Wikipedia

Aleksander Ścibor-Rylski

Aleksander Ścibor-Rylski ps. Ostoja (ur. 16 marca 1928 w Grudziądzu, zm. 3 kwietnia 1983 w Warszawie) – polski pisarz, reżyser i scenarzysta filmowy[1], m.in. autor scenariuszy do filmów Popioły (1965), Człowiek z marmuru (1977), Człowiek z żelaza (1981) i do serialu telewizyjnego Lalka (1977). Twórca postaci Mateusza Birkuta.

Aleksander Ścibor-Rylski
Ostoja
Data i miejsce urodzenia

16 marca 1928
Grudziądz

Data i miejsce śmierci

3 kwietnia 1983
Warszawa

Narodowość

polska

Język

język polski

Dziedzina sztuki

literatura piękna,
film

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Medal 10-lecia Polski Ludowej
Multimedia w Wikimedia Commons
Grób Aleksandra i Jadwigi Ścibor-Rylskich na Cmentarzu Komunalnym Północnym w Warszawie

Życiorys Edytuj

Syn Jerzego i Ireny z Ciesielskich. Podczas okupacji hitlerowskiej służył w Szarych Szeregach oraz Armii Krajowej. Uczestniczył w powstaniu warszawskim, gdzie był łącznikiem dowódcy w Zgrupowaniu „Żniwiarz”[2]. Został podczas walk ciężko ranny. Później opuścił miasto z ludnością cywilną.

Po wojnie w 1946, zadebiutował jako poeta i prozaik. W latach 1946–1951 studiował polonistykę na Uniwersytecie Warszawskim, której ostatecznie jednak nie ukończył[3]. Od 1948 do 1954 był członkiem redakcji tygodnika Żołnierz Polski, gdzie pełnił m.in. funkcję kierownika działu kulturalnego. W 1950 wydał, napisaną w duchu socrealizmu, powieść pt. Węgiel, która zapewniła mu pozycję najzdolniejszego pisarza socrealisty. W latach 1955–1957 wchodził w skład redakcji Nowej Kultury. Od 1951 był związany z kinematografią jako scenarzysta i reżyser.

W latach 1955–1965 był kierownikiem literackiego zespołu filmowego „Rytm”. W latach 1972–1978 był kierownikiem artystycznym Zespołu Filmowego „Pryzmat”.

Pochowany na Cmentarzu Komunalnym Północnym na Wólce Węglowej w Warszawie (kwatera E-V-2-2-11)[4].

Ordery i odznaczenia Edytuj

Nagrody Edytuj

  • Nagroda Państwowa III stopnia (1951)[8][9]
  • III Nagroda Ministra Kultury i Sztuki (1954)
  • Nagroda Związku Literatów Polskich (1954)
  • Nagroda Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich (1954)
  • II nagroda za tekst „Złote koło” w Konkursie na tv widowisko sensacyjne (1970)
  • Nagroda Polskiego Radia II stopnia (1974)
  • Nagroda prezesa Komitetu ds. Radia i TV (zespołowa) za scenariusz filmu „Lalka” (1979)

Twórczość Edytuj

Książki Edytuj

  • Cykl Biblioteka Przodowników Pracy
    • Orczewski i jego brygada (1949)
    • Górnicze gołębie pokoju : (o Wiktorze Markiewce) (1950)
    • "Pancerz" Józefa Szulca (1950)
    • Stasiek Kaluga staje do współzawodnictwa (1950)
  • Węgiel (1950)
  • Dwanaście felietonów (1951)
  • Sprawa Szymka Bielasa (1953)
  • Wieczór u Hanysa Dębiczka (1954)
  • Iwan (1954)
  • Cień i inne opowiadania (1955)
  • Styczeń (1956)
  • Ich dzień powszedni (1957)
  • Złote koło (seria Ewa wzywa 07..., 1971)
  • S.O.S. (1974, pod nazwiskiem żony Jadwigi Wojtyłło)
  • Pierścionek z końskiego włosia (1991)

Źródła:[10][11].

Filmografia Edytuj

Źródło:[1]

Ekranizacje Edytuj

Z tym tematem związana jest kategoria: Filmowe adaptacje utworów Aleksandra Ścibora-Rylskiego.

Na motywach jego książki z pierwszej połowy lat sześćdziesiątych Pierścionek z końskiego włosia Andrzej Wajda nakręcił w 1992 r. film Pierścionek z orłem w koronie.

Aleksander Ścibor-Rylski w filmie Edytuj

W 1993 powstał film dokumentalny Człowiek z szuflady. Aleksander Ścibor-Rylski (1928–1983), którego reżyserami byli Andrzej Kotkowski i Jerzy Sztwiertnia[12].

Upamiętnienie Edytuj

Jest patronem ławeczki w Parku Ratuszowym w Krakowie w dzielnicy XVIII Nowa Huta, o czym informuje tabliczka. Patroni ławeczek w przestrzeni publicznej są wybierani w ramach projektu Kody Miasta realizowanego przez Krakowskie Biuro Festiwalowe, operatora tytułu Kraków Miasto Literatury UNESCO, którym Kraków został uhonorowany w 2013 roku[13][14].

Przypisy Edytuj

  1. ↑ a b Aleksander Ścibor-Rylski w bazie filmpolski.pl
  2. ↑ Powstańcze Biogramy – Aleksander Ścibor-Rylski, www.1944.pl [dostęp 2018-03-03] (ang.).
  3. ↑ FilmPolski.pl, „FilmPolski” [dostęp 2018-03-03] (pol.).
  4. ↑ Wyszukiwarka cmentarna --- Warszawskie cmentarze, www.cmentarzekomunalne.com.pl [dostęp 2023-05-06].
  5. ↑ Święto polskiej kinematografii, Filmopedia [dostęp 2023-05-06] (pol.).
  6. ↑ M.P. z 1955 r. nr 91, poz. 1144 „za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
  7. ↑ M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/196 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.
  8. ↑ Bohdan Urbankowski, Czerwona msza czyli uśmiech Stalina, t. 2, Warszawa 1998, s. 315.
  9. ↑ Aleksander Ścibor-Rylski - pisarz, reżyser i scenarzysta filmowy, lubietubyc.pomorska.pl, 23 maja 2017 [dostęp 2023-06-17], Cytat: w 1951 roku otrzymał Nagrodę Państwową III stopnia (pol.).
  10. ↑ Aleksander Ścibor-Rylski. lubimyczytac.pl. [dostęp 2015-08-30].
  11. ↑ Autor: Ścibor-Rylski Aleksander (pseud. Wojtyłło Jadwiga). biblionetka.pl. [dostęp 2015-08-30].
  12. ↑ Człowiek z szuflady. Aleksander Ścibor-Rylski (1928–1983) w bazie filmpolski.pl
  13. ↑ Kody Miasta. [dostęp 2021-02-04].
  14. ↑ Lista patronów. [dostęp 2021-02-04].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Aleksander_Ścibor-Rylski&oldid=70661572”