Agaricus
Agaricus L. (pieczarka) – rodzaj grzybów należący do rodziny pieczarkowatych (Agaricaceae)[1]. Uprawiany i sprzedawany w sklepach jest jeden z jej gatunków – pieczarka dwuzarodnikowa.
 Pieczarka łąkowa (Agaricus campestris) | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
pieczarka |
| Nazwa systematyczna | |
| Agaricus L. Sp. pl.: 1171 (1753) | |
| Typ nomenklatoryczny | |
Charakterystyka edytuj
Grzyby wytwarzające owocniki z mięsistymi kapeluszami o suchej, nagiej lub łuskowatej powierzchni i blaszkowym hymenoforze. Blaszki u młodych owocników różowe, po dojrzeniu brązowe, nie przyrośnięte do trzonu, o regularnej tramie. Na trzonach u wielu gatunków znajduje się przyrośnięty pierścień. Zarodniki pieczarek są okrągławe lub eliptyczne, gładkie, pozbawione pory rostkowej, a ich wysyp jest barwy brązowej[2][3].
Systematyka i nazewnictwo edytuj
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Agaricaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Zgodnie z zasadami nomenklatury botanicznej (dotyczącej także grzybów) przyjęto, że rodzaj Agaricus został poprawnie opisany po raz pierwszy przez Karola Linneusza (jako Agaricus campester) w „Species Plantarum” z 1753 r. Pieczarka jest typem nomenklatorycznym rzędu pieczarkowców (Agaricales) i rodziny pieczarkowatych (Agaricaceae), natomiast jej gatunkiem typowym jest pieczarka łąkowa (Agaricus campestris)[1].
Synonimy naukowe: Agaricus trib. Psalliota Fr., Amanita Dill. ex Boehm., Fungus Tourn. ex Adans., Hypophyllum Paulet, Myces Paulet, Pratella (Pers.) Gray, Psalliota (Fr.) P. Kumm.[4]
Polską nazwę podał Franciszek Błoński w 1889 r.
- Agaricus altipes (F.H. Møller) F.H. Møller – pieczarka długotrzonowa
- Agaricus arvensis Schaeff. – pieczarka biaława
- Agaricus augustus Fr. – pieczarka okazała
- Agaricus benesii (Pilát) Pilát – pieczarka drobnołuskowa
- Agaricus bernardii Quél.[5]
- Agaricus bisporus (J.E. Lange) Imbach – pieczarka dwuzarodnikowa
- Agaricus bitorquis (Quél.) Sacc. – pieczarka miejska
- Agaricus bohusii Bon – pieczarka kępkowa
- Agaricus bresadolanus Bohus[6]
- Agaricus campestris L. – pieczarka łąkowa
- Agaricus cappellianus Hlaváček – pieczarka kompostowa[7]
- Agaricus comtulus Fr. – pieczarka malutka
- Agaricus cupreobrunneus (Jul. Schäff. & Steer) Pilát – pieczarka purpurowobrązowa
- Agaricus dulcidulus Schulzer – pieczarka purpurowa[8]
- Agaricus fuscofibrillosus (F.H. Møller) Pilát 1951[6]
- Agaricus impudicus (Rea) Pilát 1951[6]
- Agaricus langei (F.H. Møller & Jul. Schäff.) Maire – pieczarka krwawiąca
- Agaricus lanipes (F.H. Møller & Jul. Schäff.) Singer – pieczarka krótkotrzonowa
- Agaricus litoralis (Wakef. & A. Pearson) Pilát
- Agaricus macrocarpus (F.H. Møller) F.H. Møller – pieczarka wielkoowocnikowa
- Agaricus minimus (Ricken) Pilát – pieczarka najmniejsza
- Agaricus moelleri Wasser – pieczarka szarołuskowa
- Agaricus moellerianus Bon 1985[6]
- Agaricus phaeolepidotus (F.H. Møller) F.H. Møller[5]
- Agaricus placomyces Peck – pieczarka płaska
- Agaricus porphyrizon P.D. Orton – pieczarka liliowoczerwonawa
- Agaricus rusiophyllus Lasch – pieczarka różowoblaszkowa
- Agaricus semotus Fr. – pieczarka winnoczerwona
- Agaricus silvaticus Schaeff. – pieczarka leśna
- Agaricus silvicola (Vittad.) Peck – pieczarka bulwiasta
- Agaricus subfloccosus (J.E. Lange) Hlaváček[5]
- Agaricus subrufescens Peck 1894[6]
- Agaricus urinascens (Jul. Schäff. & F.H. Møller) Singer – pieczarka słomkowożółta[9]
- Agaricus xanthodermus Genev. – pieczarka karbolowa
- Agaricus xantholepis F.H. Møller 1952 - pieczarka włóknistobrzega
Nazwy naukowe na podstawie Index Fungorum[10]. Wykaz gatunków i nazwy polskie według Władysława Wojewody[11] i innych[6][5].
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
Agaricus cupreobrunneus -
Agaricus dulcidulus -
-
Agaricus impudicus -
-
-
-
Agaricus porphyrizon -
Agaricus semotus -
Agaricus silvaticus -
Agaricus silvicola -
-
-
-
.JPG)
_Pil%C3%A1t_1361238.jpg)
_F.H._M%C3%B8ller_(231468).jpg)
.JPG)
.JPG)
- Niektóre inne gatunki
- Agaricus subperonatus (J.E. Lange) Singer
Znaczenie edytuj
Naziemne grzyby saprotroficzne[11]. Większość gatunków to smaczne grzyby jadalne, niektóre jednak są grzybami trującymi. W Europie występuje ok. 100 gatunków pieczarek, z których wiele jest trudnych do rozróżnienia. Niedoświadczeni grzybiarze mogą pomylić pieczarki ze śmiertelnie trującymi muchomorami; muchomorem jadowitym czy muchomorem zielonawym (sromotnikowym). Zasadniczo takie pomyłki nie powinny mieć miejsca, gdyż pieczarki mają blaszki różowe lub ciemnobrązowe, muchomory zawsze białe, jednak pomyłki takie zdarzają się[12].
Jeden gatunek pieczarki – pieczarka dwuzarodnikowa jest powszechnie uprawiany i sprzedawany w sklepach[12]
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2013-03-05] (ang.).
- ↑ E. Gerhardt, Grzyby: wielki ilustrowany przewodnik, Warszawa: Klub dla Ciebie - Bauer-Weltbild Media, 2006, ISBN 83-7404-513-2.
- ↑ Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, s. 362, ISBN 83-09-00714-0.
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2010-01-17] (ang.).
- ↑ a b c d Agaricus (pieczarka) [online], grzyby.pl [dostęp 2023-12-03] (pol.).
- ↑ a b c d e f Grzyby makroskopijne Polski w literaturze mikologicznej [online], grzyby.pl [dostęp 2023-12-02] (pol.).
- ↑ W. Wojewoda podał nazwę polską dla synonimu Agaricus vaporarius (Pers.) Imbach.
- ↑ W. Wojewoda podał nazwę polską dla synonimu Agaricus purpurellus (F.H. Møller) F.H. Møller.
- ↑ W. Wojewoda podał nazwę polską dla synonimu Agaricus stramineus (Jul. Schäff. & F.H. Møller) Singer.
- ↑ Index Fungorum (gatunki) [online] [dostęp 2013-10-20] (ang.).
- ↑ a b Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 32–38, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b Andreas Gminder, Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej, 2008, s. 196–201, ISBN 978-83-258-0588-3.