Alan Bates

brytyjski aktor

Sir Alan Arthur Bates[1] (ur. 17 lutego 1934 w Allestree, zm. 27 grudnia 2003 w Westminster) – brytyjski aktor teatralny, telewizyjny i filmowy. Dwukrotny zwycięzca Tony Award (1973, 2002) i Nagrody Gildii Aktorów Ekranowych (2001)[2], nominowany Oscara dla najlepszego aktora pierwszoplanowego (1968), czterokrotnie nominowany do Złotego Globu – dla najbardziej obiecującego nowego gwiazdora (1967), dla najlepszego aktora w filmie komediowym lub musicalu (1967) i dwukrotnie dla najlepszego aktora w filmie dramatycznym (1968, 1969) oraz trzykrotnie nominowany do Nagrody BAFTA (1969, 1970, 1992) i Nagrody Telewizyjnej Akademii Brytyjskiej (1975)[3]

Alan Bates
Ilustracja
Imię i nazwisko

Alan Arthur Bates

Data i miejsce urodzenia

17 lutego 1934
Allestree, Wielka Brytania

Data i miejsce śmierci

27 grudnia 2003
Westminster, Wielki Londyn, Wielka Brytania

Zawód

aktor

Współmałżonek

Victoria Ward
(1970-1992; jej śmierć)

Lata aktywności

1956–2003

Odznaczenia
Komandor Orderu Imperium Brytyjskiego od 1936 (cywilny)
Strona internetowa

Życiorys

edytuj

Wczesne lata

edytuj

Urodził się w Queen Mary Nursing Home w Allestree[4] dzielnica miasta Derby, w Derbyshire jako najstarszy z trzech synów pianistki Florence Mary (z domu Wheatcroft) i Harolda Arthura Batesa, brokera ubezpieczeniowego i biotechnologa[5]. Jego rodzina na krótko przeprowadziła się do Mickleover, po czym wróciła do Allestree. Jego rodzice zajmowali się amatorsko muzyką i zachęcali go do wykonywania muzyki. Jednak młody Bates w wieku 11 lat ustalił kurs swego życia jako aktor, a więc rodzice wysłali na treningi aktorskie. Chętnie oglądał też spektakle w Derby’s Little Theatre. Uczył się w Herbert Strutt Grammar School w Derby Road w Belper, a później zdobył stypendium do Royal Academy of Dramatic Art[6] w Londynie, gdzie studiował z Albertem Finneyem i Peterem O’Toole. Przez dwa lata służył w Royal Air Force[7].

Kariera

edytuj

W 1955 roku zadebiutował w sztuce You and Your Wife na scenie w Coventry. Rok potem (1956) trafił na West End w roli Cliffa Lewisa w przedstawieniu Johna Osborne’a Miłość i gniew (Look Back in Anger) w Royal Court Theatre[8]. Grał również na scenach teatrów broadwayowskich. W 1973 za kreację Bena Butleya w spektaklu Butley w reżyserii Harolda Pintera otrzymał Drama Desk Award i Tony Award, a w 2002 jako Vassily Semyonitch Kuzowkin w komedii Na łaskawym chlebie (Fortune’s Fool) Iwana Turgieniewa zdobył Drama Desk Award i Tony Award[9].

W kinie debiutował pod koniec lat 50. Uznanie krytyki zdobył rolą u boku Laurence’a Oliviera w Music Hallu Tony’ego Richardsona, międzynarodową sławę przyniosły mu pierwszoplanowe role w Greku Zorbie, Zakochanych kobietach (1969) i Posłańcu (1971). W roku 1968 nominowano go do Oscara[10] za główną rolę w dramacie Żyd Jakow, adaptacji powieści Bernarda Malamuda.

W 1996 został Komandorem Orderu Imperium Brytyjskiego, a w 2003 otrzymał tytuł szlachecki.

Życie prywatne

edytuj

Był osobą biseksualną[11][12]. W latach 1956–1966 był związany z aktorem i piosenkarzem Peterem Wyngarde[13]. Spotykał się z reżyserem Johnem Dexterem (1954), Joanną Pettet (1964), Yardeną Harari (1965), Paulem Taylorem (1967-70) i Rockiem Hudsonem (1968)[14]. W 1969 poznał Victorię Ward, z którą się ożenił rok później. W 1971 urodziło się dwóch synów-bliźniaków: Benedick i Tristan, który zmarł w 1990 wskutek ostrego ataku astmy[15]. Bates romansował także z aktorem Nickolasem Grace (1973), łyżwiarzem figurowym Johnem Curry (1980-82)[16], Gerardem Hastingsem (1982-1991)[17] i walijską aktorką Angharad Rees (1999-2002).

Zmarł 27 grudnia 2003 w szpitalu w Westminster na raka trzustki w wieku 69. lat[18][19][20].

