Wikipedia

Aglomeracja trójmiejska

obszar metropolitalny w Polsce

Aglomeracja trójmiejska (także aglomeracja Trójmiasta lub aglomeracja gdańska[1][2]) – aglomeracja na północy Polski nad Zatoką Gdańską. Centralną część tworzy Trójmiasto, czyli policentryczny obszar miast Gdańsk, Sopot i Gdynia. Zewnętrzną część stanowią pozostałe miejscowości w jego pobliżu od Tczewa na południu do Kartuz na zachodzie i Władysławowa na północy[3].

Mapa z głównymi miastami Zatoki Gdańskiej

W zależności od koncepcji i przyjętych kryteriów delimitacji obszarów liczba ludności zamieszkującej aglomerację wynosi od ponad 993 tys. do 1,5 mln osób. Według koncepcji przedstawiających zakres obszarowy aglomeracja obejmuje powierzchnię od 2161,8 do 3719 km².

Miasta zaliczane do aglomeracji: Gdańsk, Sopot, Gdynia, Tczew, Pruszcz Gdański, Kartuzy, Żukowo, Rumia, Reda, Wejherowo, Puck, Władysławowo, Jastarnia, Hel.

Obszar metropolitalny Gdańsk-Sopot-Gdynia

edytuj
 
Gminy należące do aglomeracji Trójmiasta według urzędu marszałkowskiego na mapie gmin Polski i województwa pomorskiego

15 września 2011 powołano stowarzyszenie samorządowe Obszar Metropolitalny Gdańsk-Sopot-Gdynia mające na celu zacieśnienie współpracy i doprowadzenie do harmonijnego rozwoju całego obszaru metropolitalnego Trójmiasta, poprzez wykorzystanie potencjału miast i gmin członkowskich, z poszanowaniem ich odrębności i specyfiki. W ramach OMG-G-S działa 57 samorządów, obejmujące łącznie obszar o powierzchni blisko 5,5 tys. km² (wg powierzchni powiatów: 6,7 tys. km²), zamieszkałe przez blisko 1,5 mln mieszkańców. W strukturze OMG-G-S decydującą rolę ma walne zgromadzenie członków, zarząd (w jego skład wchodzą prezydenci miast Trójmiasta) i komisja rewizyjna.

 
Gminy należące do aglomeracji Trójmiasta na podstawie różnych koncepcji. 1)Najciemniejszy odcień czerwonego – Trójmiasto (Gdańsk, Gdynia, Sopot). 2)Jaśniejszy czerwony – koncepcja J. Paryska, a także te z trzeciego punktu. 3)Najjaśniejszy odcień czerwonego – gminy w koncepcji zarówno P. Swianiewicza i U. Klimskiej, jak i urzędu marszałkowskiego. 4) Różowy – gminy należące tylko do koncepcji urzędu marszałkowskiego. 5)Pomarańczowy – gminy w koncepcji jedynie P. Swianiewicza i U. Klimskiej

Koncepcje aglomeracji Trójmiasta

edytuj

Aglomeracja według P. Swianiewicza i U. Klimskiej

edytuj

W 2005 Paweł Swianiewicz oraz Urszula Klimska wyznaczyli obszar aglomeracji z ośrodkiem centralnym Trójmiasto (Gdańsk, Gdynia, Sopot) oraz przyległych 28 gmin. Obszar ten w 2002 zamieszkiwało 1,21 mln osób. Przy wyznaczaniu aglomeracji przeprowadzono delimitację obszarów przyległych, uwzględniając saldo migracji w latach 1998–2002, gęstość zaludnienia (w 2002), współczynnik zatrudnienia związany z natężeniem dojazdów[4].

