83 Pułk Strzelców Poleskich
83 Pułk Strzelców Poleskich im. Romualda Traugutta (83 pp) – oddział piechoty Wojska Polskiego.
| ||
| ||
| Historia | ||
| Państwo |  II Rzeczpospolita
| |
| Sformowanie | 1920 | |
| Rozformowanie | 1939 | |
| Patron | Romuald Traugutt | |
| Tradycje | ||
| Święto | 14 sierpnia | |
| Nadanie sztandaru | 1923 | |
| Rodowód | 2 Pułk Strzelców Polskich na Syberii | |
| Dowódcy | ||
| Pierwszy | płk Józef Werobej | |
| Ostatni | ppłk dypl. Adam Nadachowski | |
| Działania zbrojne | ||
| wojna polsko-bolszewicka kampania wrześniowa | ||
| Organizacja | ||
| Dyslokacja | Kobryń | |
| Rodzaj sił zbrojnych | wojsko | |
| Rodzaj wojsk | piechota | |
| Podległość | 30 Poleska Dywizja Piechoty | |
.jpg)
Formowanie pułku i zmiany organizacyjneEdytuj
16 lipca 1920 roku w Grupie został sformowany 2 Syberyjski pułk piechoty[1]. 14 października 1921 roku oddział został przemianowany na 83 Syberyjski pułk piechoty, a 10 marca 1922 roku na 83 pułk piechoty.
Pułk w okresie pokojuEdytuj
Pułk stacjonował w garnizonie Kobryń[2], na terenie Okręgu Korpusu Nr IX[3]. Wchodził w skład 5 Dywizji Strzelców Polskich (1919–1920), Brygady Syberyjskiej (1920–1921) i 30 Poleskiej Dywizji Piechoty (1921–1939).
19 maja 1927 roku Minister Spraw Wojskowych, marszałek Polski Józef Piłsudski ustalił i zatwierdził dzień 14 sierpnia, jako datę święta pułkowego[4].
Na podstawie rozkazu wykonawczego Ministerstwa Spraw Wojskowych do Departamentu Piechoty o wprowadzeniu organizacji piechoty na stopie pokojowej PS 10-50 z 1930 roku, w Wojsku Polskim wprowadzono trzy typy pułków piechoty. 83 pułk piechoty zaliczony został do typu I pułków piechoty (tzw. „normalnych”). W każdym roku otrzymywał około 610 rekrutów. Stan osobowy pułku wynosił 56 oficerów oraz 1500 podoficerów i szeregowców. W okresie zimowym posiadał batalion starszego rocznika, batalion szkolny i skadrowany, w okresie letnim zaś batalion starszego rocznika i dwa bataliony poborowych[5].
Kampania wrześniowaEdytuj
W kampanii wrześniowej 1939 walczył w składzie macierzystej dywizji (Armia „Łódź”)[6].
Strzelcy polescyEdytuj
- Dowódcy pułku
- kpt. / płk piech. Józef Werobej (VIII 1920 – 26 X 1931 → dyspozycja dowódcy OK IX)
- ppłk piech. Jan Aleksander Klein (26 X 1931 – 1936 → komendant PKU Tarnopol)
- ppłk dypl. Adam Nadachowski (1936 – 1939)
- Zastępcy dowódcy pułku (od 1938 roku – I zastępca dowódcy)
- mjr piech. Kazimierz Tadeusz Majewski (10 VII 1922 – IV 1928 → zastępca dowódcy 73 pp)
- ppłk piech. Franciszek Sobolewski (IV 1928 – III 1930 → komendant PKU Łódź Miasto I[7])
- ppłk piech. Marian Hyla (31 III 1930 – 23 III 1932 → komendant PKU Słonim)
- ppłk piech. Andrzej Bogacz (od 23 III 1932)
- ppłk piech. Władysław Seweryn (1939)
- Kwatermistrzowie (od 1938 roku – II zastępca dowódcy)
- kpt. / mjr piech. Włodzimierz Scholze-Srokowski (1923)
- mjr piech. Stanisław Undas (1924 – IV 1928[8] → dowódca III baonu)
- mjr piech. Władysław Warchoł (IV 1928[8] – VI 1933 → dowódca baonu w 5 psp[9])
- mjr piech. Stanisław II Liszka (od VI 1933[10])
- mjr piech. Michał Leszczak (1939)
- Oficerowie pułku
- Stefan Napieralski
- mjr SG Tomasz Obertyński
- mjr Hipolit Gibiński (naczelny lekarz pułku)
- mjr Adam Wilczyński
- kpt. Rudolf Ksieniewicz
- kpt. Stanisław Zemanek
- kpt. rez. Tadeusz Kruk-Strzelecki
- por. rez. Piotr Olewiński
- Odznaczeni srebrnym krzyżem Orderu „Virtuti Militari” V klasy za wojnę 1918-1920[11]
- por. Wincenty Bąkiewicz
- sierż. Franciszek Bogacewicz
- por. Kazimierz Cybulski
- kpt. Antoni Cieszkowski
- por. Stanisław Galiński
- ppor. Jan Gołubski
- ppor. Eugeniusz Idzikowski
- ppor. Michał Janczewski
- ppor. Arnold Jaskowski
- sierż. Michał Kadela
- por. Antoni Kamiński
- kpt. Aleksander Kierski
- ppor. Jan Koniuszewski