Filmografia

edytuj
Rok Tytuł Rola Notes
1956 ITV Play of the Week Cliff Lewis odc.: Look Back in Anger
1959 ITV Television Playhouse Rikki Barofski odc.: The Jukebox
ITV Play of the Week Eddie Burke
Charles Tritton
odc.: The Square Ring
episode: The Wind and the Rain
Armchair Theatre Lewis Black odc.: The Thug
1960 Music Hall (The Entertainer) Frank Rice
ITV Television Playhouse Ralph Freeman odc.: Incident
ITV Play of the Week Peter Garside odc.: The Upstart
The Four Just Men Giorgio odc.: Treviso Dan
1961 Złudne nadzieje (Whistle Down the Wind) mężczyzna
1962 Rodzaj miłości (A Kind of Loving) Victor Arthur ‘Vic’ Brown Nominacja – Nagroda Brytyjskiej Akademii Filmowej dla najlepszego aktora pierwszoplanowego
1963 Dozorca (The Caretaker) Mick (inny tytuł The Guest)
Człowiek ucieka (The Running Man) Stephen Maddux
1964 Grek Zorba (Alexis Zorbas) Basil
Nothing But the Best Jimmy Brewster
1966 Georgy Girl Jos Jones Nominacja – Złoty Glob dla najlepszego aktora w filmie komediowym lub musicalu
King of Hearts Charles Plumpick
The Wednesday Play Grigor Pecharin odc.: A Hero of Our Time
1967 Z dala od zgiełku (Far from the Madding Crowd) Gabriel Oak Nominacja – Złoty Glob dla najlepszego aktora w filmie dramatycznym
1968 Żyd Jakow (The Fixer) Jakow Bok Nominacja – Oscar dla najlepszego aktora pierwszoplanowego
Nominacja – Złoty Glob dla najlepszego aktora
1969 Zakochane kobiety (Women in Love) Rupert Burkin Nominacja – Nagroda Brytyjskiej Akademii Filmowej dla najlepszego aktora pierwszoplanowego
1970 Trzy siostry (Three Sisters) pułkownik Vershinin
1971 Posłaniec (Go-Between) Ted Burgess
1972 Życie w mroku (A Day in the Death of Joe Egg) Bri
1973 Story of a Love Story Harry
1974 Butley Ben Butley
Historia Jakuba i Józefa (The Story of Jacob and Joseph) Narrator (głos)
1975 Rocznica (In Celebration) Andrew Shaw
Fałszywy król (Royal Flash) Rudi Von Sternberg
Sztuka na dziś (Play for Today) Charles
Peter
odc.: Two Sundays
odc.: Plaintiffs and Defendants
Nominated – BAFTA
1976 Great Performances James odc.: The Collection
1977 Piccadilly Circus Gray episode: Plaintiffs and Defendants
1978 Niezamężna kobieta (An Unmarried Woman) Saul
Wrzask (The Shout) Crossley
Major Casterbridge (The Mayor of Casterbridge) Michael Henchard (miniserial TV)
7 odcinków
1979 Róża (The Rose) Rudge Campbell
1980 Niżyński (Nijinsky 1980) Sergej Diagilew
1981 Ręce do góry Wikto
Kwartet (Quartet) H.J. Heidler
The Trespasser Siegmund (TV movie)
Very Like a Whale Sir Jock Mellor (film TV)
1982 Powrót żołnierza (The Return of the Soldier) Chris Baldry
Britannia Hospital Macready
1983 The Wicked Lady Jerry Jackson
Osobne stoliki (Separate Tables) John Malcolm
Maj. Pollock
(film TV)
CableACE Award dla najlepszego aktora
An Englishman Abroad Guy Burgess (film TV)
BAFTA dla najlepszego aktora
Broadcasting Press Guild
CableACE Award
Royal Television Society Award za najlepszy występ
1984 A Voyage Round My Father John Mortimer (film TV)
1985 Dr Fischer i Geneve (Dr. Fischer of Geneva) Alfred Jones (film TV)
1986 Duet na jeden instrument (Duet for One) David Cornwallis
1987 Modlitwa za konających (A Prayer for the Dying) Jack Meehan
Stek kłamstw (Pack of Lies) Stewart (film TV)
1988 We Think the World of You Frank Meadows
Mamy o tobie jak najlepszą opinię (The Ray Bradbury Theater) John Fabian odc.: And So Died Riabouchinska
1989 Siła wyższa (Force majeure) Malcolm Forrest
The Dog It Was That Died Blair (film TV)
1990 Pan Frost (Mister Frost) Felix Detweiler
Hamlet Klaudiusz Nominacja – Nagroda Brytyjskiej Akademii Filmowej dla najlepszego aktora drugoplanowego
Dr. M dr Marsfeldt
Guru
Screen Two Marcel Proust episode: 102 Boulevard Haussmann
1991 Shuttlecock major James Prentis VC
Secret Friends John
1992 Screen One Henry Sitchell odc.: Losing Track
Unnatural Pursuits Hamish Partt odc.: I Don’t Do Cuddles
odc.: I’m the Author
Nominacja-Nagrody Telewizyjne Akademii Brytyjskiej
1993 Cicha zemsta (Silent Tongue) Eamon McCree
1994 Hard Times Josiah Bounderby (serial TV)
4 odcinki
1995 Groteska (The Grotesque) Sir Hugo Coal (inny tytuł Gentlemen Don’t Eat Poets)
Podróże Oliwera (Oliver’s Travels) Oliver (miniserial TV)
5 odcinków
1998 Dar życia (Nicholas’ Gift) Reg Green (film TV)
1999 Wiśniowa orchidea (The Cherry Orchard) Gayev
2000 Książę i żebrak (The Prince and the Pauper) król Henryk VIII Tudor (film TV)
Baśnie tysiąca i jednej nocy (Arabian Nights) bajarz (film TV)
Święty Patryk (St. Patrick: The Irish Legend) Calpornius, ojciec Świętego Patryka (film TV)
U zarania (In the Beginning) Jetro (film TV)
2001 Gosford Park Jennings Broadcast Film Critics Association Award
Florida Film Critics Circle Award
Online Film Critics Society Award
Satellite Award
Screen Actors Guild Award
Nominacja – Phoenix Film Critics Society Award
Miłość w zimnym klimacie (Love in a Cold Climate) wujek Matthew (miniserial TV)
Nominacja – BAFTA
2002 Suma wszystkich strachów (The Sum of All Fears) Dressler
Przepowiednia (The Mothman Prophecies) Alexander Leek
Evelyn Tom Connolly
Bertie i Elizabeth (Bertie and Elizabeth) król Jerzy V (film TV)
Salem Witch Trials Sir Williams Phips (TV movie)
2003 Hollywood North Michael Baytes
Meanwhile ojciec Piotr
Deklaracja (The Statement) Armand Bertier
2004 Spartakus (Spartacus) Antoniusz Agrypa (film TV)

