – wpis 502.
- ↑ Księgi Cmentarne – wpis 3380.
- ↑ Księgi Cmentarne – wpis 5220.
Bibliografia edytuj
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
- Piotr Bieliński: Wielka księga piechoty polskiej 1918–1939. 13 Dywizja Piechoty Legionów. Warszawa: Edipresse Polska SA, 2017. ISBN 978-83-7945-605-5.
- Mieczysław Biernacki: Działania Armji Konnej Budiennego w kampanji polsko-rosyjskiej 1920 r. 26 V-20 VI 1920. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1924.
- Karol Firich, Stanisław Krzysik, Tadeusz Kutrzeba, Stanisław Müller, Józef Wiatr: Almanach oficerski na rok 1923/24 zeszyt 2, dział III. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1923.
- Piotr Bieliński, 45 pułk strzelców Kresowych, Oficyna Wydawnicza "Ajaks", Warszawa 2010.
- Jerzy Dąbrowski: Zarys historji wojennej 45-go Pułku Piechoty Strzelców Kresowych. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1928, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Zdzisław Jagiełło: Piechota Wojska Polskiego 1918-1939. Warszawa: Bellona, 2007. ISBN 978-83-11-10206-4.
- Janusz Odziemkowski: Piechota polska w wojnie z Rosją bolszewicką 1919-1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adam”, 2010. ISBN 978-83-7072-650-8.
- Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko – rosyjskiej 1919 – 1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
- Janusz Odziemkowski: Leksykon bitew polskich 1914 – 1920. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1998. ISBN 83-85621-46-6.
- Bronisław Prugar-Ketling (red.): Księga chwały piechoty. Warszawa: Departament Piechoty MSWojsk., Warszawa 1937–1939. Reprint: Wydawnictwo Bellona, 1992.
- Kazimierz Satora: Opowieści wrześniowych sztandarów. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1990. ISBN 83-211-1104-1.
- Zdzisław Sawicki, Adam Wielechowski: Odznaki Wojska Polskiego 1918-1945: Katalog Zbioru Falerystycznego: Wojsko Polskie 1918-1939: Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie. Warszawa: Pantera Books, 2007. ISBN 978-83-204-3299-2.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
- Arkadiusz Tuliński: 6 Armia Wojska Polskiego w wojnie polsko-bolszewickiej w 1920 r. T. 1 i 2. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2020. ISBN 978-83-8229-062-2.
- Wiesław Wysocki (red.): Szlakiem oręża polskiego; vademecum miejsc walk i budowli obronnych. T. 2: Poza granicami współczesnej Polski. Warszawa: Wydawnictwo „Gamb”, 2005. ISBN 83-7399-050-X.
- Lech Wyszczelski: Kampania ukraińska 1920 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2009. ISBN 978-83-7543-066-0.