Albidella nymphaeifolia

Albidella nymphaeifolia (Griseb.) Pichon – gatunek roślin słodkowodnych z monotypowego rodzaju Albidella z rodziny żabieńcowatych, występujący w Ameryce Środkowej, na obszarze od południowo-wschodniego Meksyku do Gwatemali i Kuby[3].

Albidella nymphaeifolia
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

żabieńcowce

Rodzina

żabieńcowate

Rodzaj

Albidella

Gatunek

Albidella nymphaeifolia

Nazwa systematyczna
Albidella nymphaeifolia (Griseb.) Pichon
Notul. Syst. (Paris) 12: 175 (1946)
Synonimy
  • Alisma nymphaeifolium Griseb. (bazonim)
  • Echinodorus nymphaeifolius (Griseb.) Buchenau
  • Helanthium nymphaeifolium (Griseb.) Small
  • Helianthium nymphaeifolium (Griseb.) Small[3]

Morfologia edytuj

Pokrój
Gatunek o budowie pośredniej, ze względu na wygląd organów wegetatywnych przypomina rośliny z rodzaju Echinodorus, podczas gdy kwiaty są typowe dla rodzaju kaldezja (Caldesia)[4]. Roślina ta osiąga do 50 cm wysokości[5].
Liście
Występują zarówno taśmowate liście podwodne jak i liście pływające na powierzchni lub wzniesione. Liście zanurzone mają krótki ogonek i blaszkę liściową o falistym brzegu, do 25 cm długą przy szerokości do 18 mm. Liście te są jasnozielone, z pasmami błoniasto-przejrzystymi. Liście pływające lub wznoszące się nad powierzchnię osiągają do 35 cm długości i są długoogonkowe. Blaszka liściowa jest owalna, sercowato wycięta u nasady i osiąga do 12 cm długości przy 8 cm szerokości. Blaszki mają bardzo wyraźnie widoczne użyłkowanie[5].
Kwiaty
Obupłciowe, wyrastają w okółkach na szczycie pędu kwiatowego. Dno kwiatowe jest spłaszczone. Wyrastają z niego białe listki okwiatu, 6 pręcików i liczne owocolistki[4].
Owoce
Orzeszki o długości do 1,6 mm, żeberkowane, z dzióbkiem o długości do 0,2 mm[5].

Systematyka edytuj

Systematyka według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG III z 2009)
Należy do monotypowego rodzaju Albidella, zaliczanego do rodziny żabieńcowatych (Alismataceae ), która należy do rzędu żabieńcowców (Alismatales)[2].
Historia badań taksonomicznych
Gatunek tej rośliny został opisany po raz pierwszy w 1866 roku przez Augusta Grisebacha, jako przedstawiciel rodzaju żabieniec, pod nazwą Alisma nymphaeifolium. 16 lat później niemiecki botanik Franz Buchenau zakwalifikował ten gatunek do rodzaju Echinodorus, pod nazwą Echinodorus nymphaeifolius. W 1905 Nathaniel Lord Britton wyodrębnił z rodzaju Echinodorus dotychczas opisywaną w jego ramach sekcję Helanthium w osobny rodzaj. 4 lata później amerykański botanik John Kunkel Small wyodrębnił opisywany gatunek do tego rodzaju, pod nazwą Echinodorus nymphaeifolium. Klasyfikacja ta obowiązywała do roku 1946, w którym francuski botanik Marcel Pichon wyodrębnił ten gatunek do nowego rodzaju Albidella pod nazwą Albidella nymphaeifolia[3]. 9 lat później amerykański profesor botaniki, kurator herbarium Uniwersytetu Wisconsin-Madison, Norman Fassett zaproponował ponowne włączenie wyodrębnianych rodzajów Helanthium i Albidella w rodzaj Echinodorus do podrodzaju Helanthium. Propozycja ta została powszechnie zaakceptowana i obowiązywała do roku 1975, w którym czechosłowacki botanik Karel Rataj, w swojej Revizion of genus Echinodorus, na podstawie Echinodorus nymphaeifolium wyodrębnił w rodzaju Echinodorus monotypową sekcję Nymphaeifolii. Status ten obowiązywał do początków XXI wieku i był akceptowany zarówno w pracy Ryszarda Kamińskiego z 2001 roku Rodzaj Echinodorus Rich. – uwagi do taksonomii gatunków, jak i w kolejnej pracy Rataja Neue Revision der Gattung Echinodorus Richard, 1848 (Alismataceae). W 2007 roku opublikowana została dysertacja fińskiego botanika Samuli Lehtonena, zawierająca wyniki badań morfologicznych i molekularnych rodzaju Echinodorus, która stała się podstawą współczesnego podejścia taksonomicznego do tego rodzaju. W pracy tej Lehtonen m.in. ponownie wyodrębnił gatunek Albidella nymphaeifolia[6].
Typ nomenklatoryczny
Z uwagi na nie wskazanie holotypu przez autora gatunku, w 1975 roku Karel Rataj, w swojej pracy Revizion of the genus Echinodorus Rich., wskazał jako lektotyp okaz zielnikowy, zebrany przez Charlesa Wrighta pod koniec XIX wieku na Kubie, przechowywany w herbarium Kew Gardens. Izolektotypy gatunku znajdują się w British Museum of Natural History, Conservatoire et Jardin botaniques de la Ville de Genève, The Gray Herbarium, Missouri Botanical Garden, New York Botanical Garden, Naturhistoriska riksmuseet i w United States National Herbarium (Smithsonian Institution)[7]

Zastosowanie edytuj

Gatunek sadzony w akwariach jako roślina ozdobna[5].

Przypisy edytuj

  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2011-02-01] (ang.).
  3. a b c Rafaël Govaerts: World Checklist of Selected Plant Families. The Board of Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2011-02-01]. (ang.).
  4. a b Cook Ch., Gut B., Rix E. M., Schneller J., Seitz M.: Water plants of the world. Hague: Dr. W. Junk b.v. Publishers, 1974, s. 106-107. ISBN 90-61930243.
  5. a b c d Mirosław Gromek: Rośliny wodne i akwarystyczne. Warszawa: Agencja Wydawnicza MAKO, 1995, s. 107. ISBN 83-86203-14-5.
  6. Samuli Lehtonen. An integrative approach to species delimitation in Echinodorus (Alismataceae) and the description of two new species. „Kew Bulletin”. 63, s. 525–563, 2008. 
  7. Tropicos.org. Missouri Botanical Garden. [dostęp 2011-02-01].