Wikipedia

Ada Lovelace

brytyjska arystokratka, uważana za pionierkę programowania

Augusta Ada King, hrabina Lovelace (ur. 10 grudnia 1815, zm. 27 listopada 1852[1]) – brytyjska matematyczka i poetka, znana przede wszystkim z publikacji na temat mechanicznego komputera Charlesa Babbage’a, zwanego maszyną analityczną. Praca zawiera notatki, wśród nich pierwszy opublikowany algorytm napisany z zamiarem wykonania na maszynie. Z tego powodu uważana bywa za pierwszą programistkę[2][3][4]. Kompletny egzemplarz maszyny analitycznej nigdy nie powstał, jednak w 2011 ogłoszono zamiar jego budowy[5].

Ada Lovelace
Ilustracja
Ada Lovelace (1838)
Data i miejsce urodzenia

10 grudnia 1815
Londyn, Anglia

Data i miejsce śmierci

27 listopada 1852
Marylebone, Londyn, Anglia

Miejsce spoczynku

Kościół św. Marii Magdaleny w Hucknall, hrabstwo Nottingham, Anglia

Zawód, zajęcie

Matematyczka

Multimedia w Wikimedia Commons

ŻyciorysEdytuj

Ada Lovelace urodziła się 10 grudnia 1815 jako jedyne ślubne dziecko poety lorda Byrona i Annabelli Milbanke[6], kuzynki lady Caroline Lamb, z którą Byron miał romans będący przyczyną skandalu w ówczesnym Londynie. Ada otrzymała imię po przyrodniej siostrze Byrona, Auguście Leigh, która rozpuściła pogłoskę, że Byron został ojcem. Za namową Augusty, w celu uniknięcia skandalu, Byron niechętnie poślubił Annabellę. 16 stycznia 1816 Annabella porzuciła Byrona, zabierając ze sobą miesięczną Adę. 21 kwietnia Byron zawarł z nią umowę o separacji i kilka dni później opuścił Anglię na dobre. Zmarł w trakcie wojny o niepodległość Grecji w 1824.

Matka Ady próbowała odwieść córkę od poezji, która jej zdaniem doprowadziła Byrona do obłędu, i skierować jej zainteresowania na matematykę i logikę. Mimo tego Ada przez całe życie była zafascynowana postacią ojca i na własne życzenie po śmierci została pochowana obok niego. Jej prywatnymi nauczycielami matematyki i fizyki byli William Frend, doktor William King i Mary Somerville. Później jej korepetytorem został matematyk i logik Augustus De Morgan.

Jej talent matematyczny przyczynił się z czasem do współpracy i przyjaźni z brytyjskim matematykiem Charlesem Babbage’em, zwanym również „ojcem komputerów”.

Mężem Ady był William King – ósmy baron Ockham, późniejszy pierwszy hrabia Lovelace, z którym miała troje dzieci. Łączyła ich również miłość do koni[6].

Przyjaźniła się z Mary Somerville, uznaną badaczką i naukowczynią XIX wieku. Utrzymywała też kontakty z Davidem Brewsterem, Charlesem Wheatstone'em, Charlesem Dickensem i Michaelem Faradayem.

 
Ada Lovelace

PracaEdytuj

Lovelace poznała Charlesa Babbage’a w czerwcu 1833 przez wspólną przyjaciółkę Mary Somerville. Babbage zaprosił Lovelace do obejrzenia swojego prototypu maszyny różnicowej, która ją zafascynowała. Wykorzystała znajomość z Somerville do częstego odwiedzania Babbage’a, który chętnie utrzymywał kontakty z hrabiną Lovelace, również z uwagi na jej znajomości we wpływowych, wyższych sferach.

Lovelace często kwestionowała podstawowe założenia przez łączenie poezji i nauki. Wierzyła, że intuicja i wyobraźnia są kluczowe do efektywnego korzystania z matematycznych i naukowych konceptów. Ceniła metafizykę na równi z matematyką, widząc w obu narzędzia do poznawania otaczającego nas świata. Łącząc poezję z matematyką, Ada opisywała swoje podejście jako „naukę poetycką” (ang. poetical science), a siebie jako „analityka i metafizyka”.