Gminy aglomeracji według P. Swianiewicza i U. Klimskiej
Gmina Liczba ludności (2010-12-31[5]) [osób] Powierzchnia (2011-01-01[6]) [km²] Gęstość zaludnienia [osób/km²]
Gdańsk 456967 261,96 1744,42
Gdynia 247324 135,14 1830,13
Sopot 38141 17,28 2207,23
gm. Cedry Wielkie 6470 124,27 52,06
gm. Gniew 15497 194,12 79,83
gm. Kartuzy 32189 206,45 155,92
gm. Kolbudy 14019 82,66 169,60
gm. Kosakowo 9710 50,14 193,66
Krynica Morska 1361 116,01 11,73
gm. Luzino 14116 111,47 126,63
gm. Nowy Dwór Gdański 17843 213,20 83,69
gm. Pelplin 16675 141,02 118,25
gm. Puck 23800 237,38 100,26
Pruszcz Gdański 26834 16,47 1629,27
gm. Pruszcz Gdański 20486 143,80 142,46
gm. Przodkowo 7627 85,18 89,54
gm. Przywidz 5331 129,34 41,22
gm. Pszczółki 8473 50,12 169,05
Reda 20959 30,92 677,85
Rumia 52931 30,10 1531,79
gm. Stegna 9695 170,09 57,00
gm. Stężyca 5308 116,04 45,74
gm. Somonino 9725 112,11 86,75
gm. Subkowy 5388 77,80 69,25
gm. Szemud 14722 176,91 83,22
gm. Sztutowo 3582 111,53 32,12
Tczew 60152 22,38 2687,76
gm. Tczew 12261 170,60 71,87
Wejherowo 47794 25,53 1872,07
gm. Wejherowo 21654 194,25 111,47
gm. Żukowo 29643 164,04 180,71
Razem (aglomeracja) 1249853 3718,31 336,13

Aglomeracja według urzędu marszałkowskiego

edytuj

W 2009 Departament Rozwoju Regionalnego i Przestrzennego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego opracował Plan zagospodarowania przestrzennego województwa pomorskiego, gdzie scharakteryzował aglomerację Trójmiasta i dokonał delimitacji jego obszaru. Według urzędu marszałkowskiego aglomerację obejmują 3 miasta na prawach powiatu: Gdańsk, Gdynia, Sopot oraz 27 gmin. Przy przeprowadzaniu delimitacji brano pod uwagę m.in. aspekty przestrzenne, uwarunkowania społeczno-gospodarcze, prawno-polityczne, ekologiczne, funkcjonalno-techniczne, ekonomiczne. W wyznaczonym obszarze wyróżniono podstawowe elementy składowe jego struktury oraz rozpatrzono powiązania wewnętrzne i zewnętrzne[2].

Gminy aglomeracji według urzędu marszałkowskiego[2]
Gmina Liczba ludności (2010-12-31[5]) [osób] Powierzchnia (2011-01-01[6]) [km²] Gęstość zaludnienia [osób/km²]
Gdańsk 456967 261,96 1744,42
Gdynia 247324 135,14 1830,13
Sopot 38141 17,28 2207,23
gm. Cedry Wielkie 6470 124,27 52,06
Hel 3720 21,72 171,27
Jastarnia 3911 7,80 501,41
gm. Kartuzy 32189 206,45 155,92
gm. Kolbudy 14019 82,66 169,60
gm. Kosakowo 9710 50,14 193,66
gm. Luzino 14116 111,47 126,63
Puck 11249 4,79 2348,43
gm. Puck 23800 237,38 100,26
Pruszcz Gdański 26834 16,47 1629,27
gm. Pruszcz Gdański 20486 143,80 142,46
gm. Przodkowo 7627 85,18 89,54
gm. Przywidz 5331 129,34 41,22
gm. Pszczółki 8473 50,12 169,05
Reda 20959 30,92 677,85
Rumia 46107 30,10 1531,79
gm. Stegna 9695 170,09 57,00
gm. Somonino 9725 112,11 86,75
gm. Suchy Dąb 4034 84,51 47,73
gm. Szemud 14722 176,91 83,22
Tczew 60152 22,38 2687,76
gm. Tczew 12261 170,60 71,87
gm. Trąbki Wielkie 10063 162,58 61,90
Wejherowo 47794 25,53 1872,07
gm. Wejherowo 21654 194,25 111,47
Władysławowo 15111 39,22 385,29
gm. Żukowo 29643 164,04 180,71
Razem (aglomeracja) 1232287 3069,21 401,50
Ludność aglomeracji gdańskiej w granicach według "Planu zagospodarowania przestrzennego województwa pomorskiego"
dane statystyczne GUS[7]
Teren 1999 % 2004 % 2009 %
Trójmiasto 760 210 64,12 752 943 62,72 742 910 60,66
inne miasta aglomeracji 241 902 20,40 246 581 20,54 255 103 20,83
tereny wiejskie 183 438 15,48 200 985 16,74 226 774 18,51
Aglomeracja ogółem 1 185 550 100,00 1 200 509 100,00 1 224 787 100,00

Aglomeracja Trójmiasta według Paryska

edytuj

W 2008 Jerzy Jan Parysek przedstawił, że głównym ośrodkiem aglomeracji Trójmiasta jest Gdańsk, którego funkcje uzupełnia Gdynia. Do innych ośrodków aglomeracji należą: Sopot, Wejherowo, Reda, Rumia, Pruszcz Gdański. Określił, że aglomeracja stanowi policentryczny układ przestrzenno-funkcjonalny, który zamieszkuje ponad 1 mln osób[1].

