Adara

gwiazda w gwiazdozbiorze Wielkiego Psa

Adara (Epsilon Canis Majoris, ε CMa) – druga co do jasności gwiazda w gwiazdozbiorze Wielkiego Psa, odległa od Słońca o około 405 lat świetlnych.

Adara
ε Canis Majoris
Ilustracja
Położenie gwiazdy w konstelacji
Dane obserwacyjne (J2000)
Gwiazdozbiór

Wielki Pies

Rektascensja

06h 58m 37,549s[1]

Deklinacja

−28° 58′ 19,51″[1]

Paralaksa (π)

0,00805 ± 0,00014[1]

Odległość

405,2 ± 7,2 ly
124,2 ± 2,2 pc

Wielkość obserwowana

1,50m[1][2]

Ruch własny (RA)

3,24 ± 0,11 mas/rok[1]

Ruch własny (DEC)

1,33 ± 0,16 mas/rok[1]

Prędkość radialna

8,05 ± 0,14 km/s[1]

Charakterystyka fizyczna
Rodzaj gwiazdy

jasny olbrzym[1]

Typ widmowy

B1,5 II[1]

Masa

11–12[3] M

Promień

10,4[3] R

Metaliczność [Fe/H]

−0,75[2]

Wielkość absolutna

−3,97m[2]

Jasność

22 300 L[3]

Okres obrotu

<14 d[3]

Prędkość obrotu

38 km/s[3]

Temperatura

21 900 K[3]

Charakterystyka orbitalna
Krąży wokół

Centrum Galaktyki

Półoś wielka

6940 pc[2]

Mimośród

0,0768[2]

Alternatywne oznaczenia
Oznaczenie Flamsteeda: 21 CMa
2MASS: J06583754-2858197
Cordoba Durchmusterung: CD−28°3666
Fundamentalny katalog gwiazd: FK5 268
Boss General Catalogue: GC 9188
Katalog Henry’ego Drapera: HD 52089
Katalog Hipparcosa: HIP 33579
Katalog jasnych gwiazd: HR 2618
SAO Star Catalog: SAO 172676
Adhara

Nazwa edytuj

Tradycyjna nazwa gwiazdy, Adara, wywodzi się od arabskiego ‏العذارى‎ Al ʽAdhārā, co oznacza „panny”. Niegdyś oznaczała ona starożytny arabski asteryzm obejmujący też gwiazdy Wezen, Aludra i ο² CMa[4]. Mimo oznaczenia literą Epsilon w systemie Bayera pod względem jasności jest drugą w Wielkim Psie i należy do 25 najjaśniejszych gwiazd nocnego nieba[3]. Międzynarodowa Unia Astronomiczna formalnie zatwierdziła użycie nazwy Adhara dla określenia tej gwiazdy[5].

Ruch własny edytuj

Kilka milionów lat temu, Adara była znacznie bliżej Słońca niż jest obecnie, przez co świeciła dużo jaśniej na nocnym niebie. Około 4,7 miliona lat temu, Adara była w odległości 34 lat świetlnych od Słońca, co czyniło ją najjaśniejszą gwiazdą na niebie o jasności obserwowalnej −3,99m. Od tamtej pory żadna inna gwiazda nie osiągnęła takiej jasności, żadna też nie będzie tak jasna w ciągu następnych pięciu milionów lat[6].

Właściwości fizyczne edytuj

Adara jest gwiazdą podwójną. Dominujący składnik jest błękitnym, jasnym olbrzymem należącym do typu widmowego B. Jego temperatura to 21 900 K, w związku z czym emituje znaczną część promieniowania w ultrafiolecie; choć gwiazda wypromieniowuje łącznie 22 300 razy więcej energii niż Słońce, to w zakresie widzialnym jej jasność jest tylko 3500 razy większa niż jasność Słońca. Ma ona masę 11–12 razy większą niż Słońce i najprawdopodobniej zakończy życie jako supernowa. Jej promień to około 10,4 R[3].

Drugi składnik jest dużo słabszy i ginie w blasku większej gwiazdy. Jest od niej oddalony o 7,9 sekundy kątowej (pomiar z 2008 roku) i ma wielkość obserwowaną 7,5m[7]; w literaturze istnieje rozbieżność co do ocen jej jasności, inne źródła podają mniejszą jasność[3]: 9,3m[8]. Prawdopodobnie jest to gwiazda typu A lub F. W przestrzeni dzieli ją co najmniej 900 jednostek astronomicznych od olbrzyma, a obieg wspólnego środka masy zajmuje co najmniej 7500 lat[3].

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. a b c d e f g h i Adara w bazie SIMBAD (ang.)
  2. a b c d e Anderson E., Francis C: HIP 33579. [w:] Extended Hipparcos Compilation (XHIP) [on-line]. VizieR, 2012. [dostęp 2017-12-04]. (ang.).
  3. a b c d e f g h i j Jim Kaler: ADHARA (Epsilon Canis Majoris). STARS, 2009-06-26. [dostęp 2017-12-07]. (ang.).
  4. Canis Major, the Greater Dog. W: Richard Hinckley Allen: Star Names Their Lore and Meaning. Nowy Jork: Dover Publications Inc., 1963, s. 130. ISBN 0-486-21079-0. (ang.).
  5. Naming Stars. Międzynarodowa Unia Astronomiczna, 2017-11-19. [dostęp 2017-12-07].
  6. Jocelyn Tomkin. Once and Future Celestial Kings. „Sky and Telescope”. 95 (4), s. 59–63, kwiecień 1998. Bibcode1998S&T....95d..59T. 
  7. Mason et al.: WDS J06586-2858A. [w:] The Washington Double Star Catalog [on-line]. VizieR, 2014.
  8. CD-28 3666B w bazie SIMBAD (ang.)