W 1840 Babbage prowadził seminarium na Uniwersytecie Turyńskim na temat swojego najnowszego pomysłu. Młody włoski inżynier, Luigi Menabresa (późniejszy Prezes Rady Ministrów Włoch), spisał po francusku wykład i opublikował go w piśmie Bibliothèque universelle de Genève w październiku 1842. Na zlecenie przyjaciela wykładowcy, Charlesa Wheatstone’a, na przełomie lat 1842-43 Lovelace przetłumaczyła artykuł na temat maszyny analitycznej. Do publikacji dołączyła notatki, dłuższe od oryginalnego artykułu.

Pierwszy program komputerowyEdytuj

 
Diagram będący pierwszym opublikowanym algorytmem przeznaczonym do wykonania na maszynie analitycznej.

Za pierwszy program komputerowy uważa się diagram, który Lovelace wykonała w swoich notatkach do tłumaczenia artykułu o maszynie analitycznej Babbage’a napisanego przez Lugiego Menabrea. W części G opisuje ona algorytm do obliczenia liczb Bernoulliego. Urządzenie to nie zostało nigdy zbudowane, więc algorytm ten nie został przetestowany.

W 1953, ponad wiek po śmierci Ady, notatki zostały ponownie opublikowane. Maszynę uważa się obecnie za inspirację do skonstruowania późniejszych komputerów, z kolei algorytm uznawany jest przez wielu za pierwszy program komputerowy[2][3].

Kontrowersje wokół zakresu pracyEdytuj

Chociaż Ada Lovelace jest czasem określana jako pierwsza programistka komputerowa, wielu historyków informatyki i biografów uważa inaczej.

Allan G. Bromley, historyk informatyki, autorytet w tej dziedzinie[według kogo?], w publikacji z 1990 „Difference and Analytical Engines” stwierdza: „Wszystkie, oprócz jednego z programów wymienionych w jej notatkach, zostały przygotowane przez Babbage’a od trzech do siedmiu lat wcześniej. Nie tylko nie ma dowodów, że Ada kiedykolwiek przygotowała program dla maszyny analitycznej, ale jej korespondencja z Babbagem pokazuje, że nie posiadała wiedzy, by to zrobić”[4].

Dr Bruce Collier z Harvard University w opisie biografii Babbage’a z 1970 „The Little Engines That Could've: The Calculating Machines of Charles Babbage” napisał: „Chociaż jasne jest, że lady Lovelace była kobietą utalentowaną i rozumiała pomysły Babbage’a o ogólnym charakterze i znaczeniu maszyny analitycznej oraz wyraziła je w formie swoich notatek do pracy Menabrei, to równie oczywiste jest, że w rzeczywistości były to idee Babbage’a, a nie jej. I rzeczywiście, nigdy nie zaprzeczyła, że było inaczej. W znaczny sposób przyczyniła się do reklamowania maszyny analitycznej, ale nie ma dowodów, że w jakiś sposób rozwinęła jej projekt lub teorię”[7].

Eugene Eric Kim i Betty Alexandra Toole w artykule z 1990 „Ada and the First Computer” twierdzą: „Wiele osób błędnie uważa, że Ada była pierwszym programistą komputerowym. Babbage, nie Ada, napisał pierwsze programy dla swojej maszyny analitycznej, choć większość z nich nie została opublikowana”.

A.G. Bromley stwierdza: „dwa tuziny programów dla maszyny analitycznej istniały między 1837 i 1840 rokiem”[4].

ŚmierćEdytuj

Lovelace zmarła 27 listopada 1852 w wieku 36 lat (w tym samym wieku zmarł jej ojciec) na raka macicy. Choroba trwała kilka miesięcy, jej stan zdrowia pogorszyło prawdopodobnie upuszczanie krwi wykonywane przez lekarza[8]. W tym czasie Annabella przejęła kontrolę nad tym, kogo Ada widywała, wykluczając z jej życia przyjaciół i powierników, nakłoniła córkę do nawrócenia się oraz odpokutowania swoich zachowań. Ada straciła kontakt z mężem, który ją opuścił po tym, jak 30 sierpnia wyznała mu coś, czego treść nie jest znana[9]. Została pochowana, zgodnie z życzeniem, obok swego ojca w Kościele św. Marii Magdaleny w Hucknall, w hrabstwie Nottingham.

NawiązaniaEdytuj

 
Zainspirowana portretem A. E. Chalona ilustracja wykonana dla organizacji Ada Initiative, która wspiera kobiety w nowych technologiach.

10 grudnia 1980 Departament Obrony Stanów Zjednoczonych zatwierdził opis nowego języka programowania nazwanego Ada.

