Ajsymneta
Ajsymneta (gr. αἰσυμνήτης aisymnetes, lm. αἰσυμνήται aisymnetai[1]) – w starożytnej Grecji mąż zaufania, rozjemca wybierany w sytuacji konfliktowej w celu zaprowadzenia porządku w państwie[2].
Ajsymneci byli rozjemcami i reformatorami pochodzącymi z wyboru. Wybierały ich skłócone ugrupowania w obliczu groźby wojny domowej spośród ludzi cieszących się dużym autorytetem i szacunkiem. Otrzymywali specjalne, nieograniczone pełnomocnictwa na czas określony (niekiedy dożywotnio), aby móc przeprowadzić zmianę ustroju lub skodyfikować prawo. Instytucja ta była rodzajem tyranii z wyboru (αιρετή τυραννίς), jak to wyraził Arystoteles w Polityce[3]. Dionizjusz z Halikarnasu przyrównywał ten urząd do rzymskiej dyktatury, przypuszczając, że Rzymianie przejęli go od Greków[4].
Ajsymnetami byli prawdopodobnie Zaleukos z Lokrów Epizefyryjskich, Filolaos w Tebach, Drakon w Atenach, a na pewno Pittakos w Mitylenie. Najbardziej znanym ajsymnetą był ateński mąż stanu, poeta i prawodawca – Solon.
W późniejszych czasach podobną rolę odegrał Timoleon.
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Dosłownie „pamiętający o słuszności” – od αἶσα – „los, słuszność” i μνήμη „pamięć”.
- ↑ Początkowo (Odyseja, Pieśń VIII, 258) określenie to oznaczało jurorów: Teraz dziewięciu stróżów powstało z swej ławy: Lud ich wybrał, im oddał porządek zabawy.
- ↑ Księga III,14 (tekst gr., przekład ang.) i IV,10 (tekst gr., przekład ang.).
- ↑ Starożytności, Księga V, 73 (tekst gr., przekład ang.).
Bibliografia edytuj
- Piotr Iwaszkiewicz, Wiesław Łoś, Marek Stępień, Władcy i wodzowie starożytności. Słownik, Warszawa: WSiP, 1998, s. 305, ISBN 83-02-06971-X, OCLC 69568159.
- Maria Jaczynowska, Historia starożytna, Danuta Musiał, Marek Stępień, wyd. 6, Warszawa: wyd. TRIO, 2007, s. 259, ISBN 978-83-7436-109-5, OCLC 749417007.
- Wielka historia świata (red. A. Krawczuk). Tom 3: Świat okresu cywilizacji klasycznych. Warszawa: Oficyna Wydawnicza FOGRA, 2005, s. 55, ISBN 83-85719-84-9.
- Włodzimierz Lengauer, Starożytna Grecja okresu archaicznego i klasycznego, Warszawa: Wydawnictwo DiG, 1999, s. 56-57, ISBN 83-7181-083-0, OCLC 749800661.
- Guy Rachet, Słownik cywilizacji greckiej, Ewdoksia Papuci-Władyka (tłum.), Katowice: Wydawnictwo „Książnica”, 2006, s. 44, ISBN 83-7132-919-9, ISBN 978-83-7132-919-7, OCLC 749560502.