4 Dywizja Pancerna (III Rzesza)
4 Dywizja Pancerna (niem. 4. Panzer-Division) – niemiecka dywizja pancerna z okresu II wojny światowej
| ||
| Historia | ||
| Państwo |  III Rzesza
| |
| Sformowanie | 1938 | |
| Rozformowanie | 1945 | |
| Dowódcy | ||
| Pierwszy | gen. por/gen. mjr. Georg-Hans Reinhardt | |
| Ostatni | płk. Ernst Hoffmann | |
| Działania zbrojne | ||
| II wojna światowa | ||
| Organizacja | ||
| Rodzaj sił zbrojnych | wojska lądowe | |
| Rodzaj wojsk | wojska pancerne | |
| Skład | patrz tekst | |
Spis treści
HistoriaEdytuj
Dywizja została sformowana na podstawie rozkazu z 10 października 1938 w Würzburgu, w koszarach przeniesionej do Wiednia 2 Dywizji Pancernej.
W 1939 roku wzięła udział w kampanii wrześniowej w składzie XVI Korpusu 10 Armii, w trakcie walk brała udział w bitwie pod Mokrą, gdzie starła się w dniach od 1 do 2 września z oddziałami Wołyńskiej Brygady Kawalerii. Od 4 września szturmowała pozycje obronne 2 PPLeg. w Górach Borowskich, a 6 września atakowała pozycje 13 DP pod Tomaszowem Mazowieckim i po przełamaniu obrony polskiej ruszyła w stronę Warszawy. 8 września przeprowadziła pierwszy, nieudany szturm na miasto. Wycofana następnie na zachód, wzięła udział w niemieckim kontrataku podczas bitwy nad Bzurą. Żołnierzom tej formacji przypisuje się dokonanie zbrodni wojennej w Śladowie 18 września 1939, gdzie zastrzelili i utopili w Wiśle około 300 ludzi[1].
W okresie 1-25 września 1939 r. 4.DPanc poniosła największe (obok 1 Dywizji Lekkiej) straty spośród niemieckich dywizji – 94 czołgi utracone, uszkodzone lub zepsute (46 czołgów PzKpfw I, 33 PzKpfw II, 6 PzKpfw IV i 9 czołgów dowodzenia), lecz straty bezpowrotne były niższe[2].
W grudniu 1939 roku została włączona w skład 6 Armii i przeniesiona na Zachód. W składzie tej armii wzięła udział w walkach w trakcie kampanii francuskiej, walcząc na terenie Flandrii. Po zakończeniu walk stacjonowała we Francji do grudnia 1940 roku. W tym czasie przeszła reorganizację, a z jej składu wyłączono 36 pułk pancerny, z którego później utworzono 14 Dywizję Pancerną.
W 1941 roku przeniesiona została do Prus Wschodnich i włączona w skład 2 Grupy Pancernej Grupy Armii Środek. W składzie tej armii dywizja (posiadająca 22 czerwca 1941 169 czołgów) walczy na froncie wschodnim. Na przełomie 1941 – 1942 roku bierze udział w walkach pod Moskwą. W lipcu 1943 roku uczestniczy w bitwie na Łuku Kurskim, a następnie pod Homlem.
W sierpniu 1944 zostaje przerzucona na Łotwę i włączona w skład Grupy Armii Północ. W walkach na terenie Łotwy bierze udział do stycznia 1945 roku, kiedy to zostaje przerzucona na Pomorze i włączona w skład Grupy Armii Wisła.
W styczniu 1945 roku koncentruje się w okolicach Grudziądza, a następnie cofa się w walkach w rejon Gdańska, gdzie jej resztki kapitulują dopiero w dniu 9 maja 1945 roku przed Armią Czerwoną.
