Alaksandr Szpileuski

radziecki i białoruski funkcjonariusz KGB i polityk

Alaksandr Francawicz Szpileuski (biał. Аляксандр Францавіч Шпілеўскі[a], ros. Александр Францевич Шпилевский, Aleksandr Francewicz Szpilewski; ur. 28 maja 1953 w Bobrujsku) – radziecki i białoruski funkcjonariusz KGB i polityk, deputowany do Rady Najwyższej Republiki Białorusi XIII kadencji oraz Izby Reprezentantów Republiki Białorusi I i II kadencji, od 2001 roku przewodniczący Państwowego Komitetu Celnego Republiki Białorusi; pułkownik.

Alaksandr Szpileuski
Аляксандр Шпілеўскі
Pełne imię i nazwisko

Alaksandr Francawicz Szpileuski

Data i miejsce urodzenia

28 maja 1953
Bobrujsk

Przewodniczący Państwowego Komitetu Celnego Republiki Białorusi
Okres

od 24 września 2001

Przynależność polityczna

bezpartyjny

Poprzednik

Wikiencij Makarewicz

Pomocnik Prezydenta Republiki Białorusi – główny inspektor na miasto Mińsk
Okres

od 8 maja 2001
do 24 września 2001

Przynależność polityczna

bezpartyjny

Deputowany do Izby Reprezentantów Zgromadzenia Narodowego Republiki Białorusi I i II kadencji
Okres

od 27 listopada 1996
do 2004

Przynależność polityczna

bezpartyjny

Poprzednik

stanowisko utworzone

Deputowany do Rady Najwyższej Republiki Białorusi XIII kadencji
Okres

od 9 stycznia 1996
do 9 stycznia 2001
(od 27 listopada 1996 nie uczestniczył w pracach)

Przynależność polityczna

bezpartyjny

Następca

wybory nie odbyły się

Życiorys edytuj

Młodość i praca edytuj

Urodził się 28 maja 1953 roku w mieście Bobrujsk, w obwodzie bobrujskim Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej, ZSRR[1]. Ukończył Miński Koledż Architektoniczno-Budowlany[2], w 1981 roku – Białoruski Uniwersytet Państwowy[1], uzyskując wykształcenie prawnika[3], w 1990 roku – Wyższą Szkołę Komitetu Bezpieczeństwa Państwowego ZSRR[1], stając się oficerem z wyższym wykształceniem specjalnym, oraz Wyższe Kursy KGB ZSRR. Posiada stopień pułkownika i rangę doradcy państwowego służby celnej III klasy[3].

Pracę rozpoczął jako kamieniarz w Wydziale Budowy Kopalń przedsiębiorstwa „Makiejewszachtstroj” w obwodzie donieckim Ukraińskiej SRR. Służył w szeregach Armii Radzieckiej[3], a następnie, w latach 1974–1992, w organach KGB ZSRR na różnych stanowiskach[3]. Ostatnim deklarowanym przez niego miejscem służby była funkcja kierownika oddziału w Wydziale ds. Walki z Przestępczością Zorganizowaną[3]. W latach 1992–1996[1] pracował jako główny kontroler oddziału, kierownik oddziału, kierownik nadzoru, kierownik Zarządu w Izbie Kontroli Republiki Białorusi na miasto Mińsk[3]. W 1995 roku był kierownikiem Urzędu Kontroli Wykorzystania Środków i Własności Państwowej przez Organy Sądowe i Prokuratorskie i Komitet Bezpieczeństwa Państwowego Republiki Białorusi, a także przez Przedsiębiorstwa, Organizacje i Instytucje miasta Mińska Izby Kontroli Republiki Białorusi[4].

