Adam Królikiewicz
Adam Łukasz Królikiewicz (ur. 9 grudnia 1894 we Lwowie, zm. 4 maja 1966 w Konstancinie) – major kawalerii Wojska Polskiego, żołnierz Legionów Polskich, kawaler Orderu Virtuti Militari, uczestnik trzech wojen, pierwszy polski medalista olimpijski w konkurencji indywidualnej jako zdobywca brązowego medalu w skokach przez przeszkody na Letnich Igrzyskach Olimpijskich 1924 w Paryżu.
| |
 major kawalerii
| |
| Data i miejsce urodzenia |
9 grudnia 1894 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
4 maja 1966 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
od 1914 |
| Siły zbrojne | |
| Formacja | |
| Jednostki |
I Brygada Legionów Polskich, 1 Pułk Szwoleżerów Józefa Piłsudskiego, Centrum Wyszkolenia Kawalerii |
| Stanowiska |
komendant Szkoły Jazdy, główny instruktor |
| Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa |
| Późniejsza praca |
instruktor jeździectwa, konsultant filmowy, aktor |
| Odznaczenia | |
           
| |
.png){kind=small}
.jpg) Adam Królikiewicz na koniu Milord podczas zawodów hippicznych w warszawskich Łazienkach w czerwcu 1930 | ||||||||||
| Dorobek medalowy | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||
.jpg)
Życiorys
edytujPochodził ze starej rodziny mieszczańskiej wywodzącej się z Wojnicza k. Tarnowa. Był synem Karola (1855–1907) i Julii z Bronarskich (1863–1911). Jego braćmi byli: Marian (1880–1939), Kazimierz (1884–1976), architekt, Tadeusz (1887–1970), Mieczysław (1889–1986), Stanisław (1891–1978), oficer dyplomowany artylerii, Wacław (1900–1983), inżynier, oficer, oraz Oktawian (1903–1941), zabity przez Niemców.
Od 3 sierpnia 1914 służył w Legionach, od grudnia w I Brygadzie. Walczył pod Kunicami za co otrzymał Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari. Od 5 lutego do 31 marca 1917 roku był słuchaczem kawaleryjskiego kursu oficerskiego przy 1 pułku ułanów w Ostrołęce. Kurs ukończył z wynikiem dostatecznym. Posiadał wówczas stopień kaprala[1].
Od 1918 był w Wojsku Polskim, gdzie doszedł do stopnia majora. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej[2]. W roku 1932 pełnił służbę w 1 pułku szwoleżerów Józefa Piłsudskiego, a w latach 1935–1939 był szefem nauki jazdy (ekwitacji) w Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu[3]. W marcu 1939 obowiązki głównego instruktora jazdy konnej łączył z funkcją komendanta Szkoły Jazdy[4].
Był wybitnym jeźdźcem. Jego największym osiągnięciem sportowym było zdobycie brązowego medalu podczas igrzysk olimpijskich w Paryżu 1924 w skokach przez przeszkody, który był pierwszym polskim medalem olimpijskim w konkurencji indywidualnej. Startował wówczas na koniu Picador.
Był wśród laureatów pierwszej edycji Plebiscytu Przeglądu Sportowego w 1926. Zajął wówczas 7. miejsce.
Jego koniem był Jaś, którym opiekował się i po padnięciu wypreparował płk lekarz weterynarii Józef Kulczycki[5].
W 1939 walczył w kampanii wrześniowej[2]. Po wojnie pracował jako trener i instruktor jeździecki. Opublikował m.in. wspomnienia Jasiek, Picador i ja (Kraków 1958). Adam Królikiewicz był też jednym z twórców polskiej odmiany naturalnej szkoły jazdy Federico Caprillego.
Brał udział w produkcjach filmowych. Był konsultantem ds. jeździectwa w filmie Podhale w ogniu z 1955, jako aktor wystąpił w filmie Rancho Texas z 1958.
Zmarł wskutek obrażeń odniesionych po upadku z konia na planie filmu Andrzeja Wajdy pt. Popioły, co wspomniał Daniel Olbrychski w swojej autobiografii Anioły wokół głowy[6]. Został pochowany w grobowcu rodzinnym na Cmentarzu Salwatorskim w Krakowie (sektor SC11-A-4)[7]. Za jego trumną, zgodnie z jeździeckim zwyczajem, prowadzono osiodłanego konia[8][9].
Życie prywatne
edytuj
Był żonaty z Tomisławą (1901–1994). Miał córkę Krystynę (1921–2017), a jego wnukiem jest Cezary Harasimowicz.
