Wikipedia

4 Brygada Ochrony Pogranicza (WOP)

4 Brygada Ochrony Pogranicza – zlikwidowana brygada w strukturze organizacyjnej Wojsk Ochrony Pogranicza pełniąca służbę graniczną na granicy morskiej.

4 Brygada Ochrony Pogranicza
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

1948

Rozformowanie

1 stycznia 1951

Tradycje
Nadanie sztandaru

27 czerwca 1948

Rodowód

12 Gdański Oddział WOP

Kontynuacja

16 Brygada WOP
Kaszubska Brygada WOP
Morski OSG
i W-M OSG

Organizacja
Numer

JW 5034[1]

Dyslokacja

Gdańsk

Formacja

Wojska Ochrony Pogranicza

Podległość

Główny Inspektorat OP
Dowództwo WOP

Skład

patrz: brygada OP

Formowanie i zmiany organizacyjne edytuj

4 Brygada Ochrony Pogranicza JW 5034 (Zarządzenie SzSG Nr 0153/Org. z 21 września 1946)[2] została sformowana w 1948 na bazie 12 Gdańskiego Oddziału WOP, na podstawie rozkazu MON nr 055/org. z 20 marca 1948. Brygada posiadała trzy bataliony, a stan etatowy wynosił 1428 żołnierzy i 12 pracowników cywilnych[3]. Podporządkowana została Głównemu Inspektoratowi Ochrony Pogranicza. Zaopatrzenie nadal realizowane było przez kwatermistrzostwo okręgu wojskowego[4]. Rozkazem Ministra Obrony Narodowej nr 205/Org. z 4 grudnia 1948, z dniem 1 stycznia 1949 Wojska Ochrony Pogranicza podporządkowano Ministerstwu Bezpieczeństwa Publicznego[5]. Zaopatrzenie brygady przejęła Komenda Wojewódzka MO[4].

Sztab brygady stacjonował w Gdańsku ul. Niedziałkowskiego 11[6].

Aby nadać ochronie granic większą rangę, podkreślano wojskowy charakter formacji, 1 stycznia 1950 powrócono w nazwach jednostek do wcześniejszego określania: „Wojska Ochrony Pogranicza”[7]. 1 stycznia 1951 weszła w życie nowa numeracja batalionów i brygad Wojsk Ochrony Pogranicza[8]. Na bazie 4 Brygady Ochrony Pogranicza powstała 16 Brygada WOP.

Osobny artykuł: Brygady ochrony pogranicza.

Ochrona granicy edytuj

Główny wysiłek w ochronie granicy morskiej ukierunkowano na obserwację. Zorganizowano sieć otwartych i zamaskowanych punktów obserwacyjnych. Nawiązano współ­pracę z punktami obserwacyjnymi Marynarki Wojennej, a w strażnicach nadmorskich wprowadzono patrol pogotowia. W nocy stosowano podsłuchy, patrole i zasadzki. W portach i przystaniach rybackich zorganizowano stałe posterunki do kontroli ruchu rybackiego. W głąb strefy nadgranicznej wysyłano 2 – 3 razy w tygodniu patrole żołnierzy WOP[9].

Struktura organizacyjna edytuj

W 1948[6]:

Etat brygady przewidywał: 3 bataliony, 1428 wojskowych i 12 pracowników cywilnych[10].

Na terenie odpowiedzialności brygady funkcjonowało trzy GPK[11]:

Sztandar brygady edytuj

Aktu wręczenia sztandaru dokonano w Lęborku 27 czerwca 1948. W uroczystości wziął udział gen. bryg. W. Szlejer, wojewoda gdański Stanisław Zrałek, główny inspektor Ochrony Pogranicza płk Roman Garbowski, przewodniczący WRN w Gdańsku Duda-Dziewierz i starosta powiatu Lębork Tadeusz Trapszo[12].

Na lewej stronie płata sztandaru w lewym górnym rogu ułożone są w szachownicę herby Gdańska i Gdyni, w prawym górnym rogu - herb Sopotu, w lewym dolnym rogu – herb Wejherowa, a w prawym dolnym ułożono w szachownicę herby Elbląga i Lęborka. W drzewce wbito 19 gwoździ[12].

Dowódcy brygady edytuj

  • ppłk Józef Hajdukiewicz
  • ppłk Władysław Bąk.

Przekształcenia edytuj

4 Oddział Morski Ochrony Pogranicza → 12 Gdański Oddział WOP → 4 Brygada Ochrony Pogranicza → 16 Brygada WOP → 16 Kaszubska Brygada WOP → Kaszubska Brygada WOP → Morski i Mazursko Warmiński Oddział SG

Przypisy edytuj

  1. ↑ ASGran., sygn. 2825/1 ↓.
  2. ↑ Zestawienie numerów historycznych jednostek wojskowych. jednostki-wojskowe.pl. [dostęp 2023-03-18]. (pol.).
  3. ↑ Dominiczak 1971 ↓, s. 132.
  4. ↑ a b Jackiewicz 1998 ↓, s. 12–14.
  5. ↑ Dominiczak 1985 ↓, s. 65–69.
  6. ↑ a b Jackiewicz 1998 ↓, s. 75.
  7. ↑ Goryński 2011 ↓, s. 73.
  8. ↑ Prochwicz 2011 ↓, s. 194.
  9. ↑ Bieniecki 2005 ↓, s. 48.
  10. ↑ Dominiczak 1985 ↓, s. 66.
  11. ↑ Wykaz dyslokacyjny pododdziałów WOP ↓, s. 7.
  12. ↑ a b Niedziela (red.) 1995 ↓, s. 16.

Bibliografia edytuj

  • Ireneusz Bieniecki. Kaszubska Brygada Wojsk Ochrony Pogranicza w ochronie granicy morskiej na wybrzeżu gdańskim w latach 1945 – 1991 (powstanie, zmiany organizacyjne i metody pełnienia służby). „Biuletyn Centralnego Ośrodka Straży Granicznej”. 1/05, 2005. Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej. ISSN 1429-2505. 
  • Henryk Dominiczak: Wojska Ochrony Pogranicza w latach 1845-1948. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1971.
  • Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945-1985. Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985.
  • Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza (1945-1991). Krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
  • Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945-1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
  • Tadeusz Niedziela (red.): Wojska Ochrony Pogranicza w pięćdziesiątą rocznice objęcia służby w ochronie granicy Polski 1945-1995. Jednodniówka Związku Byłych Żołnierzy Zawodowych Środowiska WOP. 1995.
  • Grzegorz Goryński. Wojska Ochrony Pogranicza w latach 1945 – 1965. Próba oceny – cz. I. „Biuletyn Centralnego Ośrodka Straży Granicznej”. 1/11, 2011. Koszalin: Centralny Ośrodek Straży Granicznej. ISSN 1429-2505. 
  • Archiwum Straży Granicznej, DWOP sygn.2825/1. Rejestr główny jednostek WOP.
  • ASGr.Historia Kaszubskiej Brygady Wojsk Ochrony Pogranicza. Gdańsk 1965.
  • Wykaz dyslokacyjny pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza w latach 1948−1956, Szczecin, Archiwum Straży Granicznej.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=4_Brygada_Ochrony_Pogranicza_(WOP)&oldid=72755636”