9 Pułk Saperów (II RP)
9 Pułk Saperów (9 psap) – oddział saperów Wojska Polskiego II RP.
 Odznaka pamiątkowa | |
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie | |
| Rozformowanie | |
| Nazwa wyróżniająca |
nie posiadał |
| Patron |
nie posiadał |
| Tradycje | |
| Święto | |
| Nadanie sztandaru | |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
płk Józef Zaniewski |
| Ostatni |
ppłk Mieczysław Wężyk |
| Organizacja | |
| Dyslokacja |
garnizon Brześć |
| Rodzaj sił zbrojnych | |
| Rodzaj wojsk | |
| Podległość | |
Historia 9 psap edytuj
28 września 1921 roku w Twierdzy Brześć został sformowany 9 pułk saperów. Dowódcą pułku został płk Józef Zaniewski. Jednostka powstała z połączenia trzech samodzielnych batalionów saperów: 9 bsap kpt. Edwarda Nejberga, 20 bsap por. Jerzego Lawcewicza i 30 bsap kpt. Józef Ojrzyńskiego.
W chwili wydania rozkazu o formowaniu pułku, większość jego oddziałów znajdowała się jeszcze w polu, a 30 baon w Grudziądzu przy baonie zapasowym saperów Nr. 3. Faktyczne formowanie pułku przypada na początek października 1921 roku, w którym to czasie poszczególne oddziały saperów przybywają do Brześcia n/B. Pułk zostaje zakwaterowany w Twierdzy na Wyspie Centralnej[2][3].
18 lutego 1929 roku[4][5]. pułk został przeformowany w 6 batalion saperów, który został podporządkowany dowódcy 2 Brygady Saperów. Ostateczną organizację wojsk saperskich na stopie pokojowej wprowadzono 8 listopada 1929 roku, gdzie zatwierdzono przeformowanie 9 pułku saperów w 6 batalion saperów z siedzibą w Brześciu[6].
Żołnierze 9 psap edytuj
Dowódcy 9 Pułku Saperów
- płk Józef I Zaniewski (1921) – 1923[7]
- ppłk Wacław Lipski-Lippe (p.o. 1923)
- ppłk sap. Gustaw Leonard Herman Stankiewicz (1 IX 1924 – †5 I 1925 Przemyśl[8])
- ppłk SG Władysław Zachorowski – p.o. dowódcy pułku[9] (do 10 IV 1925 → szef Wydziału I Departamentu V MSWojsk.)
- ppłk sap. Stanisław Magnuszewski (10 IV 1925[10] - IX 1926 → dowódca 2 psap)
- ppłk Mieczysław Wężyk (od IX 1926[11][12])
Zastępcy dowódcy pułku
- mjr Kazimierz Hornoff (p.o. 1923)[7]
- mjr Stefan Langner[12]
Kwatermistrzowie pułku
- mjr Józef Grzesik (od VI 1925[13])
- mjr Wiktor Zygmunt Truss (zatwierdzony 26 IV 1928)[12]
Lista starszeństwa oficerów 9 Pułku Saperów w 1922 roku.
|
|
Starszeństwo z dniem 1 lipca 1920 r.
Starszeństwo z dniem 1 sierpnia 1920 r.
Starszeństwo z dniem 1 marca 1921 r.
|
Starszeństwo z dniem 1 sierpnia 1921 r
Starszeństwo z dniem 1 listopada 1921 r.
|
Obsada personalna pułku w 1923 roku
- dowódca – płk Józef I Zaniewski
- p.o. zastępcy dowódcy – mjr Kazimierz Hornoff
- komendant Kadry Batalionu Zapasowego – mjr Leonard Sielewicz
- dowódca IX Batalionu Saperów – mjr Edward Nejberg
- p.o. dowódcy XX Batalionu Saperów – kpt. Zygmunt II Rumiński
- p.o. dowódcy XXX Batalionu Saperów – kpt. inż. Józef Jan Ojrzyński
- oficer kasowy – por. Jan Kazimierz Orzechowski
- oficer prowiantowy – wakat
- starszy lekarz pułku – kpt. Roman Pisarczyk
- młodszy lekarz pułku – por. Samuel Abusz
Prace pokojowe 9 psap edytuj
Oddziały 9 pułku saperów brały udział w ratowaniu mostów zagrożonych przez zatory lodowe na całym terenie D. O. K. nr. IX i w akcji przeciwpowodziowej, a nieraz nawet na terenie innych okręgów, jak na przykład w Krakowie w 1925 roku. Brały także udział w budowie następujących obiektów:
1. budowa most nad rz. Stwiga w Śródborzu (faktyczna nazwa Chutory Merlińskie),
2. budowa most nad rz. Stwiga w m. Korotycze,
3. budowa most nad rz. Marycha przy strażnicy Studzianka,
4. budowa strzelnicy szkolnej w Biała Podlaska,
5. budowę kolejki żelaznej długości 3 km. - łączącej twierdzę Brześć z miastem[15].
Sport
W sporcie pułk zajmuje jedno z przodujących miejsc. Zdobywa dwukrotnie tytuł mistrza w zawodach saperskich w Warszawie w r. 1925 i w r. 1928, w r. 1927 — drugie miejsce. W roku 1926 zdobywa tytuł mistrza w zawodach sportowych O. K. nr IX.