Działalność parlamentarna edytuj

W drugiej turze uzupełniających wyborów parlamentarnych 10 grudnia 1995 roku został wybrany na deputowanego do Rady Najwyższej Republiki Białorusi XIII kadencji z Bobrujskiego-Mińskiego Okręgu Wyborczego Nr 157. 19 grudnia 1995 roku został zarejestrowany przez centralną komisję wyborczą[4], a 9 stycznia 1996 roku zaprzysiężony na deputowanego[5]. Od 23 stycznia pełnił w Radzie Najwyższej funkcję członka Stałej Komisji ds. Budżetu, Podatków, Banków i Finansów[6]. Był bezpartyjny[4]. Poparł dokonaną przez prezydenta Alaksandra Łukaszenkę kontrowersyjną i częściowo nieuznaną międzynarodowo zmianę konstytucji. 27 listopada 1996 roku przestał uczestniczyć w pracach Rady Najwyższej i wszedł w skład utworzonej przez prezydenta Izby Reprezentantów Zgromadzenia Narodowego Republiki Białorusi I kadencji[7]. Pełnił w niej funkcję zastępcy przewodniczącego Komisji ds. Międzynarodowych i Kontaktów ze Wspólnotą Niepodległych Państw[1]. Zgodnie z Konstytucją Białorusi z 1994 roku jego mandat deputowanego do Rady Najwyższej zakończył się 9 stycznia 2001 roku; kolejne wybory do tego organu jednak nigdy się nie odbyły[8].

21 listopada 2000 roku został deputowanym do Izby Reprezentantów II kadencji z Bobrujskiego-Leninskiego Okręgu Wyborczego Nr 63[9]. Pełnił w niej funkcję członka tej samej komisji. Wchodził w skład grupy deputackiej „Przyjaciele Bułgarii”. Był deputowanym do Zgromadzenia Parlamentarnego Związku Białorusi i Rosji. Pełnił w nim funkcję członka Komisji ds. Prawodawstwa i Przepisów[3]. Od 8 maja do 24 września 2001 roku pełnił funkcję pomocnika Prezydenta Republiki Białorusi – głównego inspektora na miasto Mińsk. Od 24 września 2001 roku pracował jako przewodniczący Państwowego Komitetu Celnego Republiki Białorusi[2].

Życie prywatne edytuj

Alaksandr Szpileuski jest żonaty, ma syna i córkę[3]. Jest bezpartyjny[2].

Uwagi edytuj

  1. Zapis według oficjalnego wariantu języka białoruskiego. Alternatywna forma zapisu, według tzw. wariantu klasycznego (taraszkiewicy): Аляксандар Францавіч Шпілеўскі (czyt. Alaksandar Francawicz Szpileuski).

Przypisy edytuj

  1. a b c d e Kto…, s. 258
  2. a b c Шпилевский Александр Францевич. who.bdg.by. [dostęp 2017-03-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-14)]. (ros.).
  3. a b c d e f g h Шпилевский Александр Францевич. Izba Reprezentantów Zgromadzenia Narodowego Republiki Białorusi. [dostęp 2017-03-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-12)]. (ros.).
  4. a b c Спіс дэпутатаў Вярхоўнага Савета Рэспублікі Беларусь трынаццатага склікання, зарэгістраваных 19 снежня 1995 года. Centralna Komisja Republiki Białorusi ds. Wyborów i Prowadzenia Republikańskich Referendów. [dostęp 2020-04-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-07-31)]. (biał.).
  5. С. Шарецкий: Постановление Верховного Совета Республики Беларусь от 9 января 1996 г. №4-XIII. pravo.levonevsky.org, 1996-01-09. [dostęp 2018-06-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-09-13)]. (ros.).
  6. С. Шарецкий: Постановление Верховного Совета Республики Беларусь от 23 января 1996 г. №37-XIII. pravo.levonevsky.org, 1996-01-23. [dostęp 2019-09-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-19)]. (ros.).
  7. А. Лукашенко: Закон Республики Беларусь от 27 ноября 1996 г. № 819-XIII. Izba Reprezentantów Zgromadzenia Narodowego Republiki Białorusi, 1996-11-27. [dostęp 2019-06-11]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-09-15)]. (ros.).
  8. М. Грыб: Канстытуцыя 1994 года. Narodowy Internetowy Portal Prawy Republiki Białorusi, 1994-03-15. [dostęp 2020-04-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-04-28)]. (biał.).
  9. В. Попов: Постановление Палаты представителей Национального собрания Республики Беларусь от 21 ноября 2000 г. №5-П2/I. pravo.levonevsky.org, 2000-11-21. [dostęp 2020-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-01-18)]. (ros.).

Bibliografia edytuj

  • Centrum Naukowo-Analityczne „Białoruska Perspektywa”: Kto jest kim w Białorusi. Białystok: Podlaski Instytut Wydawniczy, 2000, s. 313, seria: Biblioteka Centrum Edukacji Obywatelskiej Polska – Białoruś. ISBN 83-913780-0-4.