Przypisy

edytuj
  1. Alan Bates. Listal. [dostęp 2016-09-17]. (ang.).
  2. Alan Bates Awards. AllMovie. [dostęp 2019-09-17]. (ang.).
  3. Alan Bates Awards. FamousFix. [dostęp 2016-09-17]. (ang.).
  4. Alan Bates. Rotten Tomatoes. [dostęp 2016-09-17]. (ang.).
  5. Alan Bates Biography (1934-). FilmReference.com. [dostęp 2016-09-17]. (ang.).
  6. Alan Bates. MYmovies. [dostęp 2016-09-17]. (wł.).
  7. Sir Alan Arthur Bates, british actor. Encyklopedia Britannica. [dostęp 2020-03-08]. (ang.).
  8. Alan Bates Actor. „TV Guide”. [dostęp 2020-07-17]. (ang.).
  9. Alan Bates. Internet Broadway Database. [dostęp 2016-09-17]. (ang.).
  10. Rebecca Flint Marx: Alan Bates Biography. AllMovie. [dostęp 2016-09-17]. (ang.).
  11. Actor Alan Bates outed in new bio. NewNowNext. [dostęp 2016-09-18]. (ang.).
  12. Sir Alan Bates & John Curry. Elisa-LiveJournal. [dostęp 2016-09-18]. (ang.).
  13. Steve Myall, Robin Turner (2018-01-18): How Peter Wyngarde’s secret sex life was exposed by police, destroying career of the 1970s pin up who inspired Austin Powers. „Daily Mirror”. [dostęp 2015-03-08]. (ang.).
  14. Alan Bates Dating History. FamousFix.com. [dostęp 2016-09-17]. (ang.).
  15. Alan Bates Trivia. FamousFix.com. [dostęp 2016-09-17]. (ang.).
  16. Alan Bates’s secret gay affair with ice skater John Curry. „Daily Mail”. [dostęp 2015-03-08]. (ang.).
  17. Donald Spoto: The dangerous gay double life of actor Alan Bates. „Daily Mail”. [dostęp 2016-09-17]. (ang.).
  18. Sir Alan Bates, 69, dies after cancer battl. „The Guardian”. [dostęp 2016-09-17]. (ang.).
  19. Donald Spoto: Alan Bates: A man addicted to love. „Daily Mail”. [dostęp 2016-09-17]. (ang.).
  20. Zmarł Sir Alan Bates. „Gazeta Wyborcza”. [dostęp 2016-09-17]. (pol.).

Linki zewnętrzne

edytuj