Symbole 9 psap edytuj
- Chorągiew
20 lutego 1925 roku Prezydent RP Stanisław Wojciechowski zatwierdził wzór lewej strony płachty chorągwi 9 psap[16]. 24 czerwca 1925 roku, w Brześciu, gen. dyw. Edward Śmigły-Rydz wręczył dowódcy pułku chorągiew ufundowaną przez Magistrat i Radę Miejską Brześcia uchwałą Rady Miasta z 13 listopada 1924 roku i z 2 grudnia 1924 roku. W 1929 roku, po rozwiązaniu pułku, chorągiew została prezkazana 6 batalionowi saperów.
- Odznaka pamiątkowa
13 listopada 1923 roku Minister Spraw Wojskowych generał broni Stanisław Szeptycki zatwierdził projekt i regulamin odznaki pamiątkowej 9 Pułku Saperów[17]. 15 stycznia 1929 roku Minister Spraw Wojskowych marszałek Polski Józef Piłsudski zatwierdził nowy regulamin odznaki pamiątkowej, dostosowany do przepisów o odznakach pamiątkowych formacji z 21 kwietnia 1928 roku[18].
Odznakę stanowi srebrny wieniec dębowo-laurowy przeplatany emaliowaną czerwono-czarną wstęgą. Na wieniec nałożono kotwicę oraz krzyżujące się kilof i łopatę. U szczytu znajduje się ukoronowany orzeł z rozpostartymi skrzydłami. W centrum umieszczono czerwono emaliowaną tarczę z symbolem pułku – szarżujący żubr. W dolnej części wieńca wpisano numer „9”. Pięcioczęściowa – wykonana w srebrze, mocowana sześcioma nitami. Na awersie wieniec i kotwica mają próby srebra oraz imiennik grawera JM, rewers – gładki. Wymiary: 60 mm × 54 mm. Wykonanie: Józef Michrowski – Warszawa[19]. Prawo noszenia odznaki pamiątkowej 9. pułku saperów przysługiwało oficerom i szeregowym, którzy pozostawali w szeregach batalionów saperów wchodzących w skład pułku w okresie działań wojennych, od 1 marca 1918 r. do 21 marca 1921 r., nie mniej niż: na froncie – przez 3 miesiące, w oddziale przez rok. W czasie pokoju: oficerom i podoficerom zawodowym – po przesłużeniu dwóch lat, oficerom niezawodowym - po przesłużeniu roku. Po przeformowaniu 9 pułku w 6 batalion saperów, dokonano zmiany wzoru odznaki polegającej na zastąpieniu dotychczasowej cyfry „9” cyfrą „6”[20].
Przypisy edytuj
- ↑ Dziennik Rozkazów Ministra Spraw Wojskowych z 19 maja 1927 r., Nr 16, poz. 174.
- ↑ Korpus Poleski 1928 ↓, s. 88-89.
- ↑ "Jednodniówka 2 Korpusu Poleskiego" s. 87- 88.
- ↑ Saperzy II Rzeczypospolitej s. 76
- ↑ Wytyczne do organizacji saperów i saperów kolejowych na stopie pokojowej. L.dz. 4981 /Qrg7SGen. z 23 III 1928 r.
- ↑ Rozkaz wykonawczy L.dz. 500/Qrg./MSWojsk, z 8 XI 1929 r.
- ↑ a b Rocznik oficerski 1923 s. 890
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 17 z 14 lutego 1925 roku, s. 73-76.
- ↑ Rocznik oficerski 1924 s. 814
- ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 46 z 24 kwietnia 1925 roku, s. 220.
- ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 39 z 24 września 1926 roku, s. 318.
- ↑ a b c Rocznik oficerski 1928 s. 577
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 64 z 17 czerwca 1925 roku, s. 325.
- ↑ Lista starszeństwa oficerów zawodowych z 29 maja 1922.
- ↑ Prace użytkowe saperów… s. 32 - 38
- ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 8 z 7 marca 1925, poz. 89.
- ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 43 z 13 listopada 1923 roku, zał. nr 1 obwieszczenia.
- ↑ Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 1 z 15 stycznia 1929 roku, poz. 2.
- ↑ Zdzisław Sawicki: Odznaki Wojska Polskiego 1918-1945. s. 355.
- ↑ Odznaki wojsk technicznych s. 78
Bibliografia edytuj
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Zdzisław Józef Cutter: Saperzy II Rzeczypospolitej. Warszawa [etc.]: Pat, 2005. ISBN 83-921881-3-6.
- Kazimierz Satora: Opowieści wrześniowych sztandarów. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1990. ISBN 83-211-1104-1.
- Zdzisław Sawicki, Adam Wielechowski: Odznaki Wojska Polskiego 1918-1945: Katalog Zbioru Falerystycznego: Wojsko Polskie 1918-1939: Polskie Siły Zbrojne Na Zachodzie. Warszawa: Pantera Books, 2007. ISBN 83-204-3299-5.
- Spis byłych oddziałów Wojska Polskiego, Przegląd Historyczno-Wojskowy Nr 2 (183), Warszawa 2000, s. 105-108.
- Włodzimierz Wierzbicki (red.), Bronisław Skarżyński (red.), Jan Waszczuk (red.): Korpus Poleski (jednodniówka). Brześć nad Bugiem: Okręg Korpusu Nr IX, 1928.
- Ryszard Grabowiecki, „Prace użytkowe saperów 1928 – 1930”, Warszawa 1931