Afrykanka żółtobrzucha
Afrykanka żółtobrzucha[4], afrykanka ognistobrzucha[5], afrykanka senegalska[6], senegalka (Poicephalus senegalus) – gatunek średniego ptaka z rodziny papugowatych (Psittacidae). Występuje w południowej części zachodniej Afryki. Nie jest zagrożona. Jest często spotykana w hodowli i w domach.
| Poicephalus senegalus[1] | |||
| (Linnaeus, 1766) | |||
 Afrykanka żółtobrzucha często jest zwierzęciem domowym | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
afrykanka żółtobrzucha | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Zasięg występowania i podgatunki edytuj
Występuje w południowej części zachodniej Afryki. Zasięg występowania jest szacowany na ok. 3,59 miliona km²[7].
Zwykle wyróżnia się dwa podgatunki[2][8]:
- P. s. senegalus – południowa Mauretania, Senegal, Gambia i Gwinea Bissau po południowy Niger i północną Nigerię, północny Kamerun, południowo-zachodni Czad oraz północna Republika Środkowoafrykańska. Obejmuje proponowany, lecz wątpliwy takson mesotypus.
- P. s. versteri – północno-zachodnie Wybrzeże Kości Słoniowej po południowo-zachodnią Nigerię.
Morfologia edytuj
Wygląd edytuj
Brak dymorfizmu płciowego. Ma szarą głowę, wokół oczu czarną. Dziób przechodzi z szarego w czarny. Ma jasne oczy. Wierzch ciała łącznie ze skrzydłami i ogonem zielony, pierś jest trochę jaśniejsza. Końce skrzydeł i ogona są czarne. Brzuch ma żółtą barwę, można zauważyć, że przy piersi jest czerwony. Nogawki są zielone, a nogi szare. Młode mają całe ciemne oczy.
Wymiary edytuj
Ekologia i zachowanie edytuj
Biotopy, jakie zasiedla to głównie lasy sawannowe[6], spotykana też na otwartych polach uprawnych z porozrzucanymi drzewami[9].
W naturalnym środowisku afrykanki żółtobrzuche żyją parami, ale zdarzają się stada 10–20 osobników. Gdy w pobliżu jest człowiek, są dzikie i płochliwe. Często lecą na dużych wysokościach. Gdy się zaniepokoją, wydają krótkie serie skrzeczących i gwiżdżących dźwięków, zwykle głośnych[10].
Zjadają owoce, pąki, nasiona, w tym także roślin uprawnych (np. proso i orzeszki ziemne)[9].
Lęgi edytuj
Wyprowadzają lęgi od września do listopada (w czasie polskim). Budują gniazda w dziuplach, które wydrążają w drzewach. Samice mogą mieć pisklęta w wieku dwóch lat, a samce w wieku trzech lat. Chcą się rozmnażać tylko kilka lat, maks. do siedmiu. Samica składa 2–4 jaj, w dwudniowych odstępach, sama je ogrzewa. Inkubacja trwa 25–28 dni, zależy to od temperatury otoczenia. Pisklęta po wykluciu ważą około sześciu gramów. Pisklęta są w gnieździe przez 8 tygodni, po dwóch następnych usamodzielniają się. Mają ubarwienie rodziców po roku[10][11].
Status edytuj
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje afrykankę żółtobrzuchą za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność populacji nie została oszacowana, ale ptak ten opisywany jest jako bardzo liczny. Globalny trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy[3]. Gatunek ten znajduje się w załączniku II CITES[12].
Przypisy edytuj
- ↑ Poicephalus senegalus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d Collar, N. & Kirwan, G.M.: Senegal Parrot (Poicephalus senegalus). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2019. [dostęp 2019-11-07].
- ↑ a b BirdLife International, Poicephalus senegalus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2017, wersja 2016-3 [dostęp 2017-01-29] (ang.).
- ↑ P. Mielczarek, M. Kuziemko: Podrodzina: Psittacinae Rafinesque, 1815 - papugi afrykańskie (wersja: 2016-07-31). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2017-01-29].
- ↑ P. Mielczarek, W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 112, 1999.
- ↑ a b Afrykanka senegalska. [w:] Encyklopedia WIEM [on-line]. Onet.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-12)].
- ↑ Species factsheet: Poicephalus senegalus. BirdLife International. [dostęp 2019-11-07]. (ang.).
- ↑ Frank Gill, David Donsker (red.): Parrots, cockatoos. IOC World Bird List: Version 9.2. [dostęp 2019-11-07]. (ang.).
- ↑ a b Senegal Parrot (Poicephalus senegalus). [w:] Parrot Encyclopedia [on-line]. World Parrot Trust. [dostęp 2021-07-11]. (ang.).
- ↑ a b Afrykanka Senegalska (Poicephalus Senegalus). [zarchiwizowane z tego adresu (2009-08-02)].
- ↑ J. Błaszczyk: Afrykanka ognistobrzucha (senegalka). [w:] Papuzie Centrum Informacyjne [on-line]. 2001. [dostęp 2019-11-07].
- ↑ Poicephalus senegalus, [w:] Species+ [online], UNEP-WCMC, CITES Secretariat [dostęp 2021-07-03] (ang.).
Linki zewnętrzne edytuj
- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Strona poświęcona afrykance ognistobrzuchej. senegalki.papuzki.webd.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-03-24)].
- Strona poświęcona afrykance ognistobrzuchej. senegalka.republika.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-31)].