Albedo

stosunek ilości promieniowania odbitego do padającego

Albedo (łac. białość[1]) – parametr fotometryczny określający zdolność odbijania światła przez daną powierzchnię[2][3]. Pojęcie to do fizyki wprowadził Johann Heinrich Lambert[4]. Liczbowo jest równe współczynnikowi odbicia fal z całego zakresu o długości 300–3000 nm[1] lub całego zakresu widzialnego[5].

Wartość procentowa odbijanego światła słonecznego na Ziemi w różnych warunkach

Definicja edytuj

Współczynnik albedo jest równy stosunkowi ilości promieniowania odbitego do padającego.  

gdzie:

  •   – albedo,
  •   – promieniowanie odbite,
  •   – promieniowanie padające.

Współczynnik albedo jest wielkością bezwymiarową o wartości w zakresie 0–1. Wartość współczynnika równa 1 oznacza, że całość padającego na ciało promieniowania jest odbijana. Wartość 0 oznacza, że ciało nie odbija promieniowania.

Astronomia edytuj

W astronomii określa się albedo płaskie, odpowiadające odbiciu od płaskiej powierzchni, oraz albedo sferyczne określające współczynnik odbicia dla całej półkuli ciała niebieskiego[2]. Planety Układu Słonecznego mają albedo od 0,142 (Merkury[6]) do 0,67 (Wenus[7]). Albedo Ziemi wynosi 0,367[8]. W Układzie Słonecznym obiektem odbijającym najwięcej padającego na niego światła słonecznego jest Enceladus, księżyc Saturna, którego albedo wynosi aż 0,99.

Albedo Ziemi edytuj

Odbijalność Ziemi nie jest wielkością stałą i jednakową w każdym miejscu Ziemi. Wartość podana powyżej (A = 0,367) to wielkość uśredniona dla całej powierzchni i czasu. Odbijalność promieniowania słonecznego od Ziemi zależy między innymi od rodzaju podłoża, od pokrywy chmur, obecności pokrywy śnieżnej, obecności i stanu roślinności (pory roku). Ze względu na obecność lądolodów oraz pokrywy lodowej na morzach, w dużych szerokościach geograficznych albedo jest zatem znacznie większe niż w szerokości okołorównikowej. Zmiana ziemskiego albedo i efekt cieplarniany są często uważane za podstawy możliwych zmian klimatu. Do pewnych celów pojęcie albedo jako odbijalności całego promieniowania słonecznego uśrednionego po wszystkich możliwych kątach padania nie jest wystarczające i wprowadza się jego precyzyjniejsze definicje.

Albedo może również zależeć od kąta, pod jakim promienie słoneczne padają na powierzchnię. Przykładem zależności współczynnika odbicia od kierunku jest refleks słońca.

Albedo wybranych powierzchni edytuj

Rodzaj powierzchni Albedo %
Śnieg świeży 75–95
Śnieg zleżały 40–70
Lód morski 36–50
Tundra 15–20
Preria 12–13
Sawanna (pora sucha) 25–30
Sawanna (pora deszczowa) 15–20
Pustynia kamienista 28–38
Pustynia piaszczysta 25–30
Wrzosowisko 10–12
Łąka zielona 10–20
Las dębowy 18
Las jodłowy 10
Pole uprawne 15–25
Pole bawełny 20–22
Pole ryżowe 12
Las sosnowy 14
Las iglasty 10–20
Buraki cukrowe 18
Ziemniaki 19
Gleba szara sucha 25–30
Gleba szara wilgotna 10–20
Piasek rzeczny 43
Piasek wydmowy 20–45
Glina sucha 23
Glina wilgotna 16
Lita skała 12–15
Granit 29–31
Beton suchy 17–27
Czarna nawierzchnia dróg 5–10
Obszar zurbanizowany 15–25
Gleba czarna wilgotna 8
Gleba czarna sucha 25–30
Trawa zielona 26
Trawa wyschnięta 19
Las liściasty 10–20

Przypisy edytuj

  1. a b Teresa Kozłowska-Szczęsna, Promieniowanie pochłonięte na obszarze Polski, „Prace Geograficzne”, 99, 1973, s. 10 [dostęp 2023-12-22].
  2. a b „Encyklopedia fizyki” praca zbiorowa PWN 1973 t. 1 s. 75.
  3. Jan Flis: Terminy geograficzne. Wyd. V (zmienione). Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 1999. ISBN 83-02-04531-4.
  4. Andrzej Kajetan Wróblewski. Dziwak wśród akademików. „Wiedza i Życie”. Czerwiec 2020 nr 6 (1026), s. 71. Warszawa: Prószyński Media. ISSN 0137-8929. 
  5. Stanisław Białousz, Michel C. Girard, Współczynnik odbicia spektralnego gleb w pasmach pracy satelity Landsat, „Teledetekcja Środowiska”, 13, 1978, s. 118-130 [dostęp 2023-12-22].
  6. David R. Williams: Mercury Fact Sheet. NASA, 2014-05-09. [dostęp 2015-07-20]. (ang.).
  7. David R. Williams: Venus Fact Sheet. NASA, 2014-05-09. [dostęp 2015-07-20]. (ang.).
  8. David R. Williams: Earth Fact Sheet. NASA, 2013-07-01. [dostęp 2015-07-20]. (ang.).