DowódcyEdytuj
- gen. por/gen. mjr Georg-Hans Reinhardt (1938 – 1940)
- gen. mjr Ludwig Ritter von Radlmeier (1940)
- płk Johann Joachim Stever (1940)
- gen. por. Hans Freiherr von Boineburg-Lengsfeld (1940)
- gen. mjr Willibald Freiherr von Langermann und Erlencamp (1940 – 1941)
- gen. por. Dietrich von Saucken (1941 – 1942)
- płk/gen. mjr Heinrich Eberbach (1942)
- gen. por. Dietrich von Saucken (1942 – 1944)
- płk Clemens Betzel (1944 – 1945)
- płk Ernst Hoffmann (1945)
SkładEdytuj
1939Edytuj
- 5 Brygada Pancerna (5.Panzer-Brigade)
- 35 pułk pancerny (Panzer-Regiment 35)
- 36 pułk pancerny (Panzer-Regiment 36)
- 4 Brygada Strzelców (4.Schützen-Brigade)
- 12 pułk strzelców (Schützen-Regiment 12)
- 4 batalion motocyklowy (Kradschützen-Abteilung 4)
- 103 pułk artylerii (Artillerie-Regiment 103)
- 7 batalion rozpoznawczy (Aufklärungs-Abteilung 7)
- 49 batalion przeciwpancerny (Panzerabwehr-Bataillon 49)
- 79 batalion pionierów (Pionier-Bataillon 79)
- 79 kompania łączności (Nachrichten-Abteilung 79)
1 września 1939 r. dywizja posiadała sprzęt pancerny:
- 35 pułk pancerny: 99 PzKpfw I, 64 PzKpfw II, 6 PzKpfw IV, 8 czołgów dowodzenia
- 36 pułk pancerny: 84 PzKpfw I, 66 PzKpfw II, 6 PzKpfw IV, 8 czołgów dowodzenia[3].
10 maja 1940 r. dywizja posiadała sprzęt pancerny:
- 35 pułk pancerny: 69 PzKpfw I, 50 PzKpfw II, 20 PzKpfw III, 12 PzKpfw IV, 5 czołgów dowodzenia
- 36 pułk pancerny: 66 PzKpfw I, 55 PzKpfw II, 20 PzKpfw III, 12 PzKpfw IV, 5 czołgów dowodzenia[4].
22 czerwca 1941 r. dywizja posiadała sprzęt pancerny:
- 35 pułk pancerny: 44 PzKpfw II, 31 PzKpfw III z działem 3,7cm, 74 PzKpfw III z działem 5 cm, 20 PzKpfw IV, 8 czołgów dowodzenia[5].
1943Edytuj
- 35 pułk pancerny (Panzer-Regiment 35)
- 12 pułk grenadierów pancernych (Panzergrenadier-Regiment 12)
- 33 pułk grenadierów pancernych (Panzergrenadier-Regiment 33)
- 103 pułk artylerii (103.Artillerie-Regiment)
- 49 dywizjon niszczycieli czołgów (Panzerjäger-Abteilung 49)
- 79 pancerny batalion pionierów (Panzer-Pionier-Bataillon 79)
- 79 pancerny batalion łączności (Panzer-Nachrichten-Abteilung 79)
- 290 dywizjon artylerii przeciwlotniczej (Heeres-Flak-Abteilung 290)
PrzypisyEdytuj
- ↑ Szymon Datner: Zbrodnie Wehrmachtu na jeńcach wojennych w II wojnie światowej. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1961, s. 53–56.
- ↑ T. Jentz, Panzer Truppen... 1933-1942, s.104
- ↑ T. Jentz, Panzer Truppen... 1933-1942, s.90
- ↑ T. Jentz, Panzer Truppen... 1933-1942, s.120
- ↑ T. Jentz, Panzer Truppen... 1933-1942, s.190
BibliografiaEdytuj
- Wojciech Zalewski: Piotrków 1939. Warszawa: Bellona, 2000. ISBN 83-11-09164-1.
- Jan Wróblewski: Armia Prusy. Warszawa: Wyd. MON, 1986. ISBN 83-11-07212-4.
- Dariusz Jędrzejewski, Zbigniew Lalak: Niemiecka broń pancerna 1939-1945. Warszawa: Wyd. Lampart, 1998. ISBN 83-867-7636-6.
- Thomas L. Jentz, Panzer Truppen: The Complete Guide to the Creation and Combat Employment of Germany's Tank Force: 1933-1942. Schiffer Publishing, 2004. ISBN 0-88740-915-6.