Awanse
edytuj- podporucznik – 1919
- porucznik – 1920
- rotmistrz – 1 grudnia 1924 r. ze starszeństwem z 15 sierpnia 1924 r. i 61 lokatą w korpusie oficerów kawalerii
- major – 12 marca 1933 r. ze starszeństwem z 1 stycznia 1933 r. i 9 lokatą w korpusie oficerów kawalerii
Ordery i odznaczenia
edytuj- Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari[10] nr 5429 (17 maja 1922)[11][12]
- Krzyż Niepodległości (12 maja 1931)[10][13]
- Złoty Krzyż Zasługi (1938)[14]
- Srebrny Krzyż Zasługi (dwukrotnie: 2 marca 1925[15], 17 stycznia 1928[16][17])
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921[10]
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[10]
- Odznaka „Za wierną służbę”[18]
- Odznaka 1. Pułku Szwoleżerów Józefa Piłsudskiego[19]
- Krzyż Kawalerski I Klasy Orderu Miecza (Szwecja, 1937)[20]
- Krzyż Kawalerski Orderu Legii Honorowej (Francja)[21][10]
- Krzyż Kawalerski Orderu Gwiazdy Rumunii (Rumunia)[10]
- Krzyż Kawalerski Orderu Korony Włoch (Włochy)[10]
Filmografia
edytuj- Rancho Texas (1958)
Przypisy
edytuj- ↑ CAW ↓, sygn. I.120.1.125 s. 12.
- ↑ a b 126. rocznica urodzin mjr. Adama Królikiewicza [online], wbh.wp.mil.pl [dostęp 2024-05-04].
- ↑ Jerzy Krzyś, Ostatni szef ekwitacji, „Kalendarz Grudziądzki”, ISSN 1427-700X, 11, 2007, s. 125–129.
- ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 462, 464.
- ↑ Robert Gawkowski: Rola konia w funkcjonowaniu Uniwersytetu Warszawskiego. [dostęp 2015-04-01].
- ↑ Daniel Olbrychski, Anioły wokół głowy, Wydawnictwo BGW, Warszawa 1992, ISBN 83-7066-387-7. Wbrew wspomnieniom Olbrychskiego i jego relacji ostatnich słów Królikiewicza, Karol Rómmel, olimpijczyk w jeździectwie, zmarł dopiero rok po majorze.
- ↑ Adam Królikiewicz. krakowsalwator.artlookgallery.com. [dostęp 2018-08-15].
- ↑ osoba: Adam Królikiewicz [online], osoba: Adam Królikiewicz - osoba: Adam Królikiewicz - Osoby - Wiedza - HISTORIA: POSZUKAJ [dostęp 2024-05-05] (pol.).
- ↑ Stajnia TROT - szkapowe mądrości zebrane [online], www.stajniatrot.pl [dostęp 2024-05-05].
- ↑ a b c d e f g Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest?. Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 384.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 11 stycznia 1923, s. 32.
- ↑ Księga Jazdy Polskiej 1938 ↓, s. 414.
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 111, poz. 163 „za pracę w dziele odzyskania Niepodległości”.
- ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 3 z 11 listopada 1938, s. 25 „za zasługi na polu pracy społecznej”.
- ↑ M.P. z 1925 r. nr 62, poz. 234 „za zasługi, położone dla Rzeczypospolitej Polskiej w dziedzinie rozwoju sportu i hipiki”.
- ↑ M.P. z 1928 r. nr 14, poz. 20 „za wybitne zasługi, położone na polu propagandy polskiego sportu konnego na konkursach hipicznych w Ameryce”.
- ↑ „Krzyż zasługi” dla zwycięskich kawalerzystów. „Żołnierz Polski”, s. 98, Nr 5 z 29 stycznia 1928.
- ↑ Na podstawie fotografii [1].
- ↑ Na podstawie fotografii [2].
- ↑ Sveriges statskalender 1940. Bihang, s. 61
- ↑ Zezwolenie na przyjęcie i noszenie orderów. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”. Nr 4, s. 20, 19 marca 1935.
![[2]](https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/1a/Adam_Kr%C3%B3likiewicz.jpg){kind=link}
Bibliografia
edytuj- Komenda Legionów (Dowództwo Polskiego Korpusu Posiłkowego). Centralne Archiwum Wojskowe. [dostęp 2017-11-07].
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
- Parafia pw. Bożego Ciała we Lwowie - akt chrztu Adama Łukasza Królikiewicza nr 3/1895.
- Polski Komitet Olimpijski: Adam Królikiewicz (1894–1966) – sylwetka w portalu www.olimpijski.pl. www.olimpijski.pl. [dostęp 2021-05-19]. (pol.).
- Żołnierze Niepodległości. Adam Królikiewicz. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2020-07-12].
- Adam Królikiewicz w bazie filmpolski.pl
- Fotografia ośmiu wspaniałych. W: Cezary Harasimowicz: Saga czyli filiżanka, której nie ma. Kraków: Znak, 2017. ISBN 978-83-280-4813-3.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
- Księga Jazdy Polskiej. Bolesław Wieniawa-Długoszowski (red.) Bronisław Rakowski (red.) Władysław Dziewanowski (red.) Karol Koźmiński (red.) Stanisław Strumph-Wojtkiewicz (red.) Stanisław Ostoja-Chrostowski (red.) Stanisław Haykowski (ilust.). Warszawa: Zakłady Graficzne Instytutu Wydawniczego „Biblioteka Polska”, 1938.