Albański ludowy śpiew izopolifoniczny
Albański ludowy śpiew izopolifoniczny – tradycyjna albańska muzyka izopolifoniczna. Termin „izo” pochodzi od greckiego „ison”, które w kościelnej muzyce bizantyjskiej oznacza trzymanie podstawowego dźwięku – burdonu[1].
Na północy Albanii muzyka izopolifoniczna wykonywana jest przez Gegów, a na południu przez Tosków i Labów. W 2005 roku folklor izopolifoniczny Tosków i Labów został proklamowany Arcydziełem Ustnego i Niematerialnego Dziedzictwa Ludzkości a w 2008 roku wpisany na listę niematerialnego dziedzictwa UNESCO[2].
Toskowie wykonują burdon w sposób ciągły na samogłosce, z reguły na „e”, Labowie wykonują burdon na trzy sposoby: w sposób ciągły na samogłosce, w tonacji rytmicznej do tekstu piosenki i mieszając pierwsze dwa sposoby, przy czym najbardziej charakterystyczny jest burdon rytmiczny[1]. Aby utrzymać ciągłość burdonu przez całą pieśń, śpiewacy biorą oddechy na zmiany – z tego powodu śpiewacy burdonów występują najczęściej w triach[1].
Albańską izopolifonię cechują wieloczęściowe pieśni złożone z dwóch, trzech lub czterech elementów – kombinacji partii solowych i burdonu. Pieśni dwuczęściowe wykonywane są wyłącznie przez kobiety, a trzy- i czteroczęściowe przede wszystkim przez mężczyzn[1]. Najczęstszą formą jest pieśń trzyczęściowa, złożona z dwóch partii solowych przy akompaniamencie burdonu chóralnego. Rzadziej spotykaną formą jest polifonia czteroczęściowa wykonywana przez Labów, składająca się z dwóch partii solowych, burdonu chóralnego i solowego[3].
Pieśni izopolifoniczne towarzyszą ważnym wydarzeniom rodzinnym i uroczystościom religijnym. Muzyka izopolifoniczna wykonywana jest również na narodowym festiwalu folklorystycznym w Gjirokastrze (alb. Festivali Folklorik Kombëtar i Gjirokastrës)[3].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d Ardian Ahmedaja, Gerlinde Haid (red.): European Voices: Multipart singing in the Balkans and the Mediterranean. I, Volume 1. Böhlau Verlag Wien, 2008. ISBN 978-3-205-78090-8. [dostęp 2013-11-21]. (ang.).
- ↑ UNESCO ICH: Albanian folk iso-polyphony. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).
- ↑ a b Polski Komitet ds. UNESCO: Lista Reprezentatywna Niematerialnego Dziedzictwa Ludzkości: Wpisane w 2008 r.. [dostęp 2013-11-20]. (pol.).
Linki zewnętrzne edytuj
- Portal isopolifonia. [dostęp 2013-11-21]. (alb.).