Jest jedną z głównych postaci książki Maszyna różnicowa (The Difference Engine), napisanej przez Bruce’a Sterlinga i Williama Gibsona, która opisuje świat w którym maszyny Babbage’a weszły do masowej produkcji i era komputerów zaczęła się o wiek wcześniej.

W sztuce Toma Stopparda Arkadia wzorowana jest na niej postać Thomasiny Coverly.

Kostium Ady Lovelace pojawił się jako dodatek do pobrania w grze LittleBigPlanet[10].

10 grudnia 2012 strona główna Google z okazji 197. rocznicy jej urodzin została opatrzona grafiką nawiązującą do tej postaci i jej osiągnięć[11].

Postać Ady Lovelace pojawiła się w jednym z odcinków serialu Doctor Who (seria 12, odcinek 2: Wszechświat to za mało - część II; ang. Spyfall - Part Two)[12].

Podobizna Ady występuje także na hologramach cerytifkatów autentyczności produktów Microsoftu[13][14].

Architektura zaprezentowanych w 2022 kart graficznych firmy Nvidia otrzymała nazwę Ada Lovelace[15].

PublikacjeEdytuj

  • Menabrea, Luigi Federico; Lovelace, Ada (1843). „Sketch of the Analytical Engine invented by Charles Babbage... with notes by the translator. Translated by Ada Lovelace”. In Richard Taylor. Scientific Memoirs 3. London: Richard and John E. Taylor. pp. 666–731.

Zobacz teżEdytuj

PrzypisyEdytuj

  1. ↑ Lovelace Augusta Ada, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2021-10-02].
  2. ↑ a b J Fuegi, J Francis, Lovelace & Babbage and the creation of the 1843 'notes', 2003, s. 16-26.
  3. ↑ a b Ana Lena Phillips, Crowdsourcing Gender Equity: Ada Lovelace Day, and its companion website, aims to raise the profile of women in science and technology, 2011 [zarchiwizowane z adresu 2016-10-04].
  4. ↑ a b c Bromley 1990 ↓, s. 89.
  5. ↑ Computer Experts Building 1830s Babbage Analytical Engine - The New York Times, nytimes.com [dostęp 2017-11-21] (ang.).
  6. ↑ a b A&E Television Networks, Ada Lovelace Biography, 2016.
  7. ↑ Bruce Collier, The Little Engines That Could've: The Calculating Machines of Charles Babbage, rozdział 3., Harvard University, 1970 [dostęp 2015-12-18].
  8. ↑ Joan Baum, The Calculating Passion of Ada Byron, 1986.
  9. ↑ Benjamin Woolley, The Bride of Science: Romance, Reason, and Byron's Daughter, 2002.
  10. ↑ Kostium Ady Lovelace, LittleBigPlanet [zarchiwizowane 2013-06-05] (pol.).
  11. ↑ Daniel Cooper: Google Doodle celebrates Ada Lovelace, the world's first computer programmer. Engadget, 2012-12-10. (ang.).
  12. ↑ Paul Fogarty, Who was Ada Lovelace? Doctor Who introduces fans to a pioneer of computers!, HITC, 6 stycznia 2020 [dostęp 2020-04-03] (ang.).
  13. ↑ Monika Redzisz: Wiwat Ada z hologramu!. Sztuczna Inteligencja, 2019-10-08. [dostęp 2020-08-13]. (pol.).
  14. ↑ Wojciech Smol: Kobiety w bezpieczeństwie, czyli Wszystkiego Najlepszego!. Sekurak, 2013-03-08. [dostęp 2020-08-13]. (pol.).
  15. ↑ Damian Marusiak: NVIDIA Ada Lovelace - charakterystyka rdzeni RT 3. generacji oraz omówienie technologii Omniverse RTX Remix. 2022-09-20. [dostęp 2022-12-12]. (pol.).

BibliografiaEdytuj

  • Allan G. Bromley, Difference and Analytical Engines, [w:] William Aspray (red.), Computing Before Computers, Ames: Iowa State University Press, 1990, s. 59–98, ISBN 0-8138-0047-1.
  • J Fuegi, J Francis, Lovelace & Babbage and the creation of the 1843 'notes', „Annals of the History of Computing”, 25 (4), IEEE, 2003, s. 16–26, DOI: 10.1109/MAHC.2003.1253887.

Linki zewnętrzneEdytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ada_Lovelace&oldid=69011493”