Akcja „Burza” w Okręgu Stanisławów Armii Krajowej

Akcja „Burza” w Okręgu Stanisławów AK – część akcji wojskowej zorganizowanej i podjętej przez oddziały Armii Krajowej przeciw wojskom niemieckim w końcowej fazie okupacji niemieckiej, bezpośrednio przed wkroczeniem Armii Czerwonej, prowadzona w granicach II Rzeczypospolitej.

Odznaka AK przyznawana za udział w akcji „Burza”

10 marca 1944 dowódca okręgu stanisławowskiego kpt. Herman wydał rozkaz operacyjny do rozpoczęcia „Burzy”. Głównym zadaniem oddziałów partyzanckich były uderzenia na transport wroga. Linie kolejowe i drogi przebiegały w terenie górzystym, zalesionym, poprzecinanym licznymi rzekami i strumieniami. Sprzyjało to planowanym akcjom dywersyjnym.

Najwcześniej „Burza” rozpoczęła się w inspektoracie Kołomyja na Pokuciu – najdalej wysuniętym regionie kresów południowo-wschodnich II Rzeczypospolitej. W tych terenach walczyło ok. 900 zaprzysiężonych żołnierzy podziemia w tym ok. 500 członków samoobrony. Miała ona jednak ograniczony wymiar bojowy. Oddziały partyzanckie wykonały szereg akcji dywersyjnych i sabotażowych, doszło do kilku potyczek z Niemcami. Szczególnie skuteczne okazały się wielokrotne akcje dywersyjne na linie kolejowe, nieliczne w tym rejonie.

Tworzone oddziały partyzanckie przyjęły numery i nazwy pułków piechoty wchodzących w skład przedwojennej 11 Karpackiej Dywizji Piechoty Były to: 49 Huculski Pułk Piechoty AK z Kołomyi, 53 Pułk Strzelców Kresowych AK ze Stryja oraz 48 Pułk Strzelców Kresowych AK ze Stanisławowa.

Pod koniec 1943 zmobilizowano 49 pułk piechoty AK. Działał on w rejonie Bitków-Nadwórna. Liczył około 160 partyzantów. W marcu 1944 dołączył do koncentrujących się oddziałów partyzanckich 11 KDP AK pod wsią Majdan. Szybka ofensywa wojsk Frontu Ukraińskiego uniemożliwiała rozwinięcie oddziałów dywizji.

W rejonie Sambora działało Zgrupowanie Wschodnie AK. Ochraniało ono szyby naftowe w rejonie Drohobycza i Borysławia. W tym rejonie doszło do współdziałania 3/53 pp AK mjr. Niemętowskiego z jednostkami szybkimi 1 Frontu Ukraińskiego Iwana Koniewa.

Oddziały AK zmuszone były również do ochrony polskich miast i wsi przed atakami UPA.

Po zdobyciu miast Armia Czerwona rozbroiła oddziały Armii Krajowej. Część sił przeszła do konspiracji.

• 
  Michał Ciszewski, NN, chorąży Adam Ekiert ps. „Pogarda”, Jan Pakos ps. „Stal”.
• 
  Siedzą: „Chata”, chorąży Adam Ekiert ps. „Pogarda”; stoją: NN, Tadeusz Paszkowski ps. „Lis”, Jan Pakos ps. „Stal”, Michał Olszewski.
• 
  Michał Olszewski, NN, chorąży Adam Ekiert ps. „Pogarda”, Jan Pakos ps. „Stal”.

Bibliografia

• Jerzy Węgierski: Armia Krajowa w okręgach Stanisławów i Tarnopol. Kraków: Platan, 1996. ISBN 83-85222-85-5.brak strony w książce
• TadeuszT. Krząstek TadeuszT., JerzyJ. Tomczyk JerzyJ., W 55 rocznicę powstania Armii Krajowej”, Warszawa: Ministerstwo Obrony Narodowej, 1997, ISBN 83-86268-63-8 .brak strony (książka)
• Tadeusz Przyłucki: Czas Burzy w 50. rocznicę operacji „Burza”. Warszawa: Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej. Zakład poligraficzny Akcydens, 1994. ISBN 83-90-1777-0-6.