5 Pułk Koronny Przedniej Straży

5 Pułk Koronny Przedniej Strażyoddział jazdy armii koronnej wojska I Rzeczypospolitej.

5 Pułk Przedniej Straży
Historia
Państwo

 I Rzeczpospolita

Sformowanie

1776

Tradycje
Kontynuacja

Pułk Izajasławski (ros.)

Dowódcy
Ostatni

Kajetan Adam Miączyński

Działania zbrojne
Wojna w obronie Konstytucji 3 maja
Powstanie kościuszkowskie
Organizacja
Rodzaj wojsk

Wojska lądowe

Podległość

Dywizja Ukraińsko-Bracławska (1792)[1]

Oficer 2 pułku straży przedniej w 1777
Towarzysz i pocztowy 2 pułku straży przedniej w 1777

Formowanie i zmiany organizacyjne

edytuj

Przed 1776 rokiem chorągwie lekkie partii ukraińskiej i podolskiej funkcjonowały w nieformalnym pułku dowodzonym przez gen. mjr. K. Kurdwanowskiego[2]. Z nich to w 1776 sformowany został formalnie pułk 1 Koronny Przedniej Straży[3]. W 1778 według etatu pułk liczył 378 żołnierzy, a faktycznie posiadał 363[3]. W roku 1784 ustalono nowy etat dla pułków przedniej straży. Etat przewidywał 391 „głów” - 15 w sztabie i po 47 w 8 chorągwiach[3].

Zgodnie z planowanym etatem 100 000 armii Rzeczypospolitej Obojga Narodów, pułk miał etatowo liczyć 1369 „głów”. W sztabie wyższym miało służyć 5 oficerów, w średnim i niższym - 15. W skład pułku miało wejść 10 chorągwi po 135 „głów” każda. Etat ten nie został zrealizowany. Rozpoczęto formowanie 65 000 armii. Pułk w tym przypadku miał liczyć etatowo 1099 „głów”[4] w tym 19 w sztabie i 8 chorągwi po 135 osób[5].

Przed wybuchem wojny z Rosją, wiosną 1792 pułk liczył według etatu 1099 żołnierzy a faktycznie posiadał 1067[6].

6 maja 1793 wcielony do wojska rosyjskiego pod nazwą pułku iziasławskiego (zasławskiego). Pułk uniknął jednak trwałego zagarnięcia. Po przegranej wojnie, stan pułku zmniejszył się znacznie i jesienią 1793 wynosił 759 żołnierzy[6], a w chwili wybuchu powstania kościuszkowskiego 744[7].

Pułk w 1792 liczył 1067 „głów” i 1067 koni[8]. W 1794 roku w marcu liczyła 744 „głów” i 580 koni, w maju 746 „głów” i 580 koni, a we wrześniu 748 „głów” i 650 koni[8]. W okresie powstania kościuszkowskiego posiadał na uzbrojeniu 350 karabinów, 642 pistolety, 712 szabel i 712 pik[9].

Stanowiska

edytuj

Żołnierze regimentu

edytuj

Obsadę oficerską pułku stanowili: szef i felczer, pułkownik, podpułkownik, major (od 1789 – dwóch), 7 rotmistrzów z chorągwiami, 1 (od 1789 – 5) rotmistrz sztabowy, kwatermistrz, audytor, adiutant (od 1789 – dwóch), 8 poruczników i 8 chorążych[11].

Szefowie regimentu[12][13]
Pułkownicy[12][13]
Majorowie

Bitwy i potyczki

edytuj

Regiment brał udział w wojnie w obronie Konstytucji 3 maja i w powstaniu kościuszkowskim[12].

Jego żołnierze walczyli pod Wiszniopolem (14 czerwca 1792), Boruszkowcami (15 czerwca 1792), Zieleńcami (17 czerwca 1792), Szczekocinami (6 czerwca 1794). Brali udział w obronie Warszawy, a następnie walczyli pod Błoniami (9 lipca 1794), Czerniakowem (31 lipca 1794), Krupczycami (16 czerwca 1794), Brześciem (17 września 1794), Białą przed (27 września 1794) oraz pod Maciejowicami (10 października 1794).

Hierarchia regimentu

edytuj
  • chorągwie lekkie partii ukraińskiej i podolskiej (–1776) → pułk 2 przedniej straży (1776–1789)[a] → pułk 5 przedniej straży (1789–1793) → pułk izasławski (1793-)
  1. Zwany też pułkiem Kawalerii Lekkiej Narodowej[2].

Przypisy

edytuj

Bibliografia

edytuj