63 Armia (ZSRR)
63 Armia (ros. 63-я армия) – związek operacyjny Armii Czerwonej z okresu II wojny światowej.
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
10 lipca 1942 (I formowanie) |
| Rozformowanie |
4 listopada 1942 (I formowanie) |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
gen. por. Wasilij Kuzniecow |
| Ostatni |
gen. por. Władimir Kołpakczi |
| Organizacja | |
| Rodzaj sił zbrojnych | |
| Podległość |
Front Stalingradzki, Doński, Południowo-Zachodni, Front Briański[1], Centralny i Białoruski |
Historia edytuj
I formowanie edytuj
Armia została sformowana 10 lipca 1942 r. na podstawie dyrektywy Naczelnego Dowództwa z 9 lipca 1942 r. z przemianowania 5 Armii Rezerwowej.
12 lipca 1942 roku armia została włączona do nowo utworzonego Frontu Stalingradzkiego, a od 30 września do Frontu Dońskiego i wzięła udział w bitwie stalingradzkiej. Podczas walk obronnych armia utrzymywała linię wzdłuż lewego brzegu Donu – na północny zachód od miasta Sierafimowicze i uniemożliwiła zajęcie Stalingradu z marszu, co było planem niemieckiego dowództwa.
Pod koniec sierpnia we współdziałaniu z 21 Armią przeprowadziła serię kontrataków na lewą flankę wojsk niemieckich nacierających na Stalingrad, jej oddziały sforsowały Don i utworzyły przyczółek na jego prawym brzegu na zachód od Sierafimowicz, który odegrał ważną rolę w momencie przejścia wojsk radzieckich do kontrofensywy.
Od 29 października 1942 r. armia wchodziła w skład Frontu Południowo-Zachodniego i prowadziła walki obronne.
4 listopada armia została przemianowana początkowo w 1 Gwardyjską Armię, którą już 5 grudnia przemianowano w 3 Gwardyjską Armię.
II formowanie edytuj
Ponownie armia została sformowana 27 kwietnia 1943 roku na bazie 2 Armii Rezerwowej.
29 kwietnia 1943 roku armia została włączona w skład Frontu Briańskiego. Od 22 maja broniła linii obronnych wzdłuż rzek Zusza – Nerucz i toczyła walki obronne na południowy wschód od Mcenska.
W okresie lipiec – sierpień wzięła udział w operacji orłowskiej, w czasie której uczestniczyła w rozbiciu szeregu niemieckich oddziałów z 2 Armii Pancernej i 9 Armii. We współpracy z 3 Armią w dniu 5 sierpnia wyzwoliła Orzeł. W dniu 18 sierpnia dotarła do rzeki Optucha, gdzie zajęła pozycje obronne. W czasie tej operacji w walkach przeszła około 150 km.
Następnie uczestniczyła w okresie od 1 września do 3 października w operacji briańskiej, w czasie której przekroczyła rzekę Desna, wyzwoliła miasta Trubczewsk (18 września), Starodub (22 września) oraz wspólnie z 1 Korpusem Pancernym i 48 Armią Nowozybkow (25 września). Na początku października dotarła do rzeki Soż i wkroczyła na terytorium Białorusi.
8 października 1943 roku weszła w skład Frontu Centralnego (w dniu 20 października przemianowany na Front Białoruski). W ramach tego frontu uczestniczyła w operacji homelsko-rzeczyckiej w dniach 10–20 listopada 1943 roku, biorąc udział w wyzwoleniu części wschodnich regionów Białorusi. Po zakończeniu tej operacji zajęła pozycje obronne i prowadziła jedynie lokalne walki mające na celu poprawę linii obronnej.
18 lutego 1944 roku armia została rozwiązana, a jej oddziały przekazano do 3 i 48 Armii.
Dowódcy edytuj
- gen. por. Wasilij Kuzniecow (4 lipca 1942 – 1 listopada 1942)
- gen. por. Wasilij Morozow (8 marca – 14 maja 1943)
- gen. por. Władimir Kołpakczi (14 maja 1943 – 10 lutego 1944)
Skład[2] edytuj
I formowanie edytuj
- sierpień 1942
- 14 Gwardyjska Dywizja Strzelecka, 1, 127, 153, 197, 203 Dywizja Strzelecka, 36, 134, 193 Brygada Pancerna
- wrzesień 1942
- 14 Gwardyjska Dywizja Strzelecka, 1, 127, 153, 197, 203 Dywizja Strzelecka
- październik 1942
- 14 Gwardyjska Dywizja Strzelecka, 1 153, 197, 203 Dywizja Strzelecka, 6 Gwardyjska Dywizja Kawalerii
- listopad 1942
- 1, 153, 197 Dywizja Strzelecka, 22 Brygada Zmechanizowana
II formowanie edytuj
- maj 1943
- 129, 235, 250, 348, 380, 397 Dywizja Strzelecka
- czerwiec 1943
- 5, 41, 129, 250, 287, 348, 397 Dywizja Strzelecka
- lipiec 1943
- 5, 41, 129, 250, 287, 348, 397 Dywizja Strzelecka
- sierpień 1943
- 35 i 40 Korpus Armijny (tylko dowództwo), 5, 41, 129, 250, 287, 348, 397 Dywizja Strzelecka
- wrzesień 1943
- 35 i 40 Korpus Armijny (tylko dowództwo), 5, 41, 129, 250, 287, 348, 397 Dywizja Strzelecka
- październik 1943
- 35 Korpus Armijny (5, 250, 397 Dywizja Strzelecka), 40 Korpus Armijny (129, 287, 348 Dywizja Strzelecka), 41 i 169 Dywizja Strzelecka
- listopad 1943
- 35 Korpus Armijny (5, 250, 287 Dywizja Strzelecka), 40 Korpus Armijny (129, 169, 348 Dywizja Strzelecka), 41 i 397 Dywizja Strzelecka
- grudzień 1943
- 35 Korpus Armijny (250, 287, 348, 397 Dywizja Strzelecka), 40 Korpus Armijny (41, 129, 169 Dywizja Strzelecka)
- styczeń 1944
- 35 Korpus Armijny (129, 250, 348 Dywizja Strzelecka), 40 Korpus Armijny (41, 169 Dywizja Strzelecka), 53 Korpus Armijny (96, 260, 323 Dywizja Strzelecka)
- luty 1944
- 35 Korpus Armijny (250, 323 Dywizja Strzelecka), 40 Korpus Armijny (129, 169, 348 Dywizja Strzelecka)
Przypisy edytuj
- ↑ Sobczak (red.) 1975 ↓, s. 144.
- ↑ Na podstawie Боевой Состав Советcкой Армии Часть II, III i IV, Военное Издательство Министерства Обороны СССР Moskwa wyd. 1972.
Bibliografia edytuj
- Kazimierz Sobczak (red.): Encyklopedia II wojny światowej. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
- Praca zbiorowa pod red. gen. por. M. M. Kirjana: Велкая Отечественная война 1941-1945: словарь-справочник. Moskwa: Издательство политической литературы Политиэдат, 1985, s. 312. (ros.).
- Praca zbiorowa pod red. gen. armii M. M. Kozłowa: Великая Отечественная Война 1941 -1945 энциклопедия. Moskwa: «Советская Энциклопедия», 1985, s. 793. (ros.).
- 63-я армия. Боевые действия РККА. [dostęp 2021-02-26]. (ros.).