- ś.p. kpt. Kazimierz Konieczny
- kpr. Lucjan Maciejewski
- ś.p. kpt. Józef Miłkowski
- ppor. Feliks Minkiewicz
- ś.p. ppor. Eugeniusz Prantl
- kpt. Wilhelm Popelka
- por. Ignacy Rogowski
- plut. Czesław Szczerbo-Niefiedowicz
- kpt. Włodzimierz Scholze-Srokowski
- sierż. Wiktor Schwichtenberg
- kpt. Bronisław Szczyradłowski
- ppor. Feliks Terpiłowski
- szer. Bolesław Tesarz
- plut. Józef Olszewski
- st. szer. Stanisław Widawski
- mjr Józef Werobej
- ppor. Jan Wysocki
- plut. Witold Zaniewski
- por. Franciszek Żebrowski
Obsada personalna w 1939 rokuEdytuj
Obsada personalna i struktura organizacyjna w marcu 1939 roku[12][a]:
- Dowództwo, kwatermistrzostwo i pododdziały specjalne[14]
- dowódca pułku – płk dypl. Adam Tadeusz Nadachowski
- I z-ca dowódcy – ppłk Władysław Seweryn
- adiutant – kpt. Stefan Szerard
- starszy lekarz – mjr dr Hipolit Gibiński
- młodszy lekarz – vacat
- II z-ca dowódcy (kwatermistrz) – mjr Michał Leszczak
- oficer mobilizacyjny – kpt. Wiktor Górski
- z-ca oficera mobilizacyjnego – kpt. Piotr Kabata
- oficer administracyjno-materiałowy – kpt. adm. (piech.) Feliks Aleksander Pawłowski
- oficer gospodarczy – por. int. Jan Wojas
- oficer żywnościowy – por. adm. (piech.) Wacław Stelmaszczuk
- dowódca kompanii gospodarczej i oficer taborowy – por. tab. Leon Alojzy Nowerski
- kapelmistrz – por. adm. (kapelm.) Jan Węgrzyn
- dowódca plutonu łączności – por. Leon Nowakowski
- dowódca plutonu pionierów – por. Stanisław Włodzimierz Sywula
- dowódca plutonu artylerii piechoty – por. art. Bronisław Makowski
- dowódca plutonu ppanc. – por. Zygmunt Dmitruk
- dowódca oddziału zwiadu – por. Stanisław Maksimowicz
- I batalion
- dowódca batalionu – mjr Stefan Gieranowski
- dowódca I kompanii – por. Antoni Bieroń
- dowódca plutonu – ppor. Jan Bąk
- dowódca 2 kompanii – kpt. Tadeusz Jan Nowakowski
- dowódca plutonu – ppor. Bronisław Szejko
- dowódca plutonu – ppor. Henryk Miedzowski
- dowódca 3 kompanii – kpt. Kazimierz Slizewicz
- dowódca plutonu – ppor. Franciszek Bolesław Magiera
- dowódca plutonu – ppor. Stanisław Józef Janczak
- dowódca 1 kompanii km – kpt. Henryk Tober
- dowódca plutonu – por. Remigiusz Gordon
- dowódca plutonu – ppor. Józef Socha
- II batalion
- dowódca batalionu – mjr Stanisław II Kalinowski
- dowódca 4 kompanii – por. Klemens Kaczorowski
- dowódca 5 kompanii – kpt. Czesław Barański
- dowódca plutonu – ppor. Stanisław Wójcik
- dowódca plutonu – ppor. Stanisław Marian Ostaszewski
- dowódca 6 kompanii – por. Witold Zamiechowski
- dowódca plutonu – ppor. Waldemar Drejer
- dowódca 2 kompanii km – kpt. Władysław Sroczyński
- dowódca plutonu – por. Zygmunt Mikołajewski
- dowódca plutonu – ppor. Stanisław Barzdo
- III batalion
- dowódca batalionu – mjr Mieczysław Edmund Olęderczyk
- dowódca 7 kompanii – kpt. Kazimierz Stanisław Rady
- dowódca plutonu – ppor. Wiktor Bielowicz
- dowódca 8 kompanii – kpt. Jan Tyczyno
- dowódca plutonu – ppor. Kazimierz Wagner
- dowódca 9 kompanii – kpt. Antoni Benedykt Łukasz Krzysztoporski
- dowódca plutonu – por. Jerzy Tadeusz Kokiński
- dowódca plutonu – ppor. Jan Tadeusz Bergier
- dowódca 3 kompanii km – p.o. por. Adam Szuba
- na kursie – por. Józef Szkuta
- odkomenderowany – por. Eugeniusz Ryszard Śmiałowski
- Dywizyjny Kurs Dla Podoficerów Nadterminowych 30 DP
- dowódca – kpt. Marian Scisłowski
- dowódca plutonu – por. Karol Kucharczyk
- 83 obwód przysposobienia wojskowego „Kobryń”
- kmdt obwodowy PW – kpt. adm. (piech.) Franciszek Pietrzkiewicz
- kmdt powiatowy PW Kobryń – ppor. kontr. piech. Bernard Dietrich
- kmdt powiatowy PW Drohiczyn – por. kontr. piech. Stanisław Mrozek
Symbole pułkuEdytuj
Chorągiew
7 czerwca 1923 roku Prezydent RP Stanisław Wojciechowski dekretem L. 692.23 zatwierdził chorągiew 83 pp[15].
