Alaktaga anatolska
Alaktaga anatolska[5] (Scarturus williamsi) – gatunek ssaka z podrodziny alaktag (Allactaginae) w obrębie rodziny skoczkowatych. Występuje na stepach Turcji, w Afganistanie, Armenii, Azerbejdżanie i w Iranie[6][4].
| Scarturus williamsi | |||
| O. Thomas, 1897 | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Infrarząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
alaktaga anatolska | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |||
 | |||
Rozmieszczenie geograficzne edytuj
Alaktaga anatolska występuje w Turcji (Anatolia), Armenii, południowo-wschodniej Gruzji, Azerbejdżanie, północno-zachodnim i zachodnim Iranie oraz Libanie; podobny gatunek, jeszcze nieopisany, został niedawno znaleziony w północno-wschodnim Iranie (Kopet-dag)[7]. W centralnym Afganistanie można znaleźć izolowaną populację. W pasmach górskich występuje na wysokościach od 360 do 3200 m n.p.m.[4].
Taksonomia edytuj
Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 1897 roku brytyjski zoolog Oldfield Thomas nadając mu nazwę Allactaga williamsi[1]. Holotyp pochodził z Wan, na wysokości 5000 ft (1524 m), w Turcji[6][7].
Wcześniej ten takson zaliczany był do rodzaju Allactaga, a później Paralactaga, który okazał się młodszym synonimem Scarturus[7]. W przeszłości S. williamsi był synonimem S. euphraticus[7]. Filogenetycznie należy do podrodzaju Paralactaga, wraz z siostrzanym gatunkiem S. aulacotis[7]. Niedawno odkryty Scarturus cf. williamsi w Kopet-dag w północno-wschodnim Iranie to odrębny gatunek, który wymaga formalnego opisu[8]; może być blisko spokrewniony z S. euphraticus caprimulga[7]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten takson za gatunek monotypowy[7].
Etymologia edytuj
- Scarturus: gr. σκαρτης skartēs „skoczek”, od σκιρταω skirtaō „skakać”; ουρα oura „ogon”[9].
- williamsi: mjr. W.H. Williams (data urodzenia i śmierci nieznana), brytyjski konsul w Wan w Kurdystanie (Wan znajduje się na terenie dzisiejszej Turcji) w 1896 roku, który donosił o walkach między Turkami i Ormianami[10].
Morfologia edytuj
Charakterystyczną cechą skoczkowatych są bardzo długie tylne kończyny i ogon. Ogon alaktagi anatolskiej ma około 218 mm, co stanowi około 60% długości jego ciała. Średnia długość całego ciała to 334 mm, tułowia z głową zaś 124 mm. Tylne łapy są również bardzo silnie rozbudowane – mają średnio około 69 mm długości. Futro A. williamsi ma na części grzbietowej kolor kremowo-brązowy, wnętrze uszu ciemne, kitka na ogonie jest ciemnobrązowo-czarna. Stopy tylnych kończyn – bez sierści[11].
| wymiary średnie | przedział | |
|---|---|---|
| masa ciała (g) | 83,95 (n=2) | 54–143 |
| długość ciała (mm) | 124 (n=2) | 102–146 |
| długość ogona (mm) | 218 ± 30,22 | 167–255 |
| kończyny tylne (mm) | 68,67 ± 3,79 | 61–74 |
| uszy (mm) | 44,67 ± 3,79 | 38–51 |
| wibryssy (mm) | ~63 |
Ekologia edytuj
Alaktaga anatolska żyje na stepach o niskim poziomie wegetacji. Rzadko jest spotykany na terenach uprawnych. Mieszka w norach. Rozmnaża się dwukrotnie w ciągu roku. W każdym miocie rodzi się od 3 do 6 młodych[13].
Przypisy edytuj
- ↑ a b O. Thomas. On two new rodents from Van, Kurdistan. „The Annals and Magazine of Natural History”. Sixth series. 20, s. 309, 1897. (ang.).
- ↑ A. Nehring. Über eine Springmaus aus Nordwest-Kleinasien (Alactaga Williamsi laticeps, n. subsp.). „Sitzungsberichte der Gesellschaft Naturforschender Freunde zu Berlin”. Jahrgang 1903, s. 357, 1903. (niem.).
- ↑ К.А. Сатунин. Матеріалы къ познанію млекопитающихъ Кавказскаго края к Закаспійской области / Beiträge zur Kenntnis der Säugetierfauna Kaukasiens und Transkaspiens. „Извъстія Кавказскаго Музея”. 3, s. 251, 273, 1908. (ros. • niem.).
- ↑ a b c G. Eken, M. Bozdogan & S. Molur, Allactaga williamsi, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2021, wersja 2021-2 [dostęp 2021-10-28] (ang.).
- ↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 229. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Allactaga (Paralactaga) williamsi. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-10-28].
- ↑ a b c d e f g C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 320. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ K. Hamidi, J. Darvish & M.M. Matin. New records of the William’s Jerboa, Paralactaga cf. williamsi (Thomas, 1897) (Rodentia: Dipodidae) from northeastern Iran with notes on its ecology. „Check list”. 12 (2), s. 1855, 2016. DOI: 10.15560/12.2.1855. (ang.).
- ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 622, 1904. (ang.).
- ↑ B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 445. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).
- ↑ a b J. Darvish, T. Hajjar, M. Moghadam Matin, F. Haddad i inni. New Species of Five-Toed Jerboa (Rodentia: Dipodidae, Allactaginae) from North-East Iran. „Journal of Sciences, Islamic Republic of Iran”. 2 (19), s. 103-109, 2008. University of Tehran. ISSN 1016-1104. (ang.).
- ↑ J. Michaux & G. Shenbrot: Family Dipodidae (Jerboas). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 91–93. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).
- ↑ Ercüment ÇOLAK, Nuri YİĞİT. A new subspecies of Jerboa from Turkey; Allactaga euphratica kivanci* subsp. n.. „The Turkish Journal of Zoology”, s. 93-98, 1998. TÜBİTAK. (ang.).