AHS Centaur
AHS Centaur – australijski statek szpitalny, który został zatopiony 14 maja 1943 roku u brzegów Queenslandu w Australii. 268 osób spośród 332 obecnych na pokładzie zginęło.
| |
| Historia | |
| Stocznia | |
|---|---|
| Położenie stępki |
16 listopada 1923 |
| Wodowanie |
1924 |
 Wielka Brytania
| |
| Nazwa |
SS „Centaur” |
| Wejście do służby |
29 sierpnia 1924 |
 Royal Australian Navy
| |
| Wejście do służby |
1939 |
| Wycofanie ze służby |
14 maja 1943 |
| Los okrętu |
zatopiony |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność |
3222 ton |
| Długość |
96 m |
| Szerokość |
14,7 m |
| Zanurzenie |
6,1 m |
| Napęd | |
| jedna maszyna parowa (1400 KM) | |
| Prędkość |
12,5 węzła |
| Załoga |
75 + 65 personelu medycznego |
Zbudowany w Greenock w Szkocji „Centaur” został zwodowany w 1924 roku jako statek frachtowo-pasażerski i do wybuchu wojny obsługiwał linię pomiędzy Australią Zachodnią a Singapurem przewożąc pasażerów i zwierzęta rzeźne[1]. W roku 1939 „Centaur” został włączony do Royal Australian Navy jako uzbrojony statek transportowy, a jednym ze znaczniejszych dokonań był udział w podejmowaniu z morza niemieckich uczestników starcia rajdera „Kormoran” z HMAS „Sydney”[2].
W styczniu 1943 roku z „Centaura” zdjęto uzbrojenie i przebudowano na statek szpitalny. W tej roli (specjalnie oznakowany[a], a w nocy oświetlony) przewoził sprzęt medyczny i rannych na trasie Port Moresby-Brisbane lub Sydney.
Podczas swej drugiej podróży, w nocy na 14 maja 1943, „Centaur” został storpedowany i zatopiony przez japoński okręt podwodny na wysokości wyspy North Stradbroke u brzegów Queenslandu[3]. Większość z 332 obecnych na pokładzie zginęła, a 64 (w tym jedna kobieta) rozbitków musiało czekać w wodzie 36 godzin na ratunek[4]. Atak został potraktowany przez opinię publiczną w krajach alianckich jako zbrodnia wojenna. Rządy Australii i Wielkiej Brytanii wystosowały (za pośrednictwem MCK) noty protestacyjne do władz japońskich[b][5], a po zakończeniu działań podjęto wysiłki celem wykrycia i pociągnięcia do odpowiedzialności sprawców zbrodni. Wysiłki te jednak spełzły na niczym i dopiero w latach siedemdziesiątych XX wieku ustalono, że napastnikiem był (prawie na pewno) japoński okręt podwodny I-177 typu Kaidai. Jego ówczesny dowódca, kmdr Hajime Nakagawa, zmarł w roku 1978[6].
Przyczyny ataku japońskiego okrętu podwodnego nie są dotąd znane, a okoliczności towarzyszące zatopieniu „Centaura” wydają się być kontrowersyjne, bowiem dowiedziono, że statek mógł działać niezgodnie z konwencjami międzynarodowymi, które powinny go chronić (obecność na pokładzie umundurowanych i uzbrojonych osób[c])[7].
Odkrycie wraku zgłoszono w roku 1995, ale później okazało się, że to inny statek.
Wrak prawdziwego „Centaura” został odnaleziony 14 grudnia 2009 roku przez zespół pod kierunkiem Davida Mearnsa[8], co zostało ostatecznie potwierdzone 20 grudnia tego samego roku.
Galeria edytuj
-
Marynarze „Kormorana” na holu za rufą AHS "Centaur" po bitwie -
Australijski plakat propagandowy
.png)
Uwagi edytuj
- ↑ Biały kadłub z biegnącym od dziobu do rufy zielonym pasem z trzema czerwonymi krzyżami oraz numerem "47" na dziobie i podobnie oznakowany komin.
- ↑ Japończycy stwierdzili w odpowiedzi, że alianci zatopili wcześniej co najmniej kilka ich statków szpitalnych; w rzeczywistości ataki te były przeprowadzane przez okręty podwodne US Navy, nigdy zaś przez jednostki flot Wspólnoty Brytyjskiej.
- ↑ Chodzi o kierowców ambulansów armii, którzy weszli na statek z bronią osobistą; jeśli w australijskim porcie znajdował się japoński szpieg, który przekazał takie informacje dowódcy okrętu podwodnego, atak mógłby być uzasadniony.
Przypisy edytuj
- ↑ Milligan, Foley, Australian Hospital Ship Centaur, ss.5-6.
- ↑ Milligan, Foley, Australian Hospital Ship Centaur, s.19.
- ↑ Milligan, Foley, Australian Hospital Ship Centaur, ss.128.
- ↑ Gill, The Supply Lines Battle, s.258.
- ↑ Milligan, Foley, Australian Hospital Ship Centaur, s.194.
- ↑ Milligan, Foley, Australian Hospital Ship Centaur, ss.214-215.
- ↑ Milligan, Foley, Australian Hospital Ship Centaur, s.227.
- ↑ *Australian Associated Press. Centaur searchers find 'target' off Qld. „The Sydney Morning Herald”, 15 grudnia 2009. [dostęp 2012-03-15]..
Bibliografia edytuj
- Christopher Milligan, John Foley: Australian Hospital Ship Centaur: The Myth of Immunity. Hendra, Queensland: Nairana Publications, 2003. ISBN 0-646-13715-8.
- The Supply Lines Battle [PDF], [w:] George Hermon Gill, Royal Australian Navy 1942–1945, 1968 [dostęp 2012-03-13] [zarchiwizowane z adresu 2008-12-27].