14 sierpnia 1923 roku w Kobryniu biskup polowy Stanisław Gall wręczył pułkowi chorągiew ufundowaną przez społeczeństwo ziemi słonimskiej[6]. Sztandar zaginął w niewyjaśnionych okolicznościach już po wojnie[16]
Odznaka pamiątkowa
8 listopada 1928 roku Minister Spraw Wojskowych, marszałek Polski Józef Piłsudski zatwierdził wzór i regulamin odznaki pamiątkowej 83 pp[17]. Odznaka o wymiarach 40x40 mm ma kształt równoramiennego krzyża o ramionach pokrytych zieloną emalią. Na środku umieszczona jest tarcza ze srebrnym godłem wz. 1927, okolona biało emaliowanym kołem z napisem „DLA CIEBIE POLSKO” i „DLA TWOJEJ CHWAŁY”. Na ramionach krzyża wpisano: pierwotną nazwę pułku „2 SYB”, rok powstania „1918” i ustanowienia odznaki „1928” oraz obecny numer i inicjały „83.p.p.”. Ramiona krzyża złączone są odcinkami koła połączonymi z tarczą środkową złotymi literami „S”. Jednoczęściowa – oficerska, wykonana w srebrze, emaliowana. Wykonawcą odznaki był Wiktor Gontarczyk z Warszawy[2].
UwagiEdytuj
- ↑ Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[13].
PrzypisyEdytuj
- ↑ Scholze-Srokowski i Daniszewski 1930 ↓, s. 26.
- ↑ a b Sawicki i Wielechowski 2007 ↓, s. 132.
- ↑ Almanach Oficerski 1923/24 ↓, s. 52.
- ↑ Dziennik Rozkazów Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 16 z 19 maja 1927 roku, poz. 174.
- ↑ Jagiełło 2007 ↓, s. 63–65.
- ↑ a b Satora 1990 ↓, s. 155.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 31 marca 1930 roku, s. 103.
- ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 26 kwietnia 1928 roku, s. 174.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 28 czerwca 1933 roku, s. 131.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 8 z 28 czerwca 1933 roku, s. 128.
- ↑ Scholze-Srokowski i Daniszewski 1930 ↓, s. 43.
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 647–648, 682.
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VI.
- ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 647–648.
- ↑ Dziennik Rozkazów Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 43 z 13 listopada 1923 roku, poz. 555.
- ↑ Satora 1990 ↓, s. 156–157.
- ↑ Dziennik Rozkazów Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 31 z 8 listopada 1928 roku, poz. 338.
BibliografiaEdytuj
- Karol Firich, Stanisław Krzysik, Tadeusz Kutrzeba, Stanisław Müller, Józef Wiatr: Almanach oficerski na rok 1923/24 zeszyt 2, dział III. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1923.
- Zdzisław Jagiełło: Piechota Wojska Polskiego 1918-1939. Warszawa: Bellona, 2007. ISBN 978-83-11-10206-4.
- (red.)Bronisław Prugar-Ketling: Księga chwały piechoty. Warszawa: Departament Piechoty MSWojsk, Warszawa 1937-1939. Reprint: Wydawnictwo Bellona, 1992.
- Kazimierz Satora: Opowieści wrześniowych sztandarów. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1990. ISBN 83-211-1104-1.
- Zdzisław Sawicki, Adam Wielechowski: Odznaki Wojska Polskiego 1918-1945: Katalog Zbioru Falerystycznego: Wojsko Polskie 1918-1939: Polskie Siły Zbrojne Na Zachodzie. Warszawa: Pantera Books, 2007. ISBN 978-83-204-3299-2.
- Włodzimierz Scholze-Srokowski, Michał Daniszewski: Zarys historii wojennej 83-go Syberyjskiego pułku piechoty. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1930, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.