Aglomeracja Trójmiasta według Jałowieckiego

edytuj

W 2000 Bohdan Jałowiecki przedstawił, powołując się na Bassada, że policentryczne Trójmiasto (Gdańsk, Gdynia, Sopot) wraz z terenami podmiejskimi jest metropolią, przy czym ów termin należy relatywizować, dopasowując go do polskich kryteriów. Podobnie postępują w 2003 Herbst i Smętkowski w roku 2001[8]

Inne koncepcje

edytuj

Inne koncepcje podające liczbę mieszkańców aglomeracji, obszaru funkcjonalnego, zespołu miejskiego:

  • według programu ESPON "obszar funkcjonalny Gdańska" (FUA, ang. Functional Urban Area) w 2002 zamieszkiwało 993 tys. osób[9].
  • według Eurostat w 2001 (LUZ Gdańsk, ang. Larger Urban Zone) – 1 097 654 mieszkańców i obszar 3457,32 km²[10][11], które dane przyjął też T. Markowski[12],
  • według Eurostat w 2004 (LUZ Gdańsk, ang. Larger Urban Zone) – 1 105 203 mieszkańców i obszar 3457,32 km²[11][10].

Podstawowe dane liczbowe dotyczące aglomeracji Trójmiasta

edytuj
Podstawowe dane liczbowe dotyczące aglomeracji Trójmiasta względem województwa i Polski na podstawie koncepcji urzędu marszałkowskiego
Teren Populacja [osób]

(aglomeracja Trójmiasta zajmuje: () )

Powierzchnia [km²]

(aglomeracja Trójmiasta zajmuje: () )

Aglomeracja Trójmiasta 1 232 287[2] (-) 3069,21[7] (-)
Województwo Pomorskie 2 319 735[13] (53%) 18 310,34 (17%)
Polska 38 433 600 (3%) 312 679 (1%)

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b Jerzy Jan Parysek: Aglomeracje miejskie w Polsce oraz problemy ich funkcjonowania i rozwoju. W: Wybrane problemy rozwoju i rewitalizacji miast: aspekty poznawcze i praktyczne. Poznań: Bogucki Wydawnictwo Naukowe, IGSEiGP UAM, 2008, s. 35, 36, seria: Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna nr 5. ISBN 978-83-61320-33-3.
  2. ↑ a b c d Plan zagospodarowania przestrzennego województwa pomorskiego. pomorskie.eu. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-08-30)].. Gdańsk, 2009-10, s. 144 (Załącznik do Uchwały Nr 1004/XXXIX/09 Sejmiku Województwa Pomorskiego z dnia 26 października 2009 r.; Dz. Urz. Pomorskiego z 2009 r., Nr 172, poz. 3361)
  3. ↑ Prezentacja dotycząca aglomeracji Trójmiasta (dostęp 10 lutego 2017)
  4. ↑ Paweł Swianiewicz, Urszula Klimska. Społeczne i polityczne zróżnicowanie aglomeracji w Polsce – waniliowe centrum, mozaika przedmieść. „Prace i Studia Geograficzne”. 35, s. 51, 53-56, 2005. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego. ISSN 0208-4589. 
  5. ↑ a b Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2010). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2011-06-10. ISSN 1734-6118.
  6. ↑ a b Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r.. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2013-07-26. ISSN 1505-5507.
  7. ↑ a b Bank danych regionalnych GUS
  8. ↑ Mozaika przedmieść, Paweł Swianiewicz
  9. ↑ ESPON project 1.4.3 Study on Urban Functions (Final Report). Luxembourg: The ESPON Monitoring Committee, 2007-03, s. 94. ISBN 2-9600467-2-2.
  10. ↑ a b Urban Audit: Data that can be accessed: LUZ Gdansk. Eurostat. [dostęp 2011-07-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-04-06)].
  11. ↑ a b Urban Audit: City Profiles: Gdansk. Eurostat. [dostęp 2011-07-24].
  12. ↑ Dane na koniec roku 2001 na podstawie (PDF)Tadeusz Markowski: Funkcje Metropolitalne Pięciu Stolic Województw Wschodnich. s. 330. [dostęp 2009-03-08].
  13. ↑ /, Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2018-09-26] (pol.).

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Aglomeracja_trójmiejska